جزئیات پرداخت وام و نحوه سرمایه گذاری در بخش مولدهای مقیاس کوچک ایران

مجری طرح تولید پراکنده شرکت مادرتخصصی توانیر از اعطای تسهیلات ارزی صندوق توسعه ملی با سود ۶ درصدی به سرمایه گذاران تولید پراکنده برق خبر داد.

به گزارش برق نیوز، تولید برق در محل مصرف و یا در نزدیکی محل مصرف در مقادیر کوچک را تولید پراکنده برق می گویند. این نوع تولید برق نسبت به تولید برق در نیروگاههای بزرگ، بیش از دهه های گذشته در کشورهای پهناور جهان که نقاط متمرکز جمعیتی پراکنده دارند مطرح شده است.

ایران نیز در پهنه خود با نقاط تمرکز جمعیتی بسیاری مواجه است که در فواصل قابل توجهی از هم قرار گرفته اند و احداث یک نیروگاه بزرگ برای تأمین برق جمعیت های پراکنده و هزینه احداث خطوط انتقال برق در فواصل طولانی و تحمیل هزینه های نگهداری این خصوص به بیت المال، توجیه اقتصادی و منطقی ندارد.

اکنون تولید پراکنده برق یا به عبارتی تولید برق در محل مصرف یکی از محوری ترین برنامه های وزارت نیرو برای توسعه در صنعت برق کشور است. از اینرو با سیدرضا میرزازاده حسینی مشاور مدیرعامل و مجری طرح تولید پراکنده شرکت مادرتخصصی توانیر به گفت وگو نشسته ایم.

طرح های تولید پراکنده در اولویت کاری صنعت برق کشور است؟

بله، بحث تولید پراکننده ها چند سالی است در سیاست های کاری وزارت نیرو قرار دارد و توسعه آنهاها جزو اولویت های صنعت برق کشور است.

اجرای برجام توانسته در راستای توسعه این اولویت صنعت برق موثر واقع شود؟

توسعه تولید پراکنده از قبل ادامه داشته، منتها با بحث برداشتن تحریم ها از دو سه جهت این روند توسعه ساده تر می شود. یکی از آنها تأمین تجهیزات از خارج از کشور است، چرا که عملا این تجهیزات تحریم بود و شرکت های سازنده بزرگ به ما تجهیزات را به صورت مستقیم نمی دانند.

تجهیزاتی که در تولید پراکنده DG‌ مورد استفاده قرار می گیرد تحریم بود؟

هم تجهیزات مورد استفاده در DG و هم تجهیزات CHP

همه تجهیزاتشان تحریم بود؟

بله، بخش اعظمی از تجهیزات اینها از خارج از کشور تأمین می شد که سازندگان اصلی تولید آنها، ما را تحریم کرده بودند. خوشبختانه بخش اعظم تحریم این تجهیزات برداشته شده و اکنون یک سری از سازندگان اصلی از جمله شرکت هایی از کشورهای آلمان، ژاپن و کره جنوبی به ایران آمدند و در خصوص تولید پراکنده برق در ایران ارزیابی هایی داشتند و اکنون در حال دادن نمایندگی به شرکت های داخلی برای تأیمن تجهیزات هستند. این مسئله بسیار مهم است. قبل از این مجبور بودند با واسطه این تجهیزات را خریداری کنند که این خرید با واسطه موجب می شد تا قیمت تمام شده بالاتر برود. خرید مستقیم تجهیزات در کاهش قیمت تمام شده سرمایه گذرای در این بخش موثر است.

مطلب دوم هم که فراگیر است، بازشدن سوئیفت و نقل و انتقالات مالی به کشورهای اروپایی و غیره است که آن هم کمک کننده است؛ از آن جهت که ما در انتقال پول هم مشکل داشتیم. یعنی اگر می شد با واسطه هم از کشوری تجهیزات مورد نیاز را خریداری کنیمف در انتقال پول هم با مشکل مواجه بودیم که آن هم خوشبختانه برطرف شده است.

توسعه تولید پراکنده برق تاکنون به چه صورت بوده؟

طی این چند سال تا امروز حدود 530 مگاوات نیروگاه تولید پراکنده در کشور احداث شده که عموما هم توسط بخش خصوصی احداث شده اند. از سوی بخش دولتی تاکنون سرمایه گذاری برای تولید پراکنده برق نشده است. تاکنون برای احداث این 530 مگاوات ظرفیت تولید برق، بخش خصوصی بیش از هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری کرده است. روال هم به صورت تفویض اختیار به شرکت های برق منطقه ای در حال انجام است . یعنی وزارت نیرو و صنعت برق کشور به شرکت های برق منطقه ای تفویض اختیار کردند تا در حوزه خودشان، خود این شرکتها مجوزهای لازم را صادر کنند.

این مسئله از چه زمانی تفویض اختیار شده؟

مورد مجوزها که از قبل بود، منتها از قبل باید تأیید توانیر را هم می گرفتند اما اکنون شرکت هیا برق منطقه ای می توانند به صورت مستقیم اینکار را انجام دهند. موضوع جدیدی که در این 2 – 3 ماه اخیر رخ داده این است که برای عقد قرارداد خرید تضمینی برق تفویض اختیار شده است . یعنی اکنون شرکتهای برق منطقه ای می توانند به صورت مستقیم قراردادهای خرید تضمینی برق را با بخش خصوصی سرمایه گذاری منعقد کنند یعنی لزومی ندارد که خود توانیر بخواهد وارد کار شود و آنها هم بخواهند از استانهایشان به تهران بیایند. اکنون خود استانها اقدام به عقد قرارداد خرید تضمینی برق و پرداخت پول برق می کنند.

برای تولید پراکنده قراردادها 20 ساله نوشته می شود؟

خیر، قراردادهای 20 ساله مخصوص سرمایه گذاری در بخش انرژی های تجدیدپذیر است. قراردادهای تولید پراکنده ها 5 ساله است.

نرخ خرید تضمینی برق در تولید پراکنده‌ها نیز اکنون بر اساس همان مصوبه تیرماه 94 محاسبه می شود؟

بله، 90 تومان به ازای هر کیلوات ساعت برای هزینه تبدیل انرژی محاسبه می شود. از نظر آماری هم در حال حاضر 3900 مگاوات پروانه احداث صادر شده داریم که از این رقم حدود 2650 مگاوات قرارداد است. از این 2650 مگاوات قرارداد، 530 مگاوات درغالب 58 نیروگاه مقیاس کوچیک بهره برداری شده استف مابقی در مراحل مختلف احداث هستند و تأمین مالی انجام می دهند تا در آینده وارد مدار شوند.

سرمایه گذاران تولید پراکنده برق از صندوق توسعه ملی هم می توانند وام بگیرند؟

بله، امسال حدود 200 مگاوات ظرفیت احداث نیروگاههای تولید پراکنده را به صندوق توسعه ملی معرفی کردیم تا در مجموع 120 میلیون دلار از این صندوق تسهیلات دریافت کنند.

این رقم برای سال آینده نیز به همین منوال است؟

این رقم برای سال آینده به همین ترتیب خواهد بود اما با رویکرد افزایشی، یعنی ما برای سال آینده در برنامه داریم که طرح های تولید پراکنده برق با ظرفیت 300 مگاوات با حدود 180 میلیون دلار سرمایه گذاری را به صندوق توسعه ملی معرفی کنیم.

120 میلیون دلاری که قرار بود تسهیلات رازی از صندوق توسعه ملی برای توسعه تولید پراکنده برق پرداخت شود، پرداخت شد؟

قریب به اتفاق طرحهایی که معرفی شده بودند توانستند مصوبه بانک را بگیرند. شاید بالای 80 درصدشان مصوبه بانک را گرفتند و از سمت صندوق مسدودی ارزی گرفتند و در حال بازکردن ال سی هستند.

پس سرمایه گذاران مشکلی در گرفتن تسهیلات ندارند؟

نه عملا مشکل خاصی ندارند.

عنوان می شد که بانک ها معمولا توجیه پذیری اقتصادی طرحهایی اینچنینی را نمی پذیرند. این موضوع درست است؟

این موضوع برای گذشته صحت داشت اما الان بانک ها پذیرفته اند. ما الان نرخی که بر اساس آن برق تولیدی از بخش های تولید پراکنده را می خریم 90 تومان به ازای هر کیلووات ساعت است. تقریبا می توان گفت که 2 برابر بازار برق کشور داریم برق را از سرمایه گذاران این بخش می خریم و رخهامان را در تولید پراکنده بالا بردیم.

سرمایه گذاران تولید پراکنده باید بعد از 5 سال، برق تولیدی خود را با نرخ آزاد بفروشند؟

بله، بعد از 5 سال شرایط خرید تضمینی برداشته می شود و باید برق تولیدی را به بازار برق بفروشند . منتها فرقی که با نیروگاههای بزرگ دارند این است که در حقیقیت علاوه بر نرخ بازار برق یک رقمی بالغ بر 20 تومان در هر کیلووات، آن هم به نرخ امروز به عنوان کاهش تلفات به آنها اضافه می شود. یعنی رقم خرید برق از انها پس از 5 سال هم رقم بازار نیست .

یعنی در آن زمان هم برای 24 ساعت تولیدشان خریداری می شود؟

بله.

ممکن است شبکه برق آنها را خریداری نکند؟

نه، این خرید قطعی است. سیاست وزارت نیرو این است که تولید برق را در محل مصرف داشته باشد که این مسئله در تولید پراکنده محقق می شود. به صورت 100 درصد بعد از 5 سال هم در طول 24 ساعت شبانه روز برق آنها را خریداری می کنیم و نرخشان هم که بالاتر از نرخ بازار برق است.

بازگشت سرمایه گذاری انجام گرفته در بخش تولید پراکنده برق در چند سال است؟

حدود 4 سال بازگشت سرمایه شان طول می کشد.

یعنی از سال پنجم به سوددهی می رسد؟

بله، از سال پنجم به صورت کامل سودده هستند.

راندمان تجهیزاتی که به کار می برند بعد از 4 سال هم کاهش می یاد؟

عموما اینگونه نیست. چون دستورالعملی هم معمولا سازنده ها روی این تجهیزات می گذارند تا با بازدید ها و تعمیراتی که به صورت برنامه ریزی شده روی آنها انجام می شود کاهش راندمان آنچنانی نخواهند داشت.

در خصوص تسهیلاتی که سرمایه گذاران در این بخش می گیرند، به جز صندوق توسعه ملی از بانک هایی چون بانک صنعت و معدن هم به صورت جداگانه تسهیلات داده می شود؟

خیر، تسهیلات اعطایی فقط از طریق صندوق توسعه ملی تخصیص پیدا می کند و بانکی به صورت جداگانه تسهیلات در این بخش نمی دهد.

یعنی الان تنها محل پرداخت تسهیلات همین صندوق توسعه ملی است؟

بله، فقط صندوق توسعه ملی است.

به عبارتی سرمایه گذارات تولیدپراکنده باید به توانیر یا شرکت های برق منطقه ای مراجعه کنند و درخواست خود را مطرح کنند؟

بله، پس از طرح درخواست سرمایه گذاری خود، آنها از سمت توانیر به صندوق توسعه ملی معرفی می شوند که این معرفی به عنوان پروژه های اولویت دار توانیر یا به عبارتی پروژه های اولویت دار صنعت برق کشور خواهد بود.

یعنی شما پیش بینی می کنید که برای سال آینده 300 مگاوات تقاضا از سوی بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این بخش وجود داشته باشد؟

بله، حتما.

اگر بیش از این باشد چطور؟

نگرانی ما از این مسئله است که صندوق توسعه ملی بتواند این میزان تسهیلات را تأمین کند.

تأییدی هم از سمت صندوق توسعه ملی داشته اید که آنها می توانند این رقم را تأمین کنند؟

بله، صحبت های اولیه ای شده منتها نهایتا معرفی پروژه ها برای سال 95 در سه ماهه اول سال صورت می گیرد. در سال 94 هم به همین ترتیب بود. در سه ماهه اول از سوی وزارت نیرو معرفی پروژه ها انجام شد.

یعنی می توانیم بگوییم هر سرمایه گذاری که در سه ماه اول سال مراجعه کند می تواند از این تسهیلات استفاده کند؟

خیر، ما تمام طرح هایی که امسال به صندوق توسعه ملی معرفی کردیم در مدت قبل از آن طرحشان به ثبت رسیده بود. در طی چند ماه اخیر هم متقاضیانی به ثبت رسیده اند که طرح آنها را در لیست گذاشتیم و اولویت بندی کرده ایم.

طرح این سرمایه گذاران را بهار آینده معرفی می کنید؟

بله، لیست نهایی شده را بهار اعلام می کنیم.

پس می توانیم بگوییم اگر میزان تقاضا برای سرمایه گذاری در این بخش بیش از 300 مگاوات بود، یا از نظر ارزشی بیش از 180 هزار میلیارد تومان باشد، معرفی طرحهای اضافه به سال 96 موکول می شود؟

البته در این خصوص، ما درخواست افزایش می کنیم و از صندوق می خواهیم که سهمیه بیشتری به ما اختصاص بدهد.

تسهیلاتی که صندوق توسعه ملی می دهد به چه صورت است؟

معمولا تسهیلات ارزی به میزان 75 درصد ارزش پروژه از سوی صندوق توسعه ملی تخصصی پیدا می کند که این تسهیلات با سود 6 درصد است.

بخش خصوصی برای تضامین با مشکل مواجه نمی شود؟

چرا تضامین عموما همراه با مشکل است. متنها آن بخشی که بانک عاملشان بانک صنعت و معدن تعیین شود یک مقدار کارشان ساده تر خواهد بود.

شرکت توانیر اجازه دارد به بخش تضامین بخش خصوصی ورود کند؟

خیر، در حقیقت صندوق توسعه ملی قراردادهای عاملیت را با بانک های مختلف کشور می بنند و بانک ها با قوانین و مقررات خودشان شروع به پذیرفتن پروژه و تخصیص تسهیلات می کنند. توانیر دخل و تصرفی ندارد که بتواند اجباری کند که به شرکتی حتما وام داده شود.

بخش خصوصی می گوید از این طرف دولت هیچ تضمینی به ما نمی دهد که به موقع پول ما را بدهد، آن وقت از این طرف تضامین سنگینی گرفته می شود که اگر بازپرداخت اقساطی تسهیلات تأخیر داشت، به مشکل می خوریم؟

در قرارداد ما با سرمایه گذاران تولید پراکنده این مسئله دیده و آورده شده که تا یک ماه صنعت برق کشور مهلت دارد صورت حساب خرید تضمینی برق را پرداخت کند، اگر از 30 روز بیشتر شد به صورت جریمه دیرکرد روزشمار بر اساس آنچه که شورای پول و اعتبار تعیین کرده به سرمایه گذار خسارت می دهد. این مسئله به صورت واضح در قراردادها دیده شده و اکنون هم در قراردادهایی که در حال اجرا است، پرداخت صورتحساب حداکثر با یک ماه تأخیر صورت می گیرد.