نعمت زاده هم مانند زنگنه نیروگاه می سازد!/ سردرگمی سرمایه گذاران برقی در ایران

سرویس صنعت برق نیوز: ورود دیگر وزارتخانه ها و ارگان ها به مسئله تولید برق از دو نظر قابل بررسی است. یکی تامین برق خود و کمک به تولید برق کشور و دیگری سرمایه گذاری به خاطر کسب سود.

قبلا برخی از ارگان ها نظیر شهرداری ها یا مخابرات و ... سعی در تولید برق مصرفی خود با  احداث نیروگاه کرده که با حمایت های وزارت نیرو نیز مواجه شده بودند. اما ورود به مسئله تولید برق صرفا به دلیل سرمایه گذاری برای کسب سود آنهم در نهادهای دولتی بیش از آنکه کمک به وزارت نیرو باشد موازی کاری با وزارت نیرو بوده و مشکلاتی را برای این وزارتخانه به وجود خواهد آورد.

ورود دیگر وزارتخانه ها مانند وزارت نفت و وزارت صنعت و معدن به حوزه نیروگاه سازی در ایران باعث بروز مشکلاتی شده است. سرمایه گذار خارجی تکلیف خود را برای ورود به ایران نمی داند. وزارت نیرو سعی دارد با ایجاد ساختارهای منطقی زمینه ورود سرمایه گذار خارجی را در کشور فراهم نماید و حتی شروطی برای این حضور قرار داده است که در نهایتا به نفع صنعت برق خواهد بود ولی ورود غیرتخصصی دیگر وزارتخانه ها این برنامه ها را کم رنگ و گاها بی اثر می کند.

علاوه بر این نگاه جزیره ای به برق می تواند برای صنعت برق مشکل زا بوده و ضمن عدم توسعه متوازن شبکه موجب ناپایداری شبکه گردد. وزارت نیرو نباید اجازه دهد دیگر وزارتخانه ها در وظایف اصلی آن دخالت کرده و صرفا جهت سودآوری و کسب درآمد از این حوزه دخالت های دولتی را گسترش دهند ولی می توانند سرمایه گذاران بخش خصوصی را به سمت این وزارتخانه سوق دهند نه اینکه خود مستقیما با آنها در این خصوص مذاکره نمایند.

سرمایه گذاری خصوصی با دولتی کاملا تفاوت دارد. ایجاد دفاتر موازی با انچه که در قانون وظیفه اصلی وزارت نیرو و توانیر معرفی شده است بیش از آنکه کمک به ان صنعت باشد ایجاد بنگاه های قدرتمند دولتی را در پی دارد که بهره برداری و هم سو کردن آنها با سیاست های کلی صنعت برق را دشوار می کند.

سودآوری یک صنعت صرفا نمی تواند دلیلی برای ورود دیگر نهادها به آن حوزه باشد. با این وجود بهتر است وزارت نیرو هم از وظیفه حاکمیتی و اصلی خود فاصله گرفته و در پی حفاری چاه نفت باشد تا هم کسب درآمد بیشتری کرده و هم سوخت نیروگاه های قبلی خود را تامین کند. یا شاید بتواند در صنعت خودرو وارد شده و مانند صنعت ترانسفورماتورسازی آن را از این وضعیت اسفناک خارج کند.

در حال حاضر در مذاکرات مسئولان وزارت صنعت با همتایان خارجی خود و همچنین مذاکرات با شرکت های خارجی، موضوع سرمایه گذاری در ساخت نیروگاه در ایران، یکی از مسائلی است که مورد طرح و بررسی قرار می گیرد.

در مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت در بخش معاونت امور صنایع، دفتری با نام دفتر صنایع برق و الکترونیک فعالیت می کند که این دفتر کانال ارتباطی وزارت صنعت با صنعت برق کشور است.

مدیریت صنعت برق کشور از تولید، بهره برداری، انتقال و توزیع برق در مجموعه مسئولیت های وزارت نیرو تعریف شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت در ارتباط با وزارت نیرو، صنایع برق و الکترونیک را در بخش تأمین تجهیزات، ساخت داخل و واردات و صادرات آنها با تعرفه گذاری و سیاست گذاری مدیریت می کند.

با وجود این چارت بندی های مسئولیتی، وزارت صنعت، معدن و تجارت از ابتدای فعالیت دولت یازدهم بارها برای ورود در بخش تولید برق تمایل نشان داده است. وزارت صنعت به موازات مذاکرات وزارت نیرو با شرکت های خارجی و داخلی در بخش افزایش ظرفیت تولید برق، رویکرد جذب شرکت های خارجی را در بخش های تأمین مالی و پیمانکاری پروژه های نیروگاهی در کشور دنبال می کند.

در سال 93، نیروگاهی در جنوب کشور با مشارکت شرکت Sipa آلمان با حضور «محمدرضا نعمت زاده» وزیر صنعت، معدن و تجارت کنگ زنی شد. تمامی مراحل مذاکرات مسئولان شرکت آلمانی برای فعالیت در بخش نیروگاهی ایران در مجموعه وزارت صنعت انجام گرفت و در جلساتی بین مسئولان وزارت صنعت و وزارت نیرو، این مسئله نهایی شد.

در سال 94، در سفر رئیس جمهوری به اروپا قراردادهای مشترکی بین ایران و ایتالیا به امضا رسید که وزیر صنعت، معدن و تجارت در بخشی از سخنان خود در خصوص قراردادهای به امضا رسیده از تشکیل شرکت مشترک ایرانی - اروپایی برای ساخت نیروگاه خبر داد. نکته جالب اینجاست که تشکیل این شرکت مشترک ایرانی - ایتالیایی که قرار بود در ساخت نیروگاه در ایران فعال شود، از سوی وزارت صنعت در دستور پیگیری قرار گرفت.

در تیرماه سال جاری نیز، وزیر صنعت، معدن و تجارت، که در رأس هیأتی از صنعتگران و بازرگانان ایرانی برای حضور در چهاردهمین اجلاس آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) و مذاکره و دیدار با مقام‌های کنیایی به این کشور سفر کرده بود، با دعوت شرکت فراب، از نیروگاه آبی تانا بازدید کرد و در جریان این بازدید از حمایت دولت جمهوری اسلامی ایران از این شرکت و سایر شرکت‌های ایرانی فعال در صنعت آب و برق برای گرفتن پروژه‌های بیشتر در خارج از مرزهای ایران خبر داد.

در حال حاضر نیز در مذاکرات مسئولان وزارت صنعت با همتایان خارجی خود و همچنین مذاکرات با شرکت های خارجی، موضوع سرمایه گذاری در ساخت نیروگاه در ایران، یکی از مسائلی است که مورد طرح و بررسی قرار می گیرد و شرکت هایی از ایتالیا، کره جنوبی، ترکیه، صربستان، ژاپن و ... تاکنون در خصوص ساخت نیروگاه در ایران با مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران به گفت‌وگو پرداخته اند.

تشکیل شرکت مشترک ایرانی - ایتالیایی برای ساخت نیروگاه در ایران نیز که سال گذشته نعمت زاده از آن خبر داده بوده، هنوز در حال پیگیری است و با توجه به مذاکراتی که در مجموعه این وزارتخانه برای تشکیل شرکت های مشترک ایرانی - خارجی با هدف ساخت نیروگاه در کشور انجام می گیرد، پیش بینی می شود در حدود 9 ماه باقی مانده از فعالیت دولت یازدهم، شاهد تشکیل چندین شرکت دو ملیتی برای ساخت نیروگاه در ایران باشیم.

پیش از این شاهد ورود وزارت نفت نیز به بخش برنامه ریزی های تولید برق کشور با مذاکرات مستقیم با شرکت های داخلی و خارجی بودیم. ورود وزارتخانه های نفت و صنعت به حوزه مسئولیت های وزارت نیرو و موازی کاری بین وزارتخانه های اقتصادی دولت در مدیریت صنعت برق در حالی صورت می گیرد که این صنعت بیش از هر زمان دیگر، نیازمند متمرکز کردن برنامه ریزی های مدیریتی به منظور رفع موانع توسعه ای است.

اگر جلوی بدعت های اینچنینی گرفته نشود در آینده نزدیک باید وزارت نیرو در پی هماهنگ سازی دیگر وزارتخانه ها برای عرضه برق به قیمت مناسب و در زمان نیاز باشد. قدرتی که به آنها اجازه می دهد از آن برای تسلط بر وزارت نیرو و صنعت برق و بهره برداری از آن به نفع گروهی خاص بهره ببرند.

به نظر می رسد وزارت نیرو فعلا متولی بدهکاری های صنعت برق است وگرنه در زمینه تولید و سرمایه گذاری، متولی به تعداد کافی در ایران وجود داشته باشد!