ساختار پستهای فشار قوی-بخش اول
پستهای انتقال نیرو به همراه خطوط انتقال نیرو سیستم انتقال نیروی برق را تشکیل میدهند، وظیفه پستهای انتقال نیرو انتقال قدرت از مراکز تولید به خطوط انتقال، اتصال خطوط انتقال به یکدیگر و تحویل برق به سیستم فوق توزیع و توزیع میباشد. در ادامه بیشتر با ساختار پستهای فشار قوی آشنا میشویم.
سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: پستهای انتقال نیرو به همراه خطوط انتقال نیرو سیستم انتقال نیروی برق را تشکیل میدهند، وظیفه پستهای انتقال نیرو انتقال قدرت از مراکز تولید به خطوط انتقال، اتصال خطوط انتقال به یکدیگر و تحویل برق به سیستم فوق توزیع و توزیع میباشد. از آنجا که مواردی از مشخصههای پست با یکدیگر مربوط میباشند، همیشه نمیتوان بهترین مشخصه در موارد مختلف را برای یک پست بهینه در نظر گرفت.
این رابطه در مشخصههای فنی محیط زیست و پایایی با مشخصههای اقتصادی وجود دارد یعنی نمیتوان بصورت همزمان بالاترین پایایی و کمترین هزینه احداث را در پست بهینه داشت چرا که برای افزایش پایایی پست احتیاج به تجهیزات بیشتری میباشد که باعث افزایش هزینه احداث پست میگردد. در نتیجه شرط کمترین هزینه احداث و بالاترِین پایایی نمیتواند برقرار باشد. ولی برخی مشخصههای دیگر پست مستقل از یکدیگر بوده و اثر و یا حداقل، اثر متضادی در یکدیگر ندارند و در هر مورد میتوان بهترین آن را انتخاب کرد.
هدف اصلی از احداث پستهای فشارقوی امکان انتقال نیروی برق از نیروگاهها به محلهای مصرف و ایجاد ارتباط مناسب بین نقاط تولید و مصرف و در نتیجه ایجاد امکان مناسب برای بهره برداری از سیستم برق رسانی میباشد. در نتیجه پستهای انتقال نیرو بایستی در شرایط مختلف بهره برداری سیستم آمادگی انجام وظیفه خود را داشته باشند؛ و بهره برداری از سیستم را تسهیل نموده و کمترین اختلال را ایجاد نمایند. در حقیقت اولویت اول در بهینگی یک پست تامین نیازهای بهره برداری سیستم میباشد.
۱ - ۲ - دسته بندی پستهای فشارقوی
برای جلوگیری از تنوع زیاد، پستها به سه گروه اساسی تقسیم میشوند:
پستهای بسیار مهم: پستهایی هستند که در آنها قطع برق حتی به صورت موقت برای شبکه قابل تحمل نباشد و این عمل ممکن است اثراتی، چون از بین بردن پایداری شبکه و درنتیجه ایجاد خاموشی سراسری و یا خاموشی منطقهای داشته باشد و یا در مورد صنایع باعث خراب شدن اساسی تجهیزات موجود گردد. این سری پستها شامل موارد زیر میباشد:
· پستهای نیروگاهی بزرگ با ظرفیت بالا
· پستهایی که در صورت خاموشی آنها پایداری سیستم تحت الشعاع قرار گیرد
· صنایع ذوب یا صنایع مشابه که اهمیت استثنایی از لحاظ تداوم تغذیه دارند.
پستهای مهم: پستهایی که قطع برق به صورت موقت برای آنها قابل تحمل باشد، ولی در بلند مدت اثرات سویی بجا میگذارد. این پستها شامل موارد زیر میباشد:
· پستهای صنایع بزرگ که قطع برق در آنها برای مدت طولانی باعث کم شدن تولید و احیانا کمبود در بازار مصرف گردد.
· پستهای تبدیل پربار شهری و یا منطقهای که قطع آنها باعث ایجاد خاموشی موضعی میشود، ولی پایداری سیستم را مختل نمیسازد.
· پستهای تغذیه کننده مناطق صنعتی و کشاورزی مهم.
پستهای معمولی: پستهایی که قطع برق در مواقع اضطراری به مدت زیاد (چند ساعت) برای آنها قابل تحمل باشد. معمولا اینگونه پستها دارای مصرف کمی میباشند، نظیر:
· پستهایی که بار آنها عمدتا مصارف خانگی و یا کارگاهی صنعتی کم اهمیت میباشند.
· پستهای انتقال مربوط به مناطق کم بار و یا با استعداد رشد کردن
· پستهایی که از طریق خطوط تک مداره به صورت شعاعی تغذیه میشوند.
۱ - ۳ - اجزاء تشکیل دهنده پستها:
۱ - ۳ - ۱ - سوئچگیر: به مجموعهای از تجهیزات فشار قوی که عمل ارتباط بین فیدرهای مختلف را با باس بار (شینه ها) و یا قسمتهای مختلف شینهها را در یک سطح ولتاژ معین انجام میدهد، سوئیچگیر گفته میشود. قسمتهای سوئیچگیر عبرتند از:
کلیدهای قدرت
سکسیونر
ترانس ولتاژ
ترانس جریان
برقگیر
موچگیر
مقره ها، هائیها، اسکلتهای فلزی، شینهها و …
۱ - ۳ - ۲ - ترانسفورماتورهای قدرت و تغذیه داخلی: ترانسفورماتورهای قدرت عمل تبدیل انرژی از یک سطح ولتاژ به سطح ولتاژ دیگری را انجام میدهند. ترانس تغذیه داخلی برای مصرف داخلی پست در نظر گرفته میشود، که از شبکه همجوار پست یا از طرف فشار ضعیف ترانس اصلی پست تغذیه میگردد.
۱ - ۳ - ۳ - سیستم تاسیسات الکتریکی جنبی: مانند سیستم یا سیستم حفاظت از صاعقه ارتباط بین پایههای فلزی توسط سیمهای مخصوص که بر فراز مرتفعترین نقاط آنها انجام میشود و همچنین شبکه زمین، به منظورزمین کردن نقاط نوترال دستگاهها و بدنه فلزی تجهیزات و ایجاد ایمنی پرسنل، از چاه در پستهای توزیع و شبکه زمین در پستهای فشار قوی استفاده میگردد.
۱ - ۳ - ۴ - تاسیسات جنبی ساختمانی: تاسیساتی هستند که بسته به مورد و موقعیت هر پست در نظر گرفته میشود اتاق نگهبانی، پارکینگ، انبار اتاق دیزل ساختمانهای مسکونی و ....
۱ - ۳ - ۵ - سیستمهای جبران کننده بار راکتیو: برای اصلاح ضریب قدرت کنترل ولتاژ از سیستمهای جبران کننده توان راکتیو شامل سلف و خازن استفاده میشود.
۱ - ۳ - ۶ - ساختمان کنترل: ساختمانی است که میتوان از آنجا پست را کنترل نمود و معمولا از قسمتهای زیر تشکیل شده است.
الف- اتاق فرمان: که کلیه تابلوهای فرمان در آن قرار دارد و محل استقرار اپراتورها نیز میباشد. دراتاق فرمان بیشتر تابلوها کنار هم قرار دارد و هر تابلو معمولا مربوط به یک مدار میباشد و دیاگرام تک خطی باس بارها روی تابلو پیاده شده است و محل هر کلید در روی تابلو نمایانگر وضعیت آن وسیله در خود پست میباشد.
ب- اتاق رله: در این اتاق کلیه رلهها و وسایل حفاظتی نصب میشود.
ج- اتاق تغذیه: تابلوهای مربوط به سیستمهای تغذیه در آن قرار داده میشود. ممکن است اتاق رله و اتاق تغذیه در اتاق فرمان باشد.
د- اتاق باطری: کلیه باطریهای موجود در این اتاق قرار دارد.
ه- اتاق دیزل: جهت تولید برق AC هنگام قطع برق و قطع ترانس داخلی
و- تاسیسات وابسته جنبی: اتاق استراحت انبار آشپزخانه و ... فصل دوم
بررسی تجهیزات فشارقوی، حفاظت، کنترل و ثبات وقایع
۲ - ۱ - تجهیزات فشارقوی
۲ - ۱ - ۱ - برقگیر
۲ - ۱ - ۱ - ۱ - تعریف برقگیر و کاربرد آن در پست
برقگیرها به منظور حفاظت تجهیزات درمقابل اضافه ولتاژهای گذرا وتخلیه اضافه ولتاژهای موجی ظاهر شده درهادیهای خطوط وپستهای فشار قوی بکار میروند. اضافه ولتاژهای موجی، استقامت عایقی تأسیسات وتجهیزات فشارقوی را مختل نموده وبروز قوس واتصالی را درشبکه ظاهر میسازند برقگیرها به شکل موازی با وسیله تحت حفاظت خود قرارمیگیرند.
نحوه عملکرد یک برقگیر جهت حفاظت تجهیزات به این صورت است که انرژی موج توسط برق گیر به زمین منتقل شده وبلافاصله پس ازبرقراری جریان موجی درفاصله چند میکروثانیه وکاهش دامنه ولتاژ تایک مقدار مشخص (سطح حفاظتی برق گیر)، مسیر جریان تخلیه دربرقگیر قطع شده وازادامه برقراری جریان وتبدیل آن به جریان اتصالی فرکانس قدرت جلوگیری میشود.
به دلیل مزایای برقگیرهای ZnO درحال حاضر ومتداول شدن آنها درمقیاس وسیع درصنعت برق بحث روی برقگیرها ومشخصههای آن به این نوع محدود شده است. دراین نوع برقگیرها، المانهای مقاومتی ازاکسید روی با مشخصه شدت غیرخطی که با اکسید فلزات دیگرترکیب شده ساخته میشوند.
۲ - ۱ - ۱ - ۲ - مزایای برقگیرهای ZnO
برخی از مزایای برقگیرهای ZnO نسبت به برقگیرهای معمولی به شرح زیر میباشد:
سادگی طرح ودرنتیجه افزایش قابلیت اطمینان
سطوح حفاظتی برقگیرهای ZnO بطور کامل معین بوده وحدوداً به میزان ۱۵ % حفاظت تجهیزات را نسبت به برقگیرهای نوع مرسوم بالا میبرد.
رفتار بهتر برقگیر درقبال آلودگی محیط
ظرفیت جذب انرژی برقگیرهای ZnO رامیتوان با افزایش تعداد ستونهای موازی آن زیاد نمود.
کوچکتر بودن برقگیر ازنظر ابعاد فیزیکی
۲ - ۱ - ۱ - ۳ - معیارهای انتخاب برقگیر
به طور کلی درانتخاب برقگیرهای ZnO برای یک شبکه باید دو نکته مهم زیر را درنظر داشت:
برق گیر باید بتواند ولتاژ شبکه رابه طور دائم تحمل کند.
برقگیر باید تحمل شوک حرارتی ناشی ازتخلیه امواج ضربهای را داشته باشد.
۲ - ۱ - ۱ - ۴ - برخورد صاعقه به خطوط نزدیک پست
چنانچه سیستم حفاظت ازصاعقه خط ضعیف باشد، ممکن است صاعقه بطور مستقیم ویادراثر پدیده قوس برگشتی به سیم فازبرخورد نماید. دامنه وشیب این امواج درنزدیکی محل برخورد بسیاربزرگ بوده وخطرات جدی برای تجهیزات پستی که درمجاورت این پدیده صورت گرفته است بوجود خواهند آورد. دراین حالت برای ایجاد یک حفاظت مطمئن، نصب برقگیر درابتدای خطوط ضروری به نظر میرسد.
درپستهایی که احتمال برخورد مستقیم صاعقه درنزدیکی پست وجود دارد، باید تا آنجا که مقدور است برق گیر را درنزدیکی وسیله مورد حفاظت قرارداد وهادیهای ارتباط دهنده را تاآنجا که ممکن است کوتاه ومستقیم انتخاب نمود و نیز زمین برقگیر وتجهیزات با کمترین مقاومت امکان پذیر، ترجیحاً یک اهم یا کمتر، به یکدیگر متصل گردند.
۲ - ۱ - ۱ - ۵ - محل نصب برقگیرها
درتعیین محل استقرار برقگیر اولین عامل مورد نظر نزدیکی آنها به تجهیزات مهم وگران قیمت مانند ترانسفورماتورهای قدرت میباشد. نصب برقگیر روی ورودی فیدر خط نیز برای کاهش اضافه ولتاژها درروی تجهیزات فیدر خط تا برقگیر توصیه میگردد، ضمن آنکه نصب برقگیر روی فیدر خط جهت کاهش اضافه ولتاژ تجهیزات سرخط (قبل ازکلید) در زمانی که کلید خط دراثر خطا یا مسائل تعمیراتی وبهرهبرداری بازمیباشد نیزاستفاده میگردد.
نصب برقگیر درسایر نقاط ومشخصاً در روی شینهها درصورت عدم امکان حصول هماهنگی عایقی به شکل کامل، قابل توجیه است.
۲ - ۱ - ۱ - ۶ - نحوه اتصال برقگیر به سیستم زمین
برقگیرها باید ازکوتاهترین راه ممکن به سیستم زمین پست وصل گردند وسیستم زمین جداگانهای برای آنها نیاز نخواهد بود. بسته به جریانهای اتصال کوتاه ممکن سطح مقطع سیم اتصال انتخاب میگردد
۱ - ۲ - دسته بندی پستهای فشارقوی
برای جلوگیری از تنوع زیاد، پستها به سه گروه اساسی تقسیم میشوند:
پستهای بسیار مهم: پستهایی هستند که در آنها قطع برق حتی به صورت موقت برای شبکه قابل تحمل نباشد و این عمل ممکن است اثراتی، چون از بین بردن پایداری شبکه و درنتیجه ایجاد خاموشی سراسری و یا خاموشی منطقهای داشته باشد و یا در مورد صنایع باعث خراب شدن اساسی تجهیزات موجود گردد. این سری پستها شامل موارد زیر میباشد:
· پستهای نیروگاهی بزرگ با ظرفیت بالا
· پستهایی که در صورت خاموشی آنها پایداری سیستم تحت الشعاع قرار گیرد
· صنایع ذوب یا صنایع مشابه که اهمیت استثنایی از لحاظ تداوم تغذیه دارند.
پستهای مهم: پستهایی که قطع برق به صورت موقت برای آنها قابل تحمل باشد، ولی در بلند مدت اثرات سویی بجا میگذارد. این پستها شامل موارد زیر میباشد:
· پستهای صنایع بزرگ که قطع برق در آنها برای مدت طولانی باعث کم شدن تولید و احیانا کمبود در بازار مصرف گردد.
· پستهای تبدیل پربار شهری و یا منطقهای که قطع آنها باعث ایجاد خاموشی موضعی میشود، ولی پایداری سیستم را مختل نمیسازد.
· پستهای تغذیه کننده مناطق صنعتی و کشاورزی مهم.
پستهای معمولی: پستهایی که قطع برق در مواقع اضطراری به مدت زیاد (چند ساعت) برای آنها قابل تحمل باشد. معمولا اینگونه پستها دارای مصرف کمی میباشند، نظیر:
· پستهایی که بار آنها عمدتا مصارف خانگی و یا کارگاهی صنعتی کم اهمیت میباشند.
· پستهای انتقال مربوط به مناطق کم بار و یا با استعداد رشد کردن
· پستهایی که از طریق خطوط تک مداره به صورت شعاعی تغذیه میشوند.
۱ - ۳ - اجزاء تشکیل دهنده پستها:
۱ - ۳ - ۱ - سوئچگیر: به مجموعهای از تجهیزات فشار قوی که عمل ارتباط بین فیدرهای مختلف را با باس بار (شینه ها) و یا قسمتهای مختلف شینهها را در یک سطح ولتاژ معین انجام میدهد، سوئیچگیر گفته میشود. قسمتهای سوئیچگیر عبرتند از:
کلیدهای قدرت
سکسیونر
ترانس ولتاژ
ترانس جریان
برقگیر
موچگیر
مقره ها، هائیها، اسکلتهای فلزی، شینهها و …
۱ - ۳ - ۲ - ترانسفورماتورهای قدرت و تغذیه داخلی: ترانسفورماتورهای قدرت عمل تبدیل انرژی از یک سطح ولتاژ به سطح ولتاژ دیگری را انجام میدهند. ترانس تغذیه داخلی برای مصرف داخلی پست در نظر گرفته میشود، که از شبکه همجوار پست یا از طرف فشار ضعیف ترانس اصلی پست تغذیه میگردد.
۱ - ۳ - ۳ - سیستم تاسیسات الکتریکی جنبی: مانند سیستم یا سیستم حفاظت از صاعقه ارتباط بین پایههای فلزی توسط سیمهای مخصوص که بر فراز مرتفعترین نقاط آنها انجام میشود و همچنین شبکه زمین، به منظورزمین کردن نقاط نوترال دستگاهها و بدنه فلزی تجهیزات و ایجاد ایمنی پرسنل، از چاه در پستهای توزیع و شبکه زمین در پستهای فشار قوی استفاده میگردد.
۱ - ۳ - ۴ - تاسیسات جنبی ساختمانی: تاسیساتی هستند که بسته به مورد و موقعیت هر پست در نظر گرفته میشود اتاق نگهبانی، پارکینگ، انبار اتاق دیزل ساختمانهای مسکونی و ....
۱ - ۳ - ۵ - سیستمهای جبران کننده بار راکتیو: برای اصلاح ضریب قدرت کنترل ولتاژ از سیستمهای جبران کننده توان راکتیو شامل سلف و خازن استفاده میشود.
۱ - ۳ - ۶ - ساختمان کنترل: ساختمانی است که میتوان از آنجا پست را کنترل نمود و معمولا از قسمتهای زیر تشکیل شده است.
الف- اتاق فرمان: که کلیه تابلوهای فرمان در آن قرار دارد و محل استقرار اپراتورها نیز میباشد. دراتاق فرمان بیشتر تابلوها کنار هم قرار دارد و هر تابلو معمولا مربوط به یک مدار میباشد و دیاگرام تک خطی باس بارها روی تابلو پیاده شده است و محل هر کلید در روی تابلو نمایانگر وضعیت آن وسیله در خود پست میباشد.
ب- اتاق رله: در این اتاق کلیه رلهها و وسایل حفاظتی نصب میشود.
ج- اتاق تغذیه: تابلوهای مربوط به سیستمهای تغذیه در آن قرار داده میشود. ممکن است اتاق رله و اتاق تغذیه در اتاق فرمان باشد.
د- اتاق باطری: کلیه باطریهای موجود در این اتاق قرار دارد.
ه- اتاق دیزل: جهت تولید برق AC هنگام قطع برق و قطع ترانس داخلی
و- تاسیسات وابسته جنبی: اتاق استراحت انبار آشپزخانه و ... فصل دوم
بررسی تجهیزات فشارقوی، حفاظت، کنترل و ثبات وقایع
۲ - ۱ - تجهیزات فشارقوی
۲ - ۱ - ۱ - برقگیر
۲ - ۱ - ۱ - ۱ - تعریف برقگیر و کاربرد آن در پست
برقگیرها به منظور حفاظت تجهیزات درمقابل اضافه ولتاژهای گذرا وتخلیه اضافه ولتاژهای موجی ظاهر شده درهادیهای خطوط وپستهای فشار قوی بکار میروند. اضافه ولتاژهای موجی، استقامت عایقی تأسیسات وتجهیزات فشارقوی را مختل نموده وبروز قوس واتصالی را درشبکه ظاهر میسازند برقگیرها به شکل موازی با وسیله تحت حفاظت خود قرارمیگیرند.
نحوه عملکرد یک برقگیر جهت حفاظت تجهیزات به این صورت است که انرژی موج توسط برق گیر به زمین منتقل شده وبلافاصله پس ازبرقراری جریان موجی درفاصله چند میکروثانیه وکاهش دامنه ولتاژ تایک مقدار مشخص (سطح حفاظتی برق گیر)، مسیر جریان تخلیه دربرقگیر قطع شده وازادامه برقراری جریان وتبدیل آن به جریان اتصالی فرکانس قدرت جلوگیری میشود.
به دلیل مزایای برقگیرهای ZnO درحال حاضر ومتداول شدن آنها درمقیاس وسیع درصنعت برق بحث روی برقگیرها ومشخصههای آن به این نوع محدود شده است. دراین نوع برقگیرها، المانهای مقاومتی ازاکسید روی با مشخصه شدت غیرخطی که با اکسید فلزات دیگرترکیب شده ساخته میشوند.
۲ - ۱ - ۱ - ۲ - مزایای برقگیرهای ZnO
برخی از مزایای برقگیرهای ZnO نسبت به برقگیرهای معمولی به شرح زیر میباشد:
سادگی طرح ودرنتیجه افزایش قابلیت اطمینان
سطوح حفاظتی برقگیرهای ZnO بطور کامل معین بوده وحدوداً به میزان ۱۵ % حفاظت تجهیزات را نسبت به برقگیرهای نوع مرسوم بالا میبرد.
رفتار بهتر برقگیر درقبال آلودگی محیط
ظرفیت جذب انرژی برقگیرهای ZnO رامیتوان با افزایش تعداد ستونهای موازی آن زیاد نمود.
کوچکتر بودن برقگیر ازنظر ابعاد فیزیکی
۲ - ۱ - ۱ - ۳ - معیارهای انتخاب برقگیر
به طور کلی درانتخاب برقگیرهای ZnO برای یک شبکه باید دو نکته مهم زیر را درنظر داشت:
برق گیر باید بتواند ولتاژ شبکه رابه طور دائم تحمل کند.
برقگیر باید تحمل شوک حرارتی ناشی ازتخلیه امواج ضربهای را داشته باشد.
۲ - ۱ - ۱ - ۴ - برخورد صاعقه به خطوط نزدیک پست
چنانچه سیستم حفاظت ازصاعقه خط ضعیف باشد، ممکن است صاعقه بطور مستقیم ویادراثر پدیده قوس برگشتی به سیم فازبرخورد نماید. دامنه وشیب این امواج درنزدیکی محل برخورد بسیاربزرگ بوده وخطرات جدی برای تجهیزات پستی که درمجاورت این پدیده صورت گرفته است بوجود خواهند آورد. دراین حالت برای ایجاد یک حفاظت مطمئن، نصب برقگیر درابتدای خطوط ضروری به نظر میرسد.
درپستهایی که احتمال برخورد مستقیم صاعقه درنزدیکی پست وجود دارد، باید تا آنجا که مقدور است برق گیر را درنزدیکی وسیله مورد حفاظت قرارداد وهادیهای ارتباط دهنده را تاآنجا که ممکن است کوتاه ومستقیم انتخاب نمود و نیز زمین برقگیر وتجهیزات با کمترین مقاومت امکان پذیر، ترجیحاً یک اهم یا کمتر، به یکدیگر متصل گردند.
۲ - ۱ - ۱ - ۵ - محل نصب برقگیرها
درتعیین محل استقرار برقگیر اولین عامل مورد نظر نزدیکی آنها به تجهیزات مهم وگران قیمت مانند ترانسفورماتورهای قدرت میباشد. نصب برقگیر روی ورودی فیدر خط نیز برای کاهش اضافه ولتاژها درروی تجهیزات فیدر خط تا برقگیر توصیه میگردد، ضمن آنکه نصب برقگیر روی فیدر خط جهت کاهش اضافه ولتاژ تجهیزات سرخط (قبل ازکلید) در زمانی که کلید خط دراثر خطا یا مسائل تعمیراتی وبهرهبرداری بازمیباشد نیزاستفاده میگردد.
نصب برقگیر درسایر نقاط ومشخصاً در روی شینهها درصورت عدم امکان حصول هماهنگی عایقی به شکل کامل، قابل توجیه است.
۲ - ۱ - ۱ - ۶ - نحوه اتصال برقگیر به سیستم زمین
برقگیرها باید ازکوتاهترین راه ممکن به سیستم زمین پست وصل گردند وسیستم زمین جداگانهای برای آنها نیاز نخواهد بود. بسته به جریانهای اتصال کوتاه ممکن سطح مقطع سیم اتصال انتخاب میگردد
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.