آشنایی با موتور‌های الکتریکی در کشتی

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: در کشتی نیروی محرک برای کمپرسورها، پمپ‌ها و هواکش‌ها، همگی از موتور‌های الکتریکی تامین میشود. از دیر باز موتور‌های القایی ۳ فاز قفس سنجابی بیشترین استفاده را در ضنایع دریایی داشته اند. آسان بودن کار با آن‌ها، محکم و سختکار بودن و بی نیاز بودن از مواظبت و توجه خاص باعث استفاده زیاد آن‌ها در کشتی شده است. از دیگر مزایای این موتور‌ها این است که به راحتی میتوانند به روش مستقیم (D.O.L) با یک کنتاکتور استارت و استاپ شوند.

موتور الکتریکی

موتورهای القائی موجود در کشتی همگی ۴۴۰ ولت ۶۰ هرتز هستند. در بعضی موارد خاص موتور‌های دیگری نیز مشاهده میشوند. (مثل موتور ۳. ۳ کیلو ولتی برای را اندازی Bow Thruster، موتور تک فاز در تجهیزات آشپزخانه و ...)

موتور‌های القائی دو قسمت عمده دارند: استاتور و روتور

استاتور تشکیل شده از یک سیم پیچ سه فاز که در شیارهای موجود در یک هستهء مغناطیسی قرار گرفته است. این هسته ورقه‌های فولادی بهم فشرده هستند (Laminated Steel Magnetic Core). سر این ۳ سیم پیچ از جعبه ترمینال موتور بیرون آمده و برای اتصال به برق از این ترمینال استفاده میشود.

روتور تشکیل شده از میله‌های آلومینیم که به هم فشرده شده اند و به شکل معروف قفس در امده اند، ته این میله‌های هادی بوسیله یک رینگ بهم متصل شده اند و یک هستهء مغناطیسی مورق را تشکیل داده اند.

 

علت محکم و قابل اعتماد بودن موتور‌های قفس سنجابی همین روتور یک تکه آنهاست چرا که نه عایق بندی دارد نه جاروبک و کالکتور نیاز دارد و نه احتیاجی به اسلیپ رینگ و کموتاتور دارد.

یک موتور انرژی الکتریکی از برق کشتی را میگیرد و به انرژی مکانیکی در شفت خود بصورت چرخشی تبدیل میکند. در طی این فرایند تبدیل تلفاتی هم دارد که بصورت گرما در موتور ظاهر میشود.

طول عمر عایق بکار رفته در سیم پیچ بستگی به دمای کاری موتور دارد، عایق سیمپیچ‌ها بگونه‌ای انتخاب میشوند که در دمای کاری موتور استحکام خود را حفظ کنند والبته ماکزیمم دمای کاری هر موتور توسط کلاس مربوطه عنوان شده و دمای موتور نباید از آن بیشتر شود.

بر روی پلاک موتور‌ها اطلاعاتی ثبت شده که باید آن را مطالعه کنیم از جمله:

Rated Current

جریان نامی ماکزیمم جریانی است که موتور میتواندبطور مداوم از منبع بکشد و بدون گذشتن از ماکزیمم دمای تعریف شده برای عایق سیم پیچ، بکار خود ادامه دهد.

Rated Voltage

موتور بگونه‌ای طراحی شده که وقتی به این ولتاژ متصل میشود بهترین بازده را بدهد، اگر موتور به ولتاژی غیر از ولتاژ نامی متصل شود یا بخوبی کار نمیکند یا بیش از حد داغ میشود و ممکن است موتور بسوزد.

Rated Frequency

سرعت موتور مستقیما" متناسب با فرکانس اعمال شده است پس اگر موتور با فرکانسی به غیر از این فرکانس کار کند امکان داغ شدن و سوختن موتور هست.

Power Rating

همان قدرت خروجی بروی شفت است هنگامیکه موتور به ولتاژ و فرکانس نامی وصل است و جریان نامی را از خط میگیرد.

Rated Speed

سر عت موتور در حالت فول لود full load هنگامی که به ولتاژو جریان نامی متصل است.

IP Number

درجهء مقاومت موتور در برابر نفوذ عوامل محیطی مثل گردو خاک وآب ومایعات را نشان میدهد.

IP به صورت یک عدد دو رقمی بروی پلاک موتور حک شده است. عدد اول مقدار مقاومت در برابر نفوذ مواد جامد به موتور را نشان میدهد و از ۰ تا ۶ است هرچه عدد کوچکتر باشد یعنی مقدار مقاومت کمتری دارد. عدد دوم میزان مقاومت موتور در برابر نفوذ مایعات را نشان میدهد و عددی بین ۰ تا ۷ است. هرچه عدد کوچکتر باشد در مقابل نفوذ آب کمتر مقاوم است. موتوری که عدد دوم IP آن ۷ است یعنی میتواند در آب غوطه ور شود و کار کند.

نکاتی در مورد تعمیر و نگهداری موتور‌ها در کشتی:

کشتی و دریا محیطی شرجی با رطوبت بسیار بالاست واین برای هر وسیلهء الکتریکی بسیار مضر است، بنابر این موتور‌ها در این محیط میبایست همواره مورد توجه قرار گیرند. مثلا" در زمانهای مشخص ومتناوب از نظر مقاومت عایق بندی Megger test شوند. خصوصا" موتور هایی که مدتیست کار نکرده اند. (موتور هایی که برای مدت زیادی قرار است کار نکنند بهتر است بطور دوره‌ای چند ساعتی استارت بخورند)



یکی از قسمتهای موتور که همواره باعث از کار افتادن ویا سوختن موتور میشود بلبرینگهای آن است. اولا"بلبرینگ‌ها بایدموقع تعویض از نوع مرغوب استفاده شوند و آنهایی که گریس خورند مرتب و به میزان مناسب گریس زده شوند. داغ شدن بیش از حد موتور میتواند یکی از دلایل کچل کردن بلبرینگ باشد.



چک کردن دما و آمپر یک موتور بطور روزانه، وحتی ثبت آن بسیار مفید است و این امکان را به ما میدهد تا هر روز بصورت مقایسه‌ای موتور را بررسی کنیم؛ و در صورت هر گونه مشکل از آن آگاه شویم.