اصول طراحی موتورخانه استخر

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: با پیشرفت‌هایی که در چند سال اخیر حاصل شده است، شیوه‌ها و مفاهیم طراحی استخر‌ها تغییر پیدا کرده و ویژگی‌های جدیدی به آن‌ها اضافه شده است.

طرح‌های جدید با توجه به توصیه‌های مشاوران استخرسازی درباره چیدمان، استقرار و شکل استخر تهیه می‌شوند.

مهندسان تاسیسات نیز باید مطابقت داشتن کلیه تجهیزات استخر را با مقتضیات جریان و فیلتراسیون آن مورد بررسی قررار داده و تایید کنند.

البته ملاحظات دیگری، چون سیستم‌های الکتریکی، نوع پمپ ها، نوع فیلتر‌ها و شیمی آب نیز وجود دارند.

سازندگان استخر‌ها باید بخوبی با تجهیزات مورد استفاده در استخرها، رنگ‌ها و پرداخت‌های سطوح، شیمی آب، پمپاژ مکانیکی، فیلتراسیون، سیستم‌های گرمایش و الکتریکی آشنایی داشته باشند.

استخر شنا

استخر‌های شنا برای کاربری‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند که بنا بر کاربری آن، دارای قسمت­های متفاوتی می‌باشند. یک استخر عمومی، دارای بخش‌هایی است که در زیر به آن اشاره می‌کنیم:



سالن استخر
استخر شنا
جکوزی
سونا بخار
سونا خشک
حوضچه آب سرد
ورودی
رخت کن
دوش‌ها
دستشویی‌ها

برای عملکرد بهینه‌ی این بخش‌ها نیاز به یک سیستم تاسیساتی یکپارچه است تا بتواند محیطی مناسب را برای شناگران تامین کند. برای برآورد این نیاز، تاسیسات یکپارچه‌ای را در فضایی به نام موتورخانه استخر تعبیه می‌کنند.

موتورخانه‌های معمولی استخر دارای تجهیزات زیر می‌باشند:

دیگ آبگرم
دیگ بخار
سختی گیر
فیلتر شنی
مبدل حرارتی
منبع کویل دار
موگیر
پمپ
شیر آلات و اتصالات

طراحی موتورخانه استخر شامل ۳ بخش کلی می‌باشد.

بخش اول واحد گرمایش
بخش دوم تصفیه آب

بخش سوم پمپاژ

برای بررسی موتورخانه‌ی یک استخر لازم است تا تک تک واحد‌های استخر به صورت مجزا مورد بررسی قرار گیرند تا تمامی تجهیزات مورد نیاز برای ایجاد آسایش شناگران مشخص شود.

آب مناسب

آب حیاتی‌ترین پارامتر استخر است.

آب شهر با دمای ۱۰-۲۰ درجه سانتی گراد (بسته به شهر و یا کشور مورد استفاده) وارد موتورخانه شده و این آب قبل از ورود به استخر می‌باید مراحلی را طی کند.

به دمای آسایش انسان نزدیک شود و در استخر مورد استفاده قرار گیرد، آب شهر همچنین باید سختی گیری شده و تصفیه گردد و در مراحلی مواد شیمیایی نظیر کلر به آب اضافه گردد تا ذرات و مواد مضر آن گرفته شود.

آب مورد استفاده در استخر شنا امکان جذب میکروب و ویروس را دارد و باید همواره از سلامت آن اطمینان حاصل کرد.

برای مقابله با این مشکلات از فیلتر‌ها و مواد شیمیایی استفاده می‌شود.

یکی دیگر از مشکلات مربوط به آب در سیستم موتورخانه استخر، سختی آن است که همه ساله میلیون‌ها دلار در جهان صرف نگهداری و تعمیرات تجهیزات و لوله‌کشی‌های آسیب دیده از آن می‌شود.

مکانیزم ایجاد سختی آب بدین صورت است که بخار آب در جو چگالیده شده، دی اکسید کربن هوا را در خود حل می‌کند و تشکیل اسید ضعیفی بنام اسید کربنیک می‌دهد. این اسید همراه با قطرات باران به زمین می‌بارد.

از خاک‌های سطحی عبور کرده و به بستر‌های سنگی زیر زمینی که معمولاً سنگ آهک می‌باشند می‌رسد، سنگ آهک مخلوطی از کربنات کلسیم و منیزیم است.

اسید ضعیف، آهک را در خود حل می‌کند و موجبات سختی آب را فراهم می‌آورد. برای مقابله با این مشکل از سختی گیر استفاده می‌شود.

تاسیسات سالن استخر

استخر‌ها به دو صورت سرباز و سرپوشیده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در صورت سرپوشیده بودن استخر‌های شنا نیاز به تهویه سالن، وجود دارد. سالن مورد استفاده باید در درجه حرارت مناسب و رطوبت مطلوب باشد.

برای تامین این درجه حرارت باید از وسایل سرمایشی و گرمایشی استفاده کرد که در این کتابچه به بررسی این مسائل نمی‌پردازیم و تنها به نوع سیستم تامین کننده این حرارت و رطوبت اشاره خواهد شد.


در استخر‌های سرباز، نیاز به تهویه محیط وجود ندارد و تنها آب استخر باید از لحاظ تمیزی و درجه حرارت مورد بررسی قرار بگیرد.

تاسیسات استخر شنا

آب استخر باید عاری از هر نوع کثیفی باشد و دمای آن باید بین ۲۶ تا ۲۷ درجه سانتی گراد تنظیم گردد.

برای تامین این شرایط نیاز به تجهیزات تاسیساتی است که در زیر نمای شماتیک این سیستم نشان داده می‌شود.

در این نما، سیستم سیرکولاسیون لازم برای تامین شرایط مورد نیاز آب نشان داده شده است همچنین چگونگی رسیدن آب به درجه حرارت مورد نیاز نیز کاملا مشخص می‌باشد.

تاسیسات جکوزی

جکوزی در دمای مطلوب بین ۳۶ تا ۴۲ درجه کار می‌کند و باید آبی تمیز داشته باشد.

برای تامین این شرایط نیاز به تاسیساتی است که در زیر نمای شماتیک این سیستم نشان داده می‌شود.

جکوزی‌ها دارای سیستم‌های جت پمپ هستند تا با فشار آب و برخورد آن به بدن شناور، آب درمانی جکوزی تکمیل گردد.

تاسیسات سونای بخار

برای بهره برداری مناسب از سونای بخار، باید رطوبت نسبی تا ۹۹ درصد را برای آن فراهم کرد.

برای ایجاد این شرایط لازم است تا با استفاده از تاسیسات نشان داده شده در شکل زیر این محیط را برای استفاده مهیا کرد..

تاسیسات سونای خشک

برای استفاده از سونای خشک نیاز به نصب تاسیسات در موتورخانه نمی‌باشد و در این قسمت به بررسی آن نمی­پردازیم.


حوضچه آب سرد

برخی از پزشکان، فواید بسیار زیادی را برای استفاده از حوضچه‌های آب سرد بر می‌شمرند. برای عملکرد صحیح حوضچه‌های آب سرد، می‌توان راه‌های مختلفی را انتخاب نمود.

در بعضی از استخر‌ها از سیستم‌های سرمایش مانند پیلر کمک می‌گیرند تا درجه حرارت این حوضچه را پایین نگاه دارند.

ورودی و رخت کن

در سالن ورودی و رختکن یک استخر، باید با تهویه مناسب و استفاده از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، محیطی آرام را برای شناگر ایجاد کرد.

برای طراحی تاسیسات این دو قسمت مشابه کتاب‌های طراحی تهویه مطبوع همچون کتاب کریر عمل می‌کنیم.

دوش‌ها و دست شویی‌ها

آب بهداشتی مناسبی که برای دست شویی و دوش‌ها مورد نیاز است باید در درجه حرارت مناسب در اختیار شناگران قرار گیرد که برای تامین این آب باید از تاسیساتی همچون نمای شماتیک زیر استفاده کرد.

در این نما نحوه سیرکولاسیون آب و تجهیزات مورد استفاده برای گرمایش این آب نشان داده شده است.

حال پس از بررسی اجمالی بخش‌های مختلف استخر و تاسیسات مورد استفاده برای آن ها، به محاسبات سیستم‌های تاسیساتی برای استخر شنا می‌پردازیم.

مراحل ساخت استخر:


۱- تهیه نقشه با توجه به اندازه استخر (سه بعدی و دو بعدی)


۲- تعیین محل از لحاظ جغرافیایی جهت احداث استخر و تصفیه خانه (موتورخانه)


۳- انجام آزمایشات بر روی خاک و دریافت پارامتر‌های استقامت خاک برای ساخت استخر شنا


۴- محاسبات تاسیساتی استخر


۵- تعیین جنس و سایز لوله‌ها و اتصالات با توجه به شرایط آب و هوایی محیطی و خاک


۶- فلودیاگرام و بلوک دیاگرام کلیه مراحل اجرای تاسیسات


۷- تعیین محل تخلیه و بکواش فیلتر‌های مربوط (استخر یا جکوزی)


۸- محاسبات عمرانی استخر


۹- سایزینگ میلگرد‌ها


۱۰- نوع و درجه استقامت بتون


۱۱- سایز شبکه


۱۲- نحوه استفاده از میلگرد‌ها در جهت کمتر شدن میزان پرتی


۱۳- اجرای تاسیسات (مکانیکی و الکتریکی) با در نظر گرفتن شرایط محیطی (در مواردی که استخر روباز می‌باشد، عمق مناسب و استاندارد از جنبه سد یخ زدگی)، عایق کاری (برودتی و حرارتی)


۱۴- ماهیچه کشی یا به اصطلاح بتون پوششی روی تاسیسات


۱۵- آرماتوربندی طبق محاسبات صورت گرفته و انجام قالب بندی و بتون ریزی ساخت استخر


۱۶- عایق کاری داخل استخر به اصطلاح آب بندی استخر (لازم به ذکر است در آب بندی استخر هرگز نباید از مواردی نظیر ایزوگام یا قیرگونی استفاده کرد.)


۱۷- انجام سرامیک کاری استخر (پس از تست حداقل ۴۸ ساعته آب بندی استخر)


۱۸- اجرای تصفیه خانه و نصب کلیه تجهیزات از پیش طراحی شده برای ساخت استخر


۱۹- نصب پرژکتور‌های داخلی استخر (چراغ استخر) و آب بندی آن‌ها


۲۰- طراحی، ساخت و نصب تابلو برق مرکزی، جهت فرمان تک تک مراحل تصفیه، تخلیه و بکواش به منظور ساخت استخر


۲۱- انجام تاسیسات الکتریکی، کابل کشی (لوله فولادی، داکت) داخل تصفیه خانه


۲۲- نصب سنسور‌های حرارتی و راه اندازی کامل


۲۳- سایزینگ تمامی دستگاه‌ها (فیلترها، مبدل‌های گرمایی یا سرمایی، الکتروموتور‌های تصفیه یا خطی، فیلتر‌های تصفیه اکسیژن آب، ozon، uv، دستگاه‌های کلرزن گازی یا مایع (خودکار یا مکانیکی)

موتورخانه استخر‌ها


برای طراحی موتورخانه استخر باید به مسائل مختلفی مانند موقعیت موتورخانه، اندازه، امکان دسترسی و امکان تعمیر و نگهداری آن توجه شود.

مهم‌ترین معیار‌ها که باید هنگام طراحی استخر مدنظر قرار گیرد شامل موقعیت، اندازه، قابلیت دسترسی و مجزا بودن آن از سایر قسمت‌ها می‌شود.


صرف نظر از نوع استخر در مرحله طراحی موتورخانه آن باید به مسائل مختلفی توجه شود:

۱-اندازه و موقعیت موتورخانه نسبت به مجموعه

۲-محل قرار گیری کاسه استخر و چگونگی اجرای سیستم‌های لوله کشی و شبکه کانال

۳-وضعیت دسترسی به موتورخانه

۴-امکان کاربری و نگهداری ساده از تجهیزات

۵-در نظر گرفتن یک فضای محافظت شده و بسته برای نگهداری مواد شیمیایی

۶-امکان تخلیه فاضلاب موتورخانه

۷-وضعیت محیط موتورخانه از نظر دما، رطوبت، تهویه و سروصدا

۸-در نظر گرفتن ملاحظات الکتریکی


به طور ایده آل ورودی موتورخانه باید از ورودی اصلی ساختمان جدا باشد. به طوری که تکنیسین تعمیر و نگهداری قادر باشد بدون ورود به ساختمان وارد موتورخانه شود. همچنین برای موتورخانه نیز باید یک دریچه کفشور در نظر گرفته شود.


دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر

در صورتی که دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر برای ایجاد فضای کافی برای منظوری خاص مانند انبار کردن مواد شیمیایی تصفیه آب استخر، اجرای موتورخانه یا ... به صورت معلق اجرا شود، طراحی و ساخت آن‌ها باید طوری انجام شود که حداکثر مقاومت ممکن در برابر نفوذ آب را داشته باشند.

نفوذناپذیری دال‌هایی که به صورت یکنواخت برروی زمین اجرا می‌شوند در برابر آب ضرورتی ندارد. طراحی و روش ساخت این دال‌ها نیز به سرباز یا سرپوشیده بودن استخر بستگی دارد.


تخلیه آب مسیر‌های گذر کنار استخر و مناطق مرطوب

در موتردی که مسیر‌های گذر کنار کاسه استخر یا مناطق مرطوب بخشی از مجموعه استخر را تشکیل می‌دهند، آب انباشته شده در این قسمت‌ها نباید به سیستم گردش آب استخر هدایت شود. ولی این آب باید به خط تخلیه اصلی ساختمان متصل گردد.