پرداخت یارانه انرژی به زیان کشور است؟

طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، خاورمیانه، آفریقای شمالی، آسیا و بخش‌هایی از آمریکای لاتین بیشترین یارانه را برای سوخت‌های فسیلی پرداخت می‌کنند.

در ونزوئلا، ٨٢ درصد از هزینه برق مصرفی و سوخت از طریق یارانه دولتی پرداخت می‌شود. این میزان در لیبی ٨٠ درصد، عربستان سعودی ٧٩ درصد، ایران ٧٤ درصد و در عراق و الجزایر ٥٦ درصد است. در مقابل متوسط یارانه انرژی پرداخت شده در هند ١٨ درصد و در چین ٣ درصد است.

طبق ارزیابی‌های آژانس بین‌المللی انرژی، حذف یارانه نفت، گاز و برق و تعیین قیمت بر اساس نرخ‌های بین‌المللی می‌تواند تا سال ٢٠٢٠ منجر به کاهش پنج درصدی تقاضای انرژی و کاهش انتشار سالانه ٢ میلیارد تن دی اکسید کربن شود که این میزان برابر مجموع انتشار دی اکسید کربن توسط آلمان، فرانسه و انگلیس است.

بر پایه این گزارش، در حالی که بسیاری از دولت‌ها پرداخت یارانه را به عنوان روشی برای حمایت از فقرا عنوان می‌کنند، بخش عمده منافع حاصل از پرداخت یارانه عائد طبقه متوسط می شود زیرا این طبقه تجهیزات الکترونیک و خودروی شخصی بیشتری نسبت به اقشار کم‌درآمد در اختیار دارد.

 این گزارش در ادامه با اشاره به نقش پرداخت یارانه در گسترش قاچاق سوخت می‌نویسد: در ایران هر لیتر گازوئیل ١٢ سنت فروخته می‌شود این در حالی است که در همسایگی این کشور یعنی پاکستان، قیمت گازوئیل ١,٢ دلار برای هر لیتر است. به همین خاطر هم ارزیابی‌های آژانس بین‌المللی انرژی حاکی از قاچاق روزانه ٦٠ هزار بشکه گازوئیل از ایران به پاکستان و افغانستان است.

به همین خاطر، سیاست سازان بسیاری از کشورها متوجه شده‌اند که باید یارانه‌ها را کاهش دهند و یا بطور کامل حذف کنند. اگرچه این رویکرد از حمایت قوی بانک جهانی، صندوق جهانی پول و آژانس بین‌المللی پول هم برخوردار است اما تاکنون تلاش‌ها برای کاهش یارانه انرژی موفقیت محدودی داشته است.

صندوق جهانی پول پیشنهاد می‌کند که حتی اگر حذف کامل یارانه‌ها امکان پذیر نباشد، می‌توان قیمت‌ خرده فروشی حامل‌های انرژی را با استفاده از فرمول‌های ثابت اما قابل اصلاح بطور مستقیم به قیمت بازارهای جهانی مرتبط کنند تا دولت‌ها نقش کمتری در قیمت‌گذاری سوخت داشته باشند و این مسئله مشخص شود که بهای انرژی مرتبط با بازارهای جهانی است.

این گزارش در پایان با اشاره به آن که حذف یارانه انرژی سرانجام اقدامی بسیار دشوار است می‌نویسد: نتیجه تداوم پرداخت یارانه، مصرف بی‌رویه انرژی است.

 کشورهای نفتی از جمله بزرگترین مصرف‌کنندگان نفت هستند که سرعت رشد مصرف آنها نیز بسیار سریع است. بطوریکه برخی از این کشورها برای تامین نیاز نیروگاه‌های تولید برق مجبور به واردات گاز شده‌اند. انتشار گسترده گازهای گلخانه‌ای نیز مشکل دیگر این کشورهاست.