اشتباهات رایج مهندسان در طراحی نقشههای فاز ۲ تاسیسات الکتریکی - بخش سوم
در ساختمانهای مسکونی و تجاری با مصارف بالا، کنتورهای ۳ فـاز، بـرق راکتیـو را نیـز مطـابق تعرفـه محاسـبه مینماینـد. منظـور از بکارگیری این تجهیزات، جلوگیری از تولید توان راکتیو توسط ژنراتورهای نیروگاه است که میـزان تـوان کلـی تولیـدی آن را کـاهش میدهد.
سرویس آموزش و آزمون برق نیوز:
خازنهای اصلاح ضریب قدرت
در ساختمانهای مسکونی و تجاری با مصارف بالا، کنتورهای ۳ فـاز، بـرق راکتیـو را نیـز مطـابق تعرفـه محاسـبه مینماینـد. منظـور از بکارگیری این تجهیزات، جلوگیری از تولید توان راکتیو توسط ژنراتورهای نیروگاه است که میـزان تـوان کلـی تولیـدی آن را کـاهش میدهد.
نحوه محاسبه میزان توان راکتیو در درسهای دانشگاهی توضیح داده شده و طراحان مشکلی در آن ندارند ولـی نکتـهای کـه در بعـضی از طراحیهای مهندسی به آن توجه نمیشود محل قرارگیری صحیح ترانس اندازه گیری جریان جهـت نمونـه گیـری و محاسـبه تـوان راکتیو شبکه است. همانطور که شکل زیر نشان میدهد قرارگیری ترانس جریان در این محل باعث میشود کـه نمونـه گیـری از کـل شبکه اصلاح شده صورت نگیرد.
در چنین حالتی هیچ گاه خازنها وارد مدار نمیشوند، زیرا ضریب قدرت در نظر گرفته شده ۱ بوده و نیازی به اصلاح وجود ندارد.
شکل زیر وضعیت اشتباه دیگری را نشان میدهد. این بار قرارگیری CT در شبکه تجهیزات بوده و ضـریب قـدرت محاسـبه شـده بـه گونهای است که خازنها همیشه در مدار خواهند بود. این رگولاتور نتیجه میگیرد که هیچگاه ضریب قدرت اصلاح نشده است.
عدم وارد مدار شدن خازن به هنگام برقراری برق اضطراری از دیگر الزاماتی است که باید مراعات شود. خازنها در هنگام کـار دیـزل ژنراتورهـای کوچک در صورتی که حتی برای زمانی کوتاه وارد مدار شوند اضافه ولتاژهای بالایی پدید میآورند که امکان صدمه زدن به تجهیزات برقی را در پی دارد. این مشکل در حالت کار عادی شبکه بروز نمیکند. شبکه برق شهر در حکم شینه بینهایت اسـت و خازنهـای در این حدود، قدرت و قابلیت ایجاد ولتاژهای اضافی را در آن ندارند.
در ساختمانهای مسکونی و تجاری با مصارف بالا، کنتورهای ۳ فـاز، بـرق راکتیـو را نیـز مطـابق تعرفـه محاسـبه مینماینـد. منظـور از بکارگیری این تجهیزات، جلوگیری از تولید توان راکتیو توسط ژنراتورهای نیروگاه است که میـزان تـوان کلـی تولیـدی آن را کـاهش میدهد.
نحوه محاسبه میزان توان راکتیو در درسهای دانشگاهی توضیح داده شده و طراحان مشکلی در آن ندارند ولـی نکتـهای کـه در بعـضی از طراحیهای مهندسی به آن توجه نمیشود محل قرارگیری صحیح ترانس اندازه گیری جریان جهـت نمونـه گیـری و محاسـبه تـوان راکتیو شبکه است. همانطور که شکل زیر نشان میدهد قرارگیری ترانس جریان در این محل باعث میشود کـه نمونـه گیـری از کـل شبکه اصلاح شده صورت نگیرد.
در چنین حالتی هیچ گاه خازنها وارد مدار نمیشوند، زیرا ضریب قدرت در نظر گرفته شده ۱ بوده و نیازی به اصلاح وجود ندارد.
شکل زیر وضعیت اشتباه دیگری را نشان میدهد. این بار قرارگیری CT در شبکه تجهیزات بوده و ضـریب قـدرت محاسـبه شـده بـه گونهای است که خازنها همیشه در مدار خواهند بود. این رگولاتور نتیجه میگیرد که هیچگاه ضریب قدرت اصلاح نشده است.
عدم وارد مدار شدن خازن به هنگام برقراری برق اضطراری از دیگر الزاماتی است که باید مراعات شود. خازنها در هنگام کـار دیـزل ژنراتورهـای کوچک در صورتی که حتی برای زمانی کوتاه وارد مدار شوند اضافه ولتاژهای بالایی پدید میآورند که امکان صدمه زدن به تجهیزات برقی را در پی دارد. این مشکل در حالت کار عادی شبکه بروز نمیکند. شبکه برق شهر در حکم شینه بینهایت اسـت و خازنهـای در این حدود، قدرت و قابلیت ایجاد ولتاژهای اضافی را در آن ندارند.
۴-۷ آنتن مرکزی
از نکاتی که در مبحث سیزدهم مقررات ملی به آن توجه کافی نشده است مبحث آنتن مرکزی است. در مبحـث فـوق، اجمـالاً نحـوه محاسبه سامانه آنتن مرکزی با فرض حداقل قدرت تقویت کننده به میزان بیشترین افت توان در بدترین مسیر، به عنوان راه حل عنـوان شده است. نکتهای که از آن غفلت شده، پخش متوازن سیگنال در کل سامانه است. اگر مدار بصورت متوازنی طراحی نـشود و تنهـا به این نکته بسنده گردد که قدرت تقویت کننده با افت بدترین مسیر هماهنگ گـردد در بعـضی نقـاط بـا تـوان بـیش از حـد مجـاز سیگنال روبرو خواهیم شد. در سیگنالهای تصویری همانگونه که توان کمتر از حد مـورد لـزوم، موجـب اشـکال در تـصویر میشود، قدرت بالای سیگنال نیز همین نتیجه را در پی دارد. بدین منظور راه حلهای متفاوتی وجـود دارد. یکـی از روشهایی کـه اسـتفاده از آن توصیه میشود بکارگیری Tap-Off در مدار است. همان طور که در شکلهای زیر مشاهده میشود هر چند که با ایـن روش تجهیـزات بیشتری بکار رفته، در مقابل، اختلاف بین قویترین و ضعیفترین سیگنال تا حد مطلوبی کاهش یافته است. ضمن آنکه میـزان کابـل در رایزر به میزان زیادی تقلیل مییابد که امر نصب را سادهتر میسازد. در برجهای بلند مرتبه این اشکال نمود بیشتری مـی یابـد. در چنین ساختمانهایی با توجه به بعد مسافت راه حل دیگر استفاده از Splitter اصلی در طبقه میانی و توزیع سیگنال از آن نقطـه است.
استفاده از SPLITTER
استفاده از Tap-Off
۵-۷ کلیدهای مجهز به رله نشت جریان RCD - Residual Current Device
اساس کار RCDها بر مقایسه جریان رفت و برگشت استوار است. با یک جمع کننده جریان در ۲ مسیر رفت و برگشت در صـورتی که مقداری بیش از حد تلرانس کلید وجود داشته باشد رله الکترومغناطیسی کلید عمل خواهد کرد.
لزوم نصب کلیدهای مجهز به RCD در استانداردهای مختلف جهانی وضعیت یکسانی ندارد. مبحث سیزدهم مقررات ملی سـاختمان وجود آن را ضروری ندانسته است. در انگلستان استفاده از آن برای پریزها در منازل مسکونی اجباری است. در آمریکـا بـه کـارگیری آن فقط برای اماکن مرطوب الزامی است. در آلمان برای پریزهای با جریان کمتر از ۲۰ آمپر باید از آن استفاده نمود. در ایتالیـا وجـود حداقل ۲ عدد RCD در هر منزل ضروری است. در استرالیا لزوم استفاده از کلید RCD در کلیه مـدارات اعـم از روشـنایی و پریـز وجود دارد.
استاندارد IEC که اصلیترین مأخذ مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان اسـت، اسـتفاده از کلیـد RCD بـرای کلیـه پریزهـا را اجباری نموده است.
مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان در مورد نصب کلید حفاظتی ملاحظاتی به شرح زیر دارد:
از این کلیدتنها میتوان به عنوان حفاظت اضافی استفاده نمود و به کارگیری آن نصب لوازم حفاظتی در برابـر اضـافه بـار و اتصال کوتاه را منتفی نمینماید.
- در مورد حساسیت عملکرد این کلیدها حد مجاز ۳۰ میلی آمپر در نظر گرفته شده است. مهندسین برق به منظور اجتناب از عملکرد خطای این کلیدها از جریانهای حساسیت بالا مانند ۲۰۰ میلی آمپر استفاده میکنند که مطـابق ایـن مقـررات غیر مجاز است. مشکل قطع بدون مورد مدار توسط این کلیدها را در عوامل دیگر بایـد جـستجو نمـود. وجـود سـیم نـول مشترک با مداراتی که از کلید RCD دارای اشکال تغذیه نمیشوند، یکی از عوامل خطا محـسوب میشود. کیفیـت پـایین سیم و کابل و استفاده از نوار چسبهای الکتریکی نیز در این مسئله تأثیر گذار است.
استفاده از این وسیله در سیستمهای قدیمی TNC مجاز نیست. لازم به ذکر است که مقررات ملی ساختمان، این سیـستم را قابل قبول نمیداند. مطابق همین مبحث این کلیدها را باید به عنوان آخرین وسیله حفاظتی قرار داد. از مشکلاتی که این کلیدها دارند حساسیت به اضافه ولتاژهای گذرا در شبکه است.
با توجه به اتفاق قول اکثر استانداردهای معتبـر جهـانی در خـصوص الـزام اسـتفاده از RCD، تجدیـد نظـر در مقـررات ملـی ساختمان ضروری به نظر میرسد.
استفاده از Tap-Off
۵-۷ کلیدهای مجهز به رله نشت جریان RCD - Residual Current Device
اساس کار RCDها بر مقایسه جریان رفت و برگشت استوار است. با یک جمع کننده جریان در ۲ مسیر رفت و برگشت در صـورتی که مقداری بیش از حد تلرانس کلید وجود داشته باشد رله الکترومغناطیسی کلید عمل خواهد کرد.
لزوم نصب کلیدهای مجهز به RCD در استانداردهای مختلف جهانی وضعیت یکسانی ندارد. مبحث سیزدهم مقررات ملی سـاختمان وجود آن را ضروری ندانسته است. در انگلستان استفاده از آن برای پریزها در منازل مسکونی اجباری است. در آمریکـا بـه کـارگیری آن فقط برای اماکن مرطوب الزامی است. در آلمان برای پریزهای با جریان کمتر از ۲۰ آمپر باید از آن استفاده نمود. در ایتالیـا وجـود حداقل ۲ عدد RCD در هر منزل ضروری است. در استرالیا لزوم استفاده از کلید RCD در کلیه مـدارات اعـم از روشـنایی و پریـز وجود دارد.
استاندارد IEC که اصلیترین مأخذ مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان اسـت، اسـتفاده از کلیـد RCD بـرای کلیـه پریزهـا را اجباری نموده است.
مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان در مورد نصب کلید حفاظتی ملاحظاتی به شرح زیر دارد:
از این کلیدتنها میتوان به عنوان حفاظت اضافی استفاده نمود و به کارگیری آن نصب لوازم حفاظتی در برابـر اضـافه بـار و اتصال کوتاه را منتفی نمینماید.
- در مورد حساسیت عملکرد این کلیدها حد مجاز ۳۰ میلی آمپر در نظر گرفته شده است. مهندسین برق به منظور اجتناب از عملکرد خطای این کلیدها از جریانهای حساسیت بالا مانند ۲۰۰ میلی آمپر استفاده میکنند که مطـابق ایـن مقـررات غیر مجاز است. مشکل قطع بدون مورد مدار توسط این کلیدها را در عوامل دیگر بایـد جـستجو نمـود. وجـود سـیم نـول مشترک با مداراتی که از کلید RCD دارای اشکال تغذیه نمیشوند، یکی از عوامل خطا محـسوب میشود. کیفیـت پـایین سیم و کابل و استفاده از نوار چسبهای الکتریکی نیز در این مسئله تأثیر گذار است.
استفاده از این وسیله در سیستمهای قدیمی TNC مجاز نیست. لازم به ذکر است که مقررات ملی ساختمان، این سیـستم را قابل قبول نمیداند. مطابق همین مبحث این کلیدها را باید به عنوان آخرین وسیله حفاظتی قرار داد. از مشکلاتی که این کلیدها دارند حساسیت به اضافه ولتاژهای گذرا در شبکه است.
با توجه به اتفاق قول اکثر استانداردهای معتبـر جهـانی در خـصوص الـزام اسـتفاده از RCD، تجدیـد نظـر در مقـررات ملـی ساختمان ضروری به نظر میرسد.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.