چاره‌ای جز گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر نیست

به گزارش برق نیوز، با وجود این که پتانسیل خدادای بسیار بالایی برای توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران وجود دارد، اما هم اکنون سهم انرژی‌های پاک در تولید برق کشور تنها به میزان ۱.۱ درصد است. این در حالی است که هم اکنون بسیاری از کشور‌های دنیا در حال حرکتی پرشتاب به سمت گسترش استفاده از انرژی تجدیدپذیر هستند و سال به سال بر ظرفیت بهره برداری از انرژی خورشیدی و انرژی بادی در کشور‌های پیشرفته افزوده می‌شود. البته سال گذشته علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو وعده داد که تا پایان دولت سیزدهم، به میزان ۱۰ هزار مگاوات به ظرفیت استفاده از انرژی پاک در ایران اضافه خواهد شد.

توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر هم از نظر اقتصادی و هم به لحاظ زیست محیطی جذاب است

در روز‌های اخیر رسانه‌های اروپایی اعلام کرده اند که نروژ به عنوان یکی از غنی‌ترین کشور‌های اروپا از نظر ذخایر نفت و گاز، برنامه دارد که تا سال ۲۰۴۰ به صادرکننده برق تولیدشده از انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شود؛ به نحوی که دولت این کشور اخیرا اعلام کرده است که تا سال ۲۰۴۰، به میزان ۳۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر تولید خواهد کرد که این میزان دو برابر تولید کنونی برق نروژ است و بنابراین دستیابی به این هدف می‌تواند نروژ را به یکی از کشور‌های صادرکننده برق تجدیدپذیر تبدیل کند.

اما در شرایطی که نروژ به عنوان منبع غنی سوخت‌های فسیلی به دنبال توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است، سوال مهم این است که چرا مسئولان ایران تا کنون توجه لازم را به گسترش تولید برق با استفاده از انرژی‌های پاک نداشته اند؟ این در حالی است که برخلاف تصور بسیاری از مسئولان، نیاز ایران به لزوم حرکت پرشتاب به سمت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و کنار گذاشتن تدریجی استفاده از سوخت‌های فسیلی، یک مساله لاکچری یا صرفا زیست محیطی محسوب نمی‌شود، بلکه می‌تواند نقش مهمی در آینده اقتصادی کشور و مقابله با بحران آب نقش داشته باشد.

این نکته‌ای است که جعفر محمدنژاد سیگارودی، مدیرکل دفتر توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) به آن اشاره کرد و اظهار داشت: شرایط کنونی حوزه انرژی در ایران و جهان، ما را به سمتی می‌برد که توسعه ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر هم برایمان جذاب باشد و هم ناچار به گسترش بهره برداری از این انرژی‌ها باشیم.

وی افزود: تا حدود ده سال پیش، سرمایه گذاری برای تولید برق با استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی توجیه اقتصادی نداشت، اما هم اکنون توسعه انرژی‌های پاک نه تنها از نظر زیست محیطی بلکه از نظر اقتصادی هم توجیه پذیر شده است؛ زیرا با پیشرفت فناوری‌های مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان، اکنون شرایط به جایی رسیده که تولید برق با استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی حتی از تولید برق با استفاده از نیروگاه‌های سوزاننده سوخت‌های فسیلی به صرفه‌تر محسوب می‌شود.

محمدنژاد تاکید کرد: با توجه به محدودیت منابع سوخت‌های فسیلی در کشور که گاهی مواقع نیروگاه‌های ما را مجبور به مازوت سوزی می‌کند و همچنین با توجه به مصرف بالای آب در نیروگاه‌های حرارتی و وابستگی بسیار پایین نیروگاه‌های تجدیدپذیر به منابع آبی، ما چاره‌ای نداریم جز این که به سمت گسترش استفاده از انرژی‌های پاک حرکت کنیم؛ زیرا کشور ما دچار بحران شدید آب است و عملا شرایط حاکم بر اقلیم ایران ما را مجبور می‌کند که استفاه از انرژی‌های تجدیدپذیر را توسعه دهیم.

ارائه پیشنهاد اولیه نصب ۹۱ هزار مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر توسط بخش خصوصی

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که در سال گذشته علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو وعده داد که تا پایان دولت سیزدهم به میزان ۱۰ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر کشور اضافه خواهد شد. این در حالی است که مطابق نمودار زیر که توسط سازمان ساتبا منتشر شده، هم اکنون تنها ۹۳۹ مگاوات از برق کشور با استفاده از انرژی‌های پاک تولید می‌شود، آن هم در شرایطی که مطابق قانون برنامه ششم توسعه، باید تا پایان سال ۱۴۰۰ ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران به ۵ هزار مگاوات می‌رسید؛ بنابراین تحقق وعده اخیر وزیر نیرو جز با افزایش شتاب توسعه انرژی‌های پاک در کشورمان ممکن نیست.



این نکته‌ای است که محمدنژاد ضمن تاکید روی آن گفت: با توجه به نیاز اساسی کشور به توسعه استفاده از انرژی‌های پاک، سازمان ساتبا در نظر دارد که حتما وعده اخیر وزیر نیرو مبنی بر توسعه ۱۰ هزار مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا چهار سال آینده را اجرایی کند. در همین راستا نیز ما برای نصب ۷ هزار مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی، نزدیک ۳ هزار مگاوات ظرفیت بهره برداری از انرژی بادی و مقداری اندکی هم ظرفیت استفاده از انرژی زیست توده و سایر انرژی‌های پاک برنامه ریزی کرده ایم.

سخنگوی سازمان ساتبا ادامه داد: ما در گام اول، دی ماه سال گذشته با اعلام فراخوانی عمومی از همه شرکت‌های خصوصی داخلی و خارجی توانمند در عرصه انرژی‌های تجدیدپذیر دعوت کردیم تا در زمینه توسعه استفاده از انرژی‌های پاک در ایران سرمایه گذاری کنند. در همین راستا نیز در سال ۱۴۰۰، پیشنهادات مختلفی را از شرکت‌های گوناگون دریافت کردیم که مجموع ظرفیت پیشنهادی اولیه این شرکت‌ها به حدود ۹۱ هزار مگاوات می‌رسید.

مدیرکل دفتر توسعه نیروگاه‌های خورشیدی سازمان ساتبا گفت: توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر قرار است با سرمایه گذاری بخش خصوصی و البته با خرید تضیمنی برق تولیدشده در نیروگاه‌ها توسط دولت انجام شود. یعنی بخش خصوصی تمام هزینه‌های لازم برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در سطح کشور را تامین می‌کند، اما دولت، قراردادی هفت ساله را با شرکت‌های خصوصی برای خرید تضمینی برق خواهد بست. منابع مالی این خرید تضیمنی هم براساس ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید از طریق صرفه جویی در مصرف سوخت تامین خواهد شد.

وی در ادامه تاکید کرد: طبق برنامه ریزی‌های انجام شده، سازمان ساتبا می‌خواهد هزینه برق تولیدی شرکت‌ها در طول هفت سال را در همان چهار سال نخست اجرای قرارداد بپردازد. همچنین بعد از هفت سال نیز بخش خصوصی می‌تواند فروش برق تولیدی خود به دولت یا شرکت‌های و صنایع خصوصی مختلف را ادامه دهد و از این طریق درآمدزایی کند. یعنی ما به گونه‌ای برنامه ریزی کرده ایم که هزینه سرمایه گذاری شرکت‌های خصوصی برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا هفت سال جبران خواهد شد و بعد از هفت سال سرمایه گذاران خصوصی به سوددهی خواهند رسید.

انجام دو مرحله مناقصه برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی تا یک ماه آینده

محمدنژاد درباره ادامه فرآیند عملیاتی کردن وعده وزیر نیرو مبنی بر افزایش ۱۰ هزار مگاواتی ظرفیت استفاده از انرژی‌های پاک در ایران توضیح داد: بعد از دریافت پیشنهادات مختلف برای نصب انواع نیروگاه‌های تجدیدپذیر در سطح کشور، ما طرحی را به شورای اقتصاد برای نصب ۴ هزار مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی ارائه دادیم که این طرح مورد موافقت این شورا قرار گرفته است؛ بنابراین تلاش می‌کنیم مطابق برنامه ریزی‌های انجام شده، تا پایان سال ۱۴۰۲ با مشارکت بخش خصوصی به میزان ۴ هزار مگاوات ظرفیت جدید استفاده از انرژی خورشیدی در سراسر ایران نصب کنیم.

سخنگوی سازمان ساتبا ادامه داد: در هفته‌های آتی قرار است مرحله اول مناقصه مربوط به دعوت از شرکت‌های خصوصی برای نصب ۴ هزار مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی برگزار شود. این مناقصه بین شرکت‌هایی برگزار خواهد شد که در فراخوان سال گذشته برای سرمایه گذاری در زمینه توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و بادی به سازمان ساتبا اعلام آمادگی کرده و در سال جدید نیز مدارک مربوطه را به ما تحویل داده اند. البته ما تا امروز به میزان ۶۰ هزار مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی با شرکت‌های خصوصی تفاهم نامه مبادله کرده ایم.

مدیرکل دفتر توسعه نیروگاه‌های خورشیدی سازمان ساتبا اظهار داشت: مرحله اول مناقصه مربوط به توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، در راستای صلاحیت سنجی فنی و تجاری این شرکت‌ها برگزار خواهد شد و ما تا حدود دو هفته آینده مرحله اول را برگزار خواهیم کرد. همچنین با توجه به این که اراضی مربوط به احداث ۴ هزار مگاوات ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی در سراسر کشور مشخص شده است، ما بعد از صلاحیت سنجی شرکت‌ها در مرحله اول مناقصه، در مرحله دوم، امکان بهره برداری از آن دسته اراضی را به مناقصه خواهیم گذاشت که هم از پتانسیل بالایی برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی برخوردار باشند و هم از نظر اتصال به شبکه، دسترسی مناسبی داشته باشند.

این مقام مسئول در سازمان ساتبا با بیان این که برنامه وزارت نیرو برای توسعه ۱۰ هزار مگاواتی ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر با مشارکت بخش خصوصی انجام خواهد شد، عنوان کرد: سازمان ساتبا به گونه‌ای برنامه ریزی کرده که هیچ دخالت مستقیمی در توسعه انرژی‌های پاک نخواهد داشت. همچنین ما هم در گذشته توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به بخش خصوصی واگذار کرده ایم و هم در آینده این کار را ادامه خواهیم داد. یعنی سازمان ساتبا فقط به دنبال سیاست گذاری، هدایت برنامه ها، فراهم کردن زیرساخت‌ها و اجرای قوانین حمایتی در راستای بهره برداری هرچه بهتر از انرژی‌های تجدیدپذیر است و نقش اجرایی مستقیم در این زمینه نخواهد داشت.

وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به هماهنگی‌هایی که با استانداری ها، شرکت‌های برق منطقه ای، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور صورت گرفته است، فرآیند صدور مجوز و تخصیص زمین به شرکت‌هایی که می‌خواهند برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در ایران سرمایه گذاری کنند، بسیار کوتاه شده است. یعنی اکنون شرایط به گونه‌ای است که شرکت‌هایی که در مناقصات آینده برنده شوند، در مدت زمان کوتاهی می‌توانند با کسب مجوز‌های لازم، فعالیت خود را برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی یا بادی آغاز کنند.

هیچ رانتی در واگذاری پروژه‌های تجدیدپذیر به بخش خصوصی وجود نخواهد داشت

محمدنژاد با تاکید بر این که سازمان ساتبا برای تحقق وعده افزایش ۱۰ هزار مگاواتی ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر صرفا با بخش خصوصی واقعی همکاری خواهد کرد و هیچ گونه رانتی در واگذاری پروژه‌ها به شرکت‌های مختلف وجود نخواهد داشت، عنوان کرد: معیار ما برای انتخاب شرکت‌هایی که قرار است در سال‌های آتی در زمینه احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی فعالیت کنند، استاندارد‌های روز دنیا خواهد بود، به نحوی که ما صرفا با شرکت‌هایی قرارداد خواهیم بست که بتوانند از آخرین دانش و فناوری روز برای گسترش انرژی‌های پاک استفاده کنند.

سخنگوی سازمان ساتبا ادامه داد: مدل قراردادی ما با شرکت‌های خصوصی برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر به گونه‌ای خواهد بود که قرار نیست این شرکت‌ها یک ابزار یا فناوری را تولید کنند و به دولت تحویل دهند، بلکه سرمایه گذاران عملا مالک نیروگاه‌های خود محسوب می‌شود و ناچارند برای سوددهی بیشتر خود، از بهترین تجهیزات و نیرو‌های انسانی برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر استفاده کند؛ یعنی برنامه ریزی انجام شده توسط سازمان ساتبا برای توسعه استفاده از انرژی‌های پاک به گونه‌ای اجرا خواهد شد که عملا شرکت‌هایی که از دانش و مهارت لازم برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر برخوردار نیستند، نتوانند با سازمان ما قرارداد ببندند.

مدیرکل دفتر توسعه نیروگاه‌های خورشیدی سازمان ساتبا عنوان کرد: عموم شرکت‌هایی که مهارت لازم برای توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را دارند، می‌توانند با سازمان ساتبا همکاری کنند و در زمینه توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی، بادی و ... سرمایه گذاری انجام دهند. ما حتی اعلام کرده ایم که شرکت‌های خصوصی خارجی نیز می‌توانند برای توسعه استفاده از انرژی‌های پاک در ایران روی ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر سرمایه گذاری کنند. اکنون هم برخی شرکت‌های خارجی که البته با شرکت‌های ایرانی همکاری می‌کنند و شریک آن‌ها محسوب می‌شوند، برای سرمایه گذاری در توسعه انرژی‌های خورشیدی و بادی در ایران، آمادگی اولیه خود را اعلام کرده اند.

این مقام مسئول در سازمان ساتبا تاکید کرد: علاوه بر برنامه ریزی‌هایی که سازمان ساتبا برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در سطح کشور انجام داده است، ما پیشنهاد اولیه خود برای برداشتن گام نخست در توسعه نیروگاه‌های بادی مطابق وعده سال گذشته وزیر نیرو را به دبیرخانه شورای اقتصاد کشور ارائه داده ایم. این پیشنهاد به زودی در شورای مذکور مطرح خواهد شد و امیدواریم که با توجه به پتانسیل موجود کشور برای توسعه نیروگاه‌های بادی، به زودی با مشارکت بخش خصوصی داخلی و خارجی، گام‌های بلندی را در این زمینه برداریم.

وی در پایان تصریح کرد: ما برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر با شرکت‌های خصوصی به صورت BOO قرارداد خواهیم بست، یعنی سرمایه گذاران خصوصی به عنوان احداث کننده، مدیر و مالک نیروگاه‌ها محسوب می‌شوند و سازمان ساتبا به عنوان نماینده دولت صرفا محصول نیروگاه‌های تجدیدپذیر یعنی برق تولیدشده را از بخش خصوصی خواهد خرید؛ بنابراین سازمان ساتبا به گونه‌ای برنامه ریزی کرده است که سرمایه گذاری برای توسعه استفاده از انرژی‌های پاک کاملا توجیه اقتصادی داشته باشد.

منبع: رکنا