رویکرد‌های اروپا برای مدیریت مصرف انرژی در زمستان ۲۰۲۴

به گزارش برق نیوز، در زمستان گذشته کشور‌های اروپایی تلاش کردند تا با روش‌های متنوع همانند ذخیره‌سازی انرژی، افزایش قیمت، تنوع بخشی به منابع تامین سوخت و... مسئله کمبود انرژی ناشی از تحریم کشور روسیه را مرتفع کرده و با هر شیوه‌ای که ممکن است، فصل سرد سال را سپری کنند.

با توجه به تداوم جنگ روسیه و اوکراین و نیز احتمال کاهش شدید دما در فصل سرد سال پیش‌رو و نیز کاهش ذخایر انرژی در بسیاری از کشور‌های اروپایی همانند آلمان و فرانسه، اکنون موضوع نحوه ایجاد آمادگی حداکثری برای استقبال از زمستان به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های رهبران قاره اروپا در حوزه انرژی تبدیل شده است.

سازمان همکاری اقتصادی و توسعه اروپا (Organisation for Economic Co-operation and Development -OECD) به تازگی در گزارشی که در همین رابطه منتشر کرده است، به بحران تامین انرژی در فصل سرد پیش روی قاره اروپا پرداخت و نوشت در زمستان ۲۰۲۲-۲۰۲۳ آب و هوای نسبتاًٌ معتدل به کمک اروپایی‌ها آمد و اجازه نداد که مشکل کمبود انرژی تا مرحله جیره بندی پیش برود، با این حال چالش‌ها برای تامین انرژی کافی در زمستان ۲۰۲۳-۲۴ باقی مانده است.

در این گزارش تاکید شده که بحران انرژی پیش رو جدا از راهکار‌های فنی و تخصصی همچنین نیازمند راهکار‌هایی در حوزه مدیریت و تغییر رفتار شهروندی است تا در بلند‌مدت به کاهش تقاضای مصرف برق و گاز اروپا کمک کند.

بر این اساس اگرچه اروپایی‌ها نیاز دارند تا با مجموعه اقداماتی مانند تنوع بخشی به منابع انرژی و نیز بهبود بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها، وابستگی خود به انرژی را در بلند مدت کاهش دهند، همچنان نیاز دارند تا تلاش‌های کوتاه مدتی را برای تغییر رفتار مصرف کنندگان در پیش بگیرند تا زمستان پیش رو را با کمترین چالش‌ها پشت سر بگذراند.

با توجه به اینکه به صورت میانگین ۲۴ درصد از مصرف انرژی اتحادیه اروپا مربوط به بخش خانگی است و این رقم در فصل سرد سال افزایش می‌یابد، لذا تلاش برای اجرای راهکار‌هایی که منجر به تغییر رفتار مصرفی خانواده‌ها شود، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

چرا که کاهش مصرف انرژی بخش خانگی نه تنها به مهار بحران کنونی کمک خواهد کرد، همچنین در بلند‌مدت به کاهش حداکثری اتلاف انرژی منجر خواهد شد، اتفاقی که نیازمند شناسایی عوامل روان شناختی موثر بر رفتار مصرفی شهروندان است و این عوامل الزاماً از مسیر افزایش قیمت‌ها محقق نمی‌شود.

در ادامه این گزارش ضمن تاکید بر ضرورت شناسایی عوامل شناختی موثر بر گرایش برخی شهروندان به پر‌مصرفی همانند انتظارات، عادات و تعصبات آمده است مجموعه‌ای از موانع ساختاری و شناختی در کنار یکدیگر باعث می‌شوند تا تغییر رفتار مصرفی شهروندان دشوار شود که از جمله آن‌ها می‌توان بی‌توجهی، عادت‌های بد، ظرفیت متفاوت افراد در پردازش اطلاعات و یا تقلید از دیگران در نحوه استفاده از انرژی برق موثر باشد.

به عنوان مثال یک فرد وقتی از اتاق خود خارج می‌شود باید چراغ اتاق را خاموش کند، اما بر اساس دلایل مختلف همانند بی توجهی، عادت و یا تقلید از دیگران از چنین کاری اجتناب می‌کند.
در گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه اروپا با اشاره به ضرورت راه‌اندازی کمپین‌های اطلاعاتی موفق تاکیده شده است که با مجموعه دستورالعمل‌های روشن و عملی در چارچوب کمپین‌های اطلاعاتی می‌توان تغییر رفتار مصرفی شهروندان را هدف قرار دارد و تغییر داد.

از جمله کمپین‌های موفق و اثرگذار که با این سبک اجرایی شدند، باید به کمپین مدیریت مصرف برق کشور ژاپن در سال ۲۰۱۱ و پس از ایجاد بحران در نیروگاه اتمی فوکوشیما اشاره کرد که در قالب آن خانواده‌ها تشویق به صرفه جویی شدند.

در چارچوب این کمپین دولت ژاپن در کنار شرکت‌های تولید کننده انرژی اقدام به تهیه لیستی از نکات و راهکار‌های مهم صرفه جویی در مصرف انرژی کردند و آن را در گام‌های عملی ساده منتشر کردند و نتیجه اینکه بدون افزایش تعرفه، میزان مصرف انرژی ژاپن تا ۱۵ درصد کاهش یافت.

در ادامه این گزارش با تاکید بر اینکه هنجار‌های اجتماعی نقشی تعیین کننده و قوی در رفتار مصرفی شهروندان در حوزه انرژی دارد، به استناد یک مطالعه علمی اشاره شده است که یکی از عوامل موثر بر کاهش مصرف انرژی در خانواده‌ها پیروی از همسایگان و تقلید از آنهاست. به این معنا که اگر ببینند همسایه‌ها در نحوه مصرف انرژی صرفه جویی انجام می‌دهند، آن‌ها نیز این رویه را تکرار می‌کنند و بالعکس.

همچنین در ادامه این مطلب به نقش موثر و مستقیم قیمت گذاری اوج مصرف در کاهش لحظه‌ای مصرف انرژی شهروندان اشاره شده و آمده است مطالعه‌ای که OECD در سال ۲۰۱۸ انجام داد، نشان می‌دهد نصب کنتور‌های هوشمند و قیمت‌گذاری اوج مصرف سبب می‌شود تا شهروندان با احتساب قیمت و مخارج به شکال قابل توجهی میزان مصرف خود را کاهش دهند.

در بخش جمع بندی گزارش نیز ضمن تاکید بر ضرورت تمرکز جدی کشور‌های اروپایی بر روی راهکار‌های مدیریت مصرف انرژی فصل زمستان و لزوم کسب آمادگی حداکثری آمده است انتخاب پیامی که مسولان می‌خواهند به مصرف کنندگان برسانند، همچنین چگونگی و زمان ارائه این اطلاعات در کنار مسیر انتقال این پیام‌ها بسیار مهم است و می‌تواند در نحوه تغییر رفتار مصرفی شهروندان اثر قابل توجهی داشته باشد.