گفتگو با اولین مدیرعامل بانوی صنعت نیروگاهی کشور

به گزارش برق نیوز، گفتگو با اولین‌ها همیشه جذابیت خاص خود را دارد. به خصوص اینکه این گفتگو با اولین بانوی ایرانی باشد که در پست مدیریت نیروگاهی قرار گرفته است، باشد. بانویی که متولد زاهدان استان سیستان و بلوچستان و یکی از دانش آموختگان دانشگاه صنعتی شریف است که ۲۸ سال سابقه فعالیت در صنعت برق دارد و در رشته خود از متخصص‌ترین افراد حال حاضر کشور به حساب می‌آید. از طرفی صنعتی نیروگاهی یکی از فناورترین صنایع کشور به حساب می‌آید و فعالیت در این حوزه همواره از سخت‌ترین مشاغل کشور تلقی می‌شود.

مشروح گفتگو با یکی از اولین‌ها در صنعت برق کشور مریم ستوان، اولین مدیر نیروگاهی و مدیرعامل جدید شرکت تولید نیروی برق خراسان، به شرح ذیل است:

به عنوان مقدمه و مطلع بحث، ممکن است، ابتدا خود را معرفی کنید و از سوابق تحصیلی و کاری خود برای ما بگویید تا مخاطبان بیشتر با شما آشنا بشوند؟

بنده متولد زاهدان در استان سیستان‌وبلوچستان هستم، سال ۱۳۶۵ در دوره کارشناسی با کسب رتبه دورقمی که خاطرم نیست، دقیقا چند بود در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف مشغول به تحصیل شدم. در اولین روز بهار سال ۱۳۷۱ به استخدام شرکت برق منطقه‌ای سیستان و بلوچستان در آمدم. ابتدا در حوزه نیروگاه‌های گازی فعالیت کردم و بعد به بخش نیروگاهی در صنعت برق نقل مکان کردم. همزمان با آمدن من به شرکت برق منطقه‌ای خراسان در آبان ماه سال ۱۳۸۱، در دفتر فنی شرکت برق منطقه‌ای خراسان مشغول به کار شدم.

تا سال ۱۳۹۴ که دفاتر فنی از دل برق منطقه‌ای جدا شد و شرکت‌های برق حرارتی تشکیل شد، در آنجا بنده مجری طرح‌های پرداکنده بودم و پس از آن در سال ۱۳۹۹ بنده مدیر دفتر بازار برق منطقه‌ای و از تیرماه سال ۱۴۰۰ در شرکت تولید نیروی برق حرارتی خراسان مشغول فعالیت شدم تا یک آبان‌ماه امسال که به سمت جدید با عنوان مدیریت شرکت تولید نیروی برق حرارتی خراسان را بر عهده دارم.

یک گزاره‌ای در ایران مصطلح است که همه می‌گویند، فعالیت خودشان بعد از کار در معدن، سخت‌ترین کار دنیا است، آیا شما هم معتقد هستید، مدیریت نیروگاه‌ها بعد از کار در معدن سخت‌ترین شغل است؟

هر کاری در دنیا سختی خاص خود را دارد، من کار معدن نکردم و در جایگاه قیاس بین کار معدن و کار نیروگاه نیستم. سخت‌ترین بخش کار در نیروگاه این است که شما وظیفه تامین یکی از مهم‌ترین نیاز‌های مردم را دارید و هر لحظه غفلت شما در کمتر از صدم ثانیه در زندگی مردم به صورت قطعی برق هویدا می‌شود. شما نگاه کنید، از تامین برق خانه‌های مردم تا تامین برق مورد نیاز برای صنعت و همچنین چاه‌های آب کشاورزی و سایر فعالیت‌ها ارتباط مستقیم با تامین برق پایدار دارد و هر ثانیه نشدن انرژی به توقف بخش عظیمی از فعالیت‌ها خواهد انجامید.

این وظیفه سنگین چه روحیه‌ای برای فعالیت می‌خواهد؟

این وظیفه سنگین در نیروگاه برق جایی برای خواب و خوراک باقی نخواهد گذاشت و هر کس با هر جایگاهی در نیروگاه باید تمام تلاش خود را به خرج دهد تا بتواند زمینه تامین برق پایدار را فراهم کند.

یک مثالی برای شما بزنم در کار نیروگاه این چنین نیست که بگوییم خب مثلا ساعت ۴ بعد از ظهر شد، کار ما در نیروگاه تمام شد و به خانه برویم، این مسئله در کار نیروگاه معنا ندارد و هر یک دقیقه رها کردن نیروگاه به صورت قطعی برق در زندگی مردم خود را نشان می‌دهد.

زمانیکه ما در دوران اوج بار قرار می‌گیریم، ۳ شیفت و ۲۴ ساعته کار می‌کنیم، تا نیروگاه مهیا تامین برق در اوج بار فردای آن روز شود و از این منظر به نظر بنده کار نیروگاه سخت‌ترین کار جهان است.

هنگامی که افراد شاغل در نیروگاه به این مسئله فکر می‌کنند که ممکن است، یک نفر در خانه مریضی داشته باشد و قطعی برق زندگی این فرد را به خطر می‌اندازد، از زندگی خود می‌زنند تا با کار شبانه‌روزی از حتی یک دقیقه خاموشی جلوگیری کنند و بدین ترتیب زمینه تامین برق پایدار فراهم کند. من به واسطه بیماری پدرم در دوره ایی در خانه از ایشان پرستاری کردم و حس کردم که سلامتی در چنین شرایطی تا چه اندازه به برق وابسته است.

کمی به بحث تخصصی راجع به نیروگاه برسیم، ممکن از فرآیند تولید برق در قلب نیروگاه‌ها را برای مردم و مخاطبان تصویر کنید و عظمت توربین گازی را شرح دهید؟

توربین یک ابزاری است که از روتور و پره‌های نصب شده روی آن است و بسته به سیالی که این پره را به چرخش در می‌آورد، نیروگاه‌های حرارتی به دو دسته گازی و بخاری تقسیم‌بندی می‌شوند، نیروگاه دیزل هم مشابه موتور‌های چهارزمانه که در اتوموبیل داریم، فعالیت می‌کند. هر پره توربین در هر دقیقه ۵۱۰۰ دور چرخش دارد که در هر ثانیه ۸۵ مرتبه می‌شود. یعنی یک محور با پره‌های چندین ردیفه که وزن آن از ۷ تن فراتر می‌رود، در هر ثانیه ۸۵ بار به دور خود می‌چرخد. اگر ارتعاش این توربین از حدی بیشتر شود، توربین از کار می‌افتد. چنین ابزاری قلب نیروگاه است و باید هر ثانیه مورد چک مسئولان نیروگاه قرار گیرد تا برق پایدار به مردم برسد. پشت صحنه تعداد زیادی نیروی متخصص فعالیت می‌کنند تا برق در در هر لحظه برای مردم تامین شود.

صنعت برق صنعت ذخیره‌سازی نیست و برق به صورت برخط و در لحظه از تولید تا توزیع تامین می‌شود.

هم اکنون در مجموعه‌ای که شما مدیریت می‌کنید، چند نیروگاه در حال فعالیت است؟

هم اکنون در شرکت، در شهرستان مشهد چهارنیروگاه مشهد، شریعتی، فردوسی و طوس را داریم، در خراسان رضوی، شمس سرخس و نیروگاه نیشابور به آن اضافه می‌شود و همچنین نیروگاه راشد و نیروگاه ابن یمین هم به آن‌ها اضافه شدند.

در خراسان جنوبی نیز، نیروگاه شهیدکاوه و نیروگاه گازی قائن را در اختیار داریم.

آخرین وضعیت خودکفایی در صنعت برق به چه نحو است و نخبگان ایرانی تا چه اندازه در این صنعت پیش رفته‌اند؟

ما در حوزه نیروگاهی به خودکفایی کامل رسیدیم و همه قطعات در ایران تولید می‌شود. در شرکت ما، بسیاری از قطعات هم اکنون در خود نیروگاه‌ها بومی‌سازی می‌شود و در طی قراردادهایی، قطعات ساخته، و تست شد، روی توربین نصب شد و پس از دوران اوج بار که توربین باز شد، زمینه سربلندی جوانان متخصص کشور را فراهم کرد و امسال همان قطعات را سایر نیروگاه‌ها می‌سازیم. به عبارت دیگر در حوزه بومی‌سازی ساخت قطعات نیروگاه به حرف بسنده نکردیم و در عمل توانمندی ایرانی‌ها را به رخ کشیدیم.

ما سه قرارداد را به صورت ۱۰۰ درصد انجام دادیم و قطعات را ساخته و به نیروگاه داده‌ایم. در بین این قطعات از فناوری‌های بسیار پیشرفته استفاده شده که در معدود کشور‌هایی دیده می‌شود و ما با اتکا به شرکت‌های دانش‌بنیان ایران چنین اتفاقاتی را رقم می‌زنیم و به واسطه این قرارداد‌ها نخبگان بسیاری جذب شرکت‌ها شده است.

این اقدامات تا چه اندازه از هزینه‌ها کم کرده است؟

در ارتباط با هزینه، ما در یک قرارداد ۲۷.۵ میلیارد تومانی به واسطه به اتکا به تولید داخل تا ۷ میلیارد تومان معادل ۲۵ درصد در هزینه‌ها صرفه‌جویی شد. این درحالیست که ما در ابتدای مسیر هستیم و هزینه‌هایی از قبیل مهندسی معکوس و ساخت متحمل شدیم و از این جا به بعد راحت می‌توانیم تا ۵۰ درصد در هزینه‌ها کاهش ایجاد کنیم.

شما از زاهدان در سیستان و بلوچستان به بالاترین سطح مدیریت نیروگاهی در کشور رسیده‌اید، به عنوان یک بانوی موفق چه پیامی برای سایر بانوان ایرانی دارید؟

دوستان من و به خصوص خواهران من در سراسر این سرزمین اطلاع دارند. بهتر از بنده هم می‌دانند که اگر فردی بخواهد کاری کند، می‌تواند به بهترین نحو به هدف خود برسد. من سال‌های زیادی در سیستان و بلوچستان کار کردم، بعد به برق خراسان آمدم. زمانیکه مدیرعامل بالای سر توربین می‌آمد و من به عنوان مسئول می‌گفتم، امگان استفاده از این قطعه در نیروگاه را ندارم، مدیرعامل شرکت برق تمام قد از حرف من حمایت می‌کرد و اجازه استفاده از قطعه را نمی‌داد. این حرف برای زمانی است که اساسا سیستان و بلوچستان به شبکه سراسری متصل نبود و این رفتار‌های حرفه‌ای انجام می‌شد و از منافع ملت حمایت می‌کردیم. این رفتار‌ها سبب شد تا بنده به خودباوری برسم و بتوانم پیشرفت کنم.

آیا در این مسیر محدودیت‌هایی وجود دارد؟

بانوان ما در هر جایی که هستند، چه در شهر‌های کوچک، چه در شهر‌های بزرگ و چه در کلانشهرها، همه در جایگاه خود می‌توانند کار انجام دهند، باید گام‌های کوچک را برداشت تا بتوانند رشد کنند و جرئت برداشت گام‌های بزرگ‌تر را به خود بدهند.

من مطمئن هستم بانوان پرتوان و خیلی بهتر از من هستند. در این مسیر‌ها سختی بسیار زیاد است و مرد و زن ندارد، اما باید به این خودباوری برسیم که اساسا محدودیت وجود ندارد و حمایت‌ها در زمان درست به پیشرفت کمک می‌کند.

آیا در صنعت برق نیز تخصص‌گرایی وجود دارد و یا مواردی نظیر پارتی و عوامل غیرمعمول بر فضای نیروی انسانی حاکم شده است؟

در صنعت برق وقتی با یک توربین با این عظمت مواجه هستیم، شما کنار بویلر که بایستید، یک ساختمان ۴ و ۵ طبقه را می‌بینید که سقف و کف ندارد و پر از آتش است، توربین گازی را تصور کنید که با گاز‌های حاصل از احتراق تا ۱۱۰۰ درجه مواجه می‌شوید. تنها متخصص می‌تواند فعالیت کند و اگر به واسطه پارتی و سایر موارد کسی به جایگاهی برسد، قطعا آن واحد نیروگاهی خاموش خواهد شد. اینکه می‌بینیم، تابستان‌ها یکی پس از دیگری بدون خاموشی طی می‌شود، یعنی نیروی متخصص در جایگاه خود در حال تلاش است.

چه عاملی در ۲ سال گذشته سبب شده تا قطعی برق خانگی برخلاف سال‌های قبل به صفر برسد؟

تعمیرات نیروگاهی بسیار اهمیت دارد و زمان‌بندی دقیق تعمیرات در ۲ سال اخیر سبب شده تا ما بتوانیم برق را برای مردم تامین کنیم. هچنین توسعه رخ داده نیز از عوامل دیگری است که صنعت برق را در تامین انرژی پایدار کمک کرده است.

 آیا تعمیرات برای اوج بار سال آینده در مجموعه شما آغاز شده است؟

ما تعمیرات خود را از مهرماه شروع کردیم و پیش از اوج بار سال آینده به اتمام می‌رسد و همین مسئله سبب می‌شود تا واحد‌های نیروگاه با حداکثر توان در مدار فعالیت قرار گرفت. این را هم بگویم که تا پیش از سال ۱۴۰۰، ۳۶۸۶ مگاوات نیروگاه در خراسان رضوی وجود دارد و در دو سال گذشته ۳۴۳ مگاوات به این ظرفیت اضافه شده که تا پایان امسال ظرفیت اضافه شده به ۷۰۹ مگاوات خواهد رسید.