بازنگری نرخ خرید برق از نیروگاه‌ها راهکار گذر از شرایط بحرانی کنونی

به گزارش برق نیوز، روز‌های پیک مصرف برق در تابستان سپری شد، اما نگرانی‌ها نسبت به ناترازی و آینده صنعت برق همچنان ادامه دارد. بخشی از نگرانی فعالان صنعت برق و کارشناسان اقتصادی به احتمال قطعی برق در زمستان به دلیل نبود گاز باز می‌گردد و برخی دیگر پا را یک گام فراتر گذاشته و با اشاره به رشد مصرف قابل پیش بینی از دغدغه‌های خود برای تامین برق در پیک سال آینده سخن می‌گویند.

در این میان، اما مجتبی توانگر عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی کمی عمیق‌تر مشکل ناترازی برق در کشور را مورد بررسی قرار می‌دهد.

او در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: برای حل مشکل صنعت برق باید به دنبال واقعی کردن قیمت‌ها باشیم. متاسفانه ما به اشتباه سال‌های سال است که یارانه انرژی پرداخت می‌کنیم. این در حالی است که پرداخت این یارانه نه بهبودی در وضعیت معیشتی مردم ایجاد کرده بلکه صنایع را هم عقب مانده‌تر کرده است. به طوریکه بهره وری واحد‌های صنعتی هر روز کم و کمتر می‌شود. طبیعی هم است چرا که هزینه‌های انرژی بخش جزیی از بهای تمام شده تولید را تشکیل و به همین دلیل واحد‌های صنعتی به دنبال استفاده از تجهیزات و تکنولوژی روز نیستند.

او با بیان اینکه قیمت برق در ایران خیلی ارزان است و همسن باعث افزایش مصرف بی رویه انرژی و مخصوصا برق شده است معتقد است: در باب ناعادلانه و غیر هدفمند بودن یارانه انرژی همین بس که دهک دهم (ثروتمندان) ۲.۳ برابر بیش از دهک اول انرژی مصرف می‌کند.

متن کامل گفتگو با «مجتبی توانگر» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس را در ادامه می‌خوانید:

قوانین موجود در حوزه برق را چه میزان برای رفع موانع و مشکلات این حوزه خصوصا برای فعالان غیر دولتی بخش تولید برق راه‌گشا می‌دانید؟

در طول سال‌های گذشته قوانین متعددی درحوزه برق به تصویب رسیده است. بخشی از این قوانین اجرا و بخش دیگری هم در بایگانی‌ها در حال خاک خوردن است. اما به نظر من بخش زیادی از مشکلاتی که امروز در بخش انرژی با آن مواجه هستیم حاصل همین پرداخت بی‌حساب و کتاب یارانه است. آن گونه که آمار‌های جهانی نشان می‌دهد ایران در بین ۳ کشور نخست پرداخت‌کننده یارانه انرژی است. اما سوال اینجاست این یارانه‌ها که همه‌ساله بار مالی سنگینی را به دولت تحمیل می‌کند، تا چه اندازه اثرگذار بوده است. در باب ناعادلانه وغیر هدفمند بودن یارانه انرژی همین بس که دهک دهم (ثروتمندان) ۲.۳ برابر بیش از دهک اول انرژی مصرف می‌کند. ضمن این که پرداخت این یارانه بهبودی در وضعیت معیشتی مردم ایجاد نکرده و صنایع را هم عقب مانده‌ترکرده است به طوری که بهره‌وری واحد‌های صنعتی هر روز کم و کمتر می‌شود. طبیعی هم است چرا که هزینه‌های انرژی بخش جزیی از بهای تمام‌شده تولید را تشکیل داده و به همین دلیل واحد‌های صنعتی به دنبال استفاده از تجهیزات و تکنولوژی روز نیستند. به همین دلیل به اعتقاد من برای حل مشکل صنعت برق باید به دنبال واقعی کردن قیمت‌ها باشیم.

هزینه‌های تولید برق در ایران بالا است و اقتصاد برق فراموش می‌شود؟

نباید فراموش کرد که قیمت‌های یارانه‌ای برق در طول سال‌های گذشته یک گپی را بین درآمد‌ها و هزینه‌های توانیر ایجاد کرده است. جالب است که بدانید تفاوت زیادی بین قیمت تمام شده و قیمت عرضه برق در کشور وجود دارد و این نسبت ۶ به یک اعلام شده است. به عبارت ساده‌ترمی‌توان ادعا کرد که هزینه‌های تولید برق در ایران ۶ برابر قیمت فروش آن است. در چنین شرایطی چطور می‌توان به اصلاح اقتصاد برق در کوتاه‌مدت و پرداخت بدهی‌ها امیدوار بود. اما می‌توان امیدوار بود که افزایش تعرفه به خصوص تعرفه صنایع به بهبود وضعیت صنعت و پرداخت بدهی‌ها کمک کند.

اما مشکل دیگر این صنعت به دولتی بودن اقتصاد آن بازمی گردد. متاسفانه باید اشاره کنم که سرمایه‌گذاری در صنعت برق از زمانی که قیمت‌گذاری برق توسط دولت انجام می‌شد و خریدار برق نیز خود دولت بود و در بسیاری از موارد نیز پرداخت برق خریداری‌شده با تاخیر زیادی به دست تولیدکنندگان می‌رسید، متوقف شد و این یک زنگ خطر به شمار می‌رود.

به طور کلی چه سازوکاری از طرف مجلس برای بهبود اقتصاد برق پیشنهاد شده است؟ چه‌طور می‌توان دغدغه‌های فعالان صنعت برق را مرتفع کرد تا انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری در این صنعت ایجاد شود؟

قطعا اگر به دنبال اصلاح اقتصاد برق هستیم، پیش از هر چیز باید تصویر شفاف و درستی از قیمت تمام‌شده این کالا داشته باشیم؛ بنابراین ضروری است سهم گاز در قیمت تمام‌شده برق روشن شود تا سرمایه‌گذاران به درستی بدانند که با چه فضایی در اقتصاد برق مواجه هستند.

به علاوه نباید این مساله را از نظر دور داشت که سوخت ارزان فقط بخشی از قیمت تمام‌شده برق است و عواملی مانند نیروی انسانی، تعمیر و نگهداری، توسعه و ... هم سهم مشخصی در بهای تمام‌شده برق دارند که برخلاف سوخت، ارزان نیستند و قیمتشان ثابت نمی‌ماند. این پارامتر‌ها بر اساس شاخص‌های اقتصادی به شکل مستمر افزایش پیدا می‌کند و سهم بالایی هم در قیمت تمام‌شده تولید برق دارند؛ بنابراین دولت نمی‌تواند به بهانه سوخت ارزان‌قیمت، از تاثیر سایر نهاده‌های تولید بر قیمت تمام‌شده برق، چشم‌پوشی کند.

از آنجا که منابع حاصل از افزایش درآمد‌های فروش برق به بخش خصوصی بابت مطالباتشان تعلق نمی‌گیرد و از سوی دیگر نرخ خرید برق از نیروگاه‌ها با توجه به هزینه‌های تولید آن منطقی نیست، چشم‌انداز ادامه این روند را چگونه می‌بینید؟

بخش زیادی از این چالش‌ها در قوانین قبلی به نوعی مورد اشاره قرار گرفته است. به عنوان مثال در ماده (۱۰) قانون برنامه ششم توسعه آمده که خسارت ناشی از تاخیر در پرداخت مطالبات نیروگاه‌های برق باید به نوعی جبران شود. همچنین قرار بوده که بخشی از مطالبات تولیدکنندگان برق از محل افزایش درآمد حاصل از افزایش تعرفه برق صنایع انرژی‌بر پرداخت شود. اما شاهد هستیم که وزارت نیرو زیر بار اجرای قوانین نمی‌رود.

با وجود همه تاکیدات و قوانینی که داشتیم باز هم شاهد هستیم که تولیدکنندگان برق حتی برای وصول مطالباتشان از محل فروش برق با همان قیمت دستوری هم دچار مساله هستند. وقتی نیروگاه در وصول مطالباتش با مساله مواجه است و ناگزیر است برق را با قیمت دستوری به دولت به عنوان اصلی‌ترین خریدارش عرضه کند، قطعا برای تامین مالی، توسعه و انجام سرمایه‌گذاری جدید با مشکل مواجه می‌شود، ضمن این که سایر سرمایه‌گذاران هم در چنین شرایطی انگیزه‌ای برای ورود به صنعت برق نخواهند داشت؛ بنابراین بازنگری نرخ خرید برق از نیروگاه‌ها اولین و اصلی‌ترین راهکار برای گذر از شرایط بحرانی کنونی است.

به نظر بسیاری از کارشناسان، آزادسازی قیمت برق می‌تواند سایر صنایع و بخش‌های اقتصاد را متاثر کند. با این وجود آیا باید همچنان این رویه دنبال شود؟

قطعا همین طور است. اما فراموش نکنید که نمی‌توانیم به شکل مستمر و دائم بازار‌ها و قیمت‌ها را به شکل دستوری کنترل کنیم. باید اجازه دهیم که بازار راه خودش را برود، در این صورت خواهیم دید که همه مسائل در قالب عرضه و تقاضای شکل گرفته حل خواهد شد. به عنوان مثال، الان قیمت تعیین‌شده برای برق صنایع بزرگی مانند فولاد با بقیه بخش‌ها متفاوت است. همچنین برای مشترکین خانگی، تجاری و ... هم تعرفه‌های متفاوتی در نظر گرفته شده است. به نظر می‌رسد در تعیین قیمت برق، باید تفکیک دقیق و درستی از حوزه‌های مولد و غیر مولد صورت بگیرد.

مجلس در راستای وظیفه خود برای نظارت بر اجرای صحیح قوانین، در جهت پیگیری اصلاح در روند اجرای هریک از قوانین خصوصا قوانینی که در حمایت از بخش خصوصی وضع شده، چه اقدامات ورویکردی داشته است؟

در طول سال‌های گذشته تمام هم و غم وزارت نیرو تولید بیشتر بوده و در عمل مدیریت مصرف در کشور فراموش شده است. تلاش خواهیم کرد برای کنترل رشد غیر منطقی مصرف برق ابزار قانونی لازم را نیز فراهم کنیم. مجلس به دنبال این است که مدیران نسبت به تعهدات خود پاسخگو باشند و درصورت بی‌توجهی به اجرای قوانین و مصوبات مجلس باید به مراجع قضایی پاسخگو باشند.

منبع: بازار