محمود خلیلی، بنیان گذار برق نوین ایران

به گزارش "برق نيوز" خنده از چهره‌اش محو نمي‌شود. مخاطبانش از هر قشري كه باشند را با زيباترين واژه‌ها خطاب قرار مي‌دهد. «فدايت شوم؛ قربانت روم؛ دستبوس شما هستم»، تكيه كلام‌هاي مردي 85 ساله است كه فعالان اقتصادي او را پدر صنعت ايران ناميده‌اند. 60 سال كارآفريني و خلاقيت،‌ اين پير صنعت را افتاده‌تر كرده است. حالا كه به مانند دوران جواني تاب سفرهاي دور و دراز براي علم‌آموزي و توسعه صنعتي را ندارد، عصايي به دست مي‌گيرد تا براي سركشي به انبوه تشكل‌هايي كه در آن مسووليت دارد، كمك پاهايش باشد.

سال‌هاست كه اصلي‌ترين دغدغه‌اش انتقال تجربه به جوان‌هاست به همين دليل مسووليت‌هاي مدني‌اش در سنديكاها، تشكل‌ها و اتاق‌هاي بازرگاني را با جديت دنبال مي‌كند. مطالعاتش را ترك نكرده است تا براي نسل جديد بخش خصوصی به غير از تجارب سال‌ها مجاهدت اقتصادي، حرف‌هاي علمي و تازه‌اي داشته باشد. او یک دوه سخت بیماری حنجره را پشت سر گذاشته است تا حالا تارهای صوتی همراهی بیشتری برای بیان دیدگاه هایش داشته باشند.

محسن خلیلی عراقی همان کسی است که برای اولین بار شعله های گاز را در خانه های ایرانی روشن کرد. او به همراه پدر خلاقش کارخانه بوتان را پایه گذاری کرد تا این برند فراتر از یک کارخانه صنعتی عمل کند. گازی که در فرایند استخراج نفت در میادین به آتش کشیده می شد، پس از ملی شدن صنعت نفت برای اولین بار توسط شرکت بوتان که برگرفته از نام شیمیایی همان گاز بود، به سیلندر یا کپسول منتقل شد تا برای مصرف خانگی مهیا شود. محصولات گازسوز نظیر آبگرمکن نیز در این گروه صنعتی به تولید رسید تا رفته رفته بخاری ها، اجاق ها و آبگرمکن های نفتی جای خود را به انواع گازی بدهند. محسن خلیلی که با ایده پدر توانست این صنعت مهم را پایه گذاری کند در طول این سال ها دائما به رشد و توسعه فعالیت های شرکت پرداخت تا برند بوتان ازجمله نام های آشنای پرقدمت و همچنان پایدار در میدان اقتصاد باشد. این مسیر طولانی که از سال 1332 با ایده اولیه محمود خلیلی، آغاز شد اما به سادگی طی نشده است.

پدر محسن خلیلی قبل از آنکه ایده تاسیس کارخانه به ذهنش خطور کند، به شغل معلمی می پرداخت. محمود خلیلی پدرش روحانی و خودش اهل درس و کتاب بود. او در مدرسه دارالمعلمین به تحصیل پرداخت و در همان مدرسه نیز به عنوان معلم مشغول به کار شد اما همواره سودای صنعت در سر می پروراند. محسن خلیلی اینگونه در مورد پدر روایت می کند: «پدرم در شروع کار و بعد از ازدواج با مادرم معلم فیزیک دارالمعلمین بود و با هزینه خودش برای دانش آموزان لابراتوار فیزیک درست کرد. آن طور که خودش بیان کرد لوازم آزمایشگاه را از آلمان وارد کرد  ولی بعد از مدتی که استاد بزرگ فیزیک، مرحوم دکتر حسابی پس از تحصیلات از فرانسه به ایران آمد پدرم  سمت خودش را تحویل مرحوم دکتر حسابی، دانشمند عصر داد و به کار فنی مشغول شد.»

محمود خلیلی پس از معملی به امور فنی در بخش برق روی آورد و ابتدا کارگاهی شخصی به راه انداخت که کسب و کار مستقلی داشته باشد اما در سال 1317 ریاست اداره برق تهران به او پیشنهاد شد تا کار دولتی را تجربه کند: «پدرم از کارگاه الکترومکانیک شروع کرد و بعد از مدتی از سوی  دولت وقت دعوت شد و در همین دوره پایه گذاری برق نوین مملکت بعد از مرحوم امین الضرب انجام گرفت. مرحوم پدرم با خواسته دولت و همکاری چکوسلواکی کارخانه برق 6 هزار کیلو واتی "اشگودا" را تاسیس کرد و برای شبکه اش در تهران زحمات زیادی کشید.»

دکل های برق و کابل کشی برای بخش خانگی از همان سال آغاز شد. مردم آن زمان که چنین چیزی ندیده بودند علیه او شکایت کردند به طوری که 400 اعلام جرم علیه محمود خلیلی صورت گرفت. محسن خلیلی روایت می کند: «با توجه به کابل هایی که از منازل مردم عبور می کرد، آن ها متوهش بودند که برق باعث مرگ آنان می شود.» دهه 1320 شمسی رو به پایان بود که محمود خلیلی عراقی در سفری به خوزستان از میادین نفتی ایران بازدید کرد. در این سفر او متوجه شد گاز مایع که در فرایند استخراج به دست می آید در میادین سوزانده می شود. از همان زمان ایده بهره برداری از گاز مایع برای مصارف خانگی به ذهنش سرازیر شد. ایده ای که با همراهی پسر، نتیجه ای انقلاب گونه به همراه داشت.