تبعات سیاست‌های پوپولیستی بر برق ایران

سرویس اقتصادی برق نیوز:فایننشال تایمز طی گزارشی نوشت: افت قیمت نفت روند ترمیم اقتصادی ایران را تضعیف کرده، اما یک مسئله دیگر مربوط به انرژی نیز تلاش های دولت روحانی برای احیای فعالیت های صنعتی در کشور را با مانع مواجه ساخته است و آن، نبود ظرفیت تولید برق است.

حمید چیت چیان، وزیر نیروی ایران اخیرا هشدار داده که «این کاملا اشتباه است که تصور کنیم می توانیم بدون داشتن تولید برق کافی به رشد اقتصادی دست یابیم... بخش برق به صورت مداوم در طی 5 سال اخیر تضعیف شده و سرمایه گذاری به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.»

دهه ها اختصاص یارانه های سنگین دولتی، موجب افزایش شدید مصرف برق در کشور شده و سرانه مصرف را به حدود 2 هزار و 160 کیلووات ساعت رسانده در حالی که این رقم در کشور همسایه عراق، 1300 کیلووات است.

در حالی که تقاضا برای انرژی در ایران سالانه حدود 6 درصد افزایش می یابد، رشد ظرفیت تولید یک سوم این رقم است. وزارت نیرو می گوید، شبکه برق کشور نیازمند حداقل 120 تریلیون ریال (4.4 میلیارد دلار) سرمایه گذاری است.

این یک چالش عمده برای کشوری است که با تاثیرات شدید ناشی از تحریم ها و تبعات سیاست های پوپولیستی نیز مواجه است. کاهش قیمت نفت نیز تاثیری منفی بر اقتصاد کشور گذاشته است. صندوق بین المللی پول در ماه اکتبر اعلام کرد، ایران برای برقراری توازن در بودجه خود به قیمت 120 دلار برای هر بشکه نفت نیازمند است. نفت برنت روز دوشنبه 58 دلار در هر بشکه معامله شد.

این گزارش افزود: ایران تاکنون توانسته از قطع گسترده برق جلوگیری کند، در حالی که دیگر  اقتصادهای نوظهور نظیر آفریقای جنوبی ناتوان از تامین نیازهای انرژی خود هستند. اما این مسئله تاحدی ناشی از آن است که اقتصاد ایران تا مارس 2014، دو سال متوالی کوچک شد و این منجر به کاهش 30 درصدی استفاده صنعتی از برق شد.

با از سر گیری رشد اقتصادی تا 4 درصد نگرانی ها در مورد اینکه آیا رشد تقاضا را می توان پاسخ گفت یا نه، افزایش یافته است.رئیس یک شرکت برق خصوصی در این باره گفت: «روند فعلی  سرمایه گذاری پایین بدان معناست که بخش برق نمی تواند افزایش بیشتر مصرف را تامین کند.»

رئیس سندیکای صنعت برق ایران که متشکل از 500 شرکت عمدتا خصوصی است گفت، بدون افزایش سرمایه گذاری و ظرفیت، کمبود برق امری محتمل است. «خشکسالی فعلی بدان معناست که ما نمی توانیم به طور کامل از نیروگاه های برق آبی استفاده کنیم» که یک منبع جایگزین برای تولید برق هستند. ایران دارای تعدادی سد دارای قابلیت تولید برق نظیر سد کرخه است.

بخشی از مشکل این است که روند ساخت نیروگاه های تولید برق، پایین تر از افزایش تقاضاست. این تا حدی به پایین ماندن تعرفه مصرف برق در دولت قبلی باز می گردد.

زمانی که احمدی نژاد در سال 2010 یارانه ها را کاهش داد، دولت را موظف کرد تا به صورت ماهیانه به مردم یارانه نقدی پرداخت کند.  این مسئله اکنون به یک بار مالی عظیم بر دوش دولت روحانی تبدیل شده است.

در کنار پایین بودن میزان سرمایه گذاری در زیرساخت های برق، وزارت نیرو همچنین قادر به پرداخت بدهی 240 تریلیون ریالی خود به پیمانکاران و بانک ها نیست. این وزارتخانه اعلام کرده که هزینه های تولید برق در تهران 1500 تریلیون ریال در سال است، اما درآمد تنها 50 تریلیون ریال است.

به منظور حل این مشکلات، دولت روحانی طرح هایی را برای گسترش شبکه توزیع، کاهش هدررفت برق، کاهش مصرف از طریق افزایش تعرفه ها و سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر آماده کرده است.

هر سال صدها هزار دانش آموخته رشته های مرتبط با برق از دانشگاه های ایران فارغ التحصیل می شوند. صادرات دستگاه های برقی به کشورهای همسایه نیز به 3 میلیارد دلار در سال می رسد.

بر اساس این گزارش پتانسیل مخصوصا برای صادرات بالاست. با سرمایه گذاری درست بخش برق ایران می تواند «موتوری باشد که به خروج اقتصاد از رکود فعلی کمک کند.»