برخی دخترهایی که رشتههای مهندسی را انتخاب کردند، به این نتیجه رسیدند که از پسِ این رشته برنمیآید و بازار کار هم اقبالی به آنها نشان نمیدهد.
به گزارش "برق
نيوز" روز پنجم اسفندماه مصادف با روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی در تقویم رسمی ایران روز «مهندس» نام گرفته است. خواجه نصیر یکی از فلاسفه و دانشمندان بزرگ قرن هفتم بود که فعالیتهای ارزشمندی را در زمینه ریاضیات، فیزیک و نجوم انجام داد، اما مشهورترین اقدام او در این زمینه تأسیس رصدخانه مراغه است. حالا قرنها پس از خواجه نصیر، نهتنها دانشجویان بسیاری در رشتههای فنی و مهندسی فعالیت میکنند، بلکه یکی از دانشگاههای فنی و مهندسی معتبر کشور نیز به نام «خواجه نصیرالدین طوسی» نامگذاری شده است.
* تأثیرپذیری تحصیل دختران در رشتههای مهندسی از مسایل فرهنگی و سیاستهای آموزشی
با این که رشتههای مهندسی از قدیمالایام مردانه به حساب میآمدند و هنوز هم کمابیش این دیدگاه وجود دارد، اما با افزایش کلی ورود دختران به دانشگاه، حضور آنها در رشتههای فنی و مهندسی نیز افزایش یافت.
تا پیش از سال 77 تعداد پسران پذیرفته شده در دانشگاهها بیشتر از دختران بود، اما از این سال به بعد پیشیگرفتن دختران بر پسران در ورود به دانشگاه آغاز شد. طبق آمارهای منتشرشده، در سال 57 میزان ورود دختران به دانشگاهها 27 درصد بود که این میزان در سال 75 به 52.1 درصد رسید اما در سالهای بعد شاهد رشد این میزان بودیم؛ بهگونهای که در سال 1382، 65 درصد از دانشجویان واردشده به دانشگاهها را زنان تشکیل میدادند.
البته، این افزایش حضور دخترها در ورود به دانشگاه در همه رشتهها یکسان نبوده و حضور آنها در رشتههای علوم انسانی، هنر و علوم پایه، چشمگیرتر از رشتههای فنی و مهندسی است. با این وجود، در سالهای اخیر شاهد رشد بیسابقهای در حضور دختران در این رشتهها نیز بودهایم که این مسئله به استقبال دانشآموزان دختر در سالهای اخیر از رشتههای فنی و ریاضی برمیگردد. طبق آمارهای ارایهشده بین سالهای 65 تا 75 آمار دیپلمههای ریاضی فیزیک پسر، سه برابر و در همین زمان تعداد دیپلمههای دختر در این رشتهها 10 برابر شده است. بین سالهای 75 تا 80 نیز تعداد دیپلمههای پسر رشتههای ریاضی و فنی سه برابر افزایش داشته، اما این افزایش در میان دختران 5 برابر بوده است. همین گرایش به تحصیل در رشتههای فنی در میان دختران دانشآموز، باعث شد در دانشگاه نیز این روند ادامه داشته باشد و دختران بیشتری نسبت به سالهای قبل، وارد رشتههای فنی و مهندسی شوند.
* تحصیل دختران در رشتههای مهندسی از 4 درصد در سال 65 به 30 درصد در سال 88 رسید
آنطور که آمارها نشان میدهند نسبت تحصیل دختران در رشتههای فنی و مهندسی از 4 درصد در سال 1365 به 30 درصد در سال 1388 رسید که رقم بسیار قابل توجهی بود. این نسبت در سال 90-89، 25 درصد بود، اما در سال 92 به 19 درصد رسید.
در کشورهای صنعتی هم تفاوت میان میزان گرایش دختران به رشتههای فنی و مهندسی و سایر رشتهها مشهود است و این مسئله فقط مربوط به ایران نمیشود. در واقع، بررسیهای بهعمل آمده نشان میدهد که زنان نسبت به مردان، کمتر علاقهمند هستند در رشتههای مرتبط با تکنولوژی مانند مهندسی ادامه تحصیل دهند. در اتحادیه اروپا و ژاپن حدود 70 درصد دانشجویان دختر در رشتههای علوم انسانی و هنر و بقیه در رشتههای فنی و مهندسی تحصیل میکنند که این آمار تقریباً به آماری که در ایران وجود دارد، نزدیک است. در آلمان، در سال 2000 فقط 7.5 درصد از دانشجویان رشته مهندسی برق را زنان تشکیل میدادند. در سوئد اشتغال زنان در مشاغل آموزشی مانند معلمی در سه دهه گذشته حدود 80 درصد بوده؛ درحالیکه این میزان در رشتههای مهندسی حدود 25 درصد است.
* بازار کار رشتههای مهندسی در ایران مردانه تعریف شده است
در ایران تحصیل دختران در رشتههای فنی و مهندسی همیشه با اما و اگرهایی همراه بوده است و گذشته از علاقه کمتر دختران به این رشتهها، اما شرایط آسانی برای تحصیل آنها در رشتههای فنی و مهندسی فراهم نبوده است. یکی از مسایلی که دغدغه ذهنی دختران دانشجوی رشتههای مهندسی است آینده کاری و بازار کار این رشتهها برای دختران است.
نکته دیگر این است که عدم شناخت کافی از رشته تحصیلی و آینده شغلی آن، باعث میشود بسیاری از دختران پس از ورود به رشتههای مهندسی و شناختی که از رشته خود پیدا میکنند، از انتخاب خود پشیمان شوند و در تحصیلات تکمیلی به تحصیل در رشتههای علوم انسانی یا هنر رو بیاورند که این مسئله بسیار در میان دختران بیشتر مشاهده میشود.
با افزایش تعداد پذیرفتهشدگان دختر در دانشگاهها از همان سالهای ابتدایی مخالفتهایی درباره این حضور پررنگ دختران در دانشگاه ابراز شد و زمزمههایی مبنی بر سهمیهبندی جنسیتی دانشگاهها از سوی مسئولان کشور مطرح شد. اولین بار این مساله از سوی رییس سازمان سنجش آموزش کشور در اردیبهشت ماه سال 82 یعنی دو ماه مانده به کنکور همان سال مطرح شد اما مخالفتهای زیادی با این طرح صورت گرفت و در نهایت با دستور رییسجمهور وقت این طرح به نتیجه نرسید و مسکوت باقی ماند.
مخالفت با تحصیل دختران در برخی رشتههای مهندسی و سهمیهبندی جنسیتی
به همین دلایل در طی این سالها همواره مخالفتهایی برای تحصیل دختران در رشتههای فنی و مهندسی وجود داشت. در سال تحصیلی 91 محدودیتهایی برای تحصیل دختران در رشتههایی که عمدتاً گرایشهای مختلف مهندسی بود، اعمال شد. در این سال 36 دانشگاه ظرفیت پذیرش دختران را در برخی از رشتههای خود حذف کردند که در این میان رشته مهندسی عمران در 15 دانشگاه و پس از آن گروه مدیریتها و مهندسی معدن در 12 دانشگاه صرفاً مردان را پذیرش میکردند.
سید ابوالفضل حسنی؛ مدیرکل گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری وقت، ضمن ارایه توضیحاتی در خصوص این تصمیم وزارتخانه گفته بود: براساس نتایج بهدست آمده از طرح آمایش که وضعیت گذشته، حال و چشمانداز آینده آموزش عالی در استانها و مناطق مختلف کشور را ترسیم میکند و بر مبنای ظرفیتهایی که در اختیار دارند و نیازهای جامعه پذیرش دانشجوی خود را مشخص و اعلام میکنند ماهیت برخی از رشتهها مانند ماشینآلات کشاورزی یا معدن به دلیل سختی کار، تناسب چندانی با جنس خانمها ندارد. تجربه نشان داده خانمها در صورت پذیرفتهشدن در این رشتهها و فارغالتحصیلی به فعالیت شغلی در این زمینهها مشغول نمیشوند و این امر به بیکاری دانشآموختگان دانشگاهی منجر میشود.
گذشته از آمارها و ارقامی که از زبان مسئولین مطرح میشود، حرفهای خود دانشجویان و فارغالتحصیلان رشتههای فنی و مهندسی میتواند به ما کمک کند تا دید صحیحتری در خصوص مسایل و مشکلات دختران مهندس و چرایی تحصیل آنها در رشتههای مهندسی پیدا کنیم. به همین منظور گفتگوهایی با چند تن از این دختران ترتیب دادیم.
نسترن 24 ساله و دانشجوی سال آخر رشته مهندسی عمران در خصوص دلیل خود برای انتخاب این رشته میگوید: "رتبهام به رشته عمران میخورد و برای همین این رشته رو انتخاب کردم؛ چون سال دومی بود که کنکور میدادم. در واقع، شناخت چندانی نسبت به این رشته نداشتم، اما الان این رشته رو با همه سختیهایی که داره دوست دارم."
او در مورد مشکلاتی که بر سر راهش وجود دارد میگوید: "من تو دانشگاه پیامنور درس میخونم و کلاسهای چندانی نداریم. این مسئله برای رشتههای فنی خیلی سخته و بار بیشتر رو دوش خود دانشجو هست. پروژه داریم اما ما رو نمیبرن سرکار تا کار رو از نزدیک ببینیم چون امکانات دانشگاه خیلی محدوده."
"در مهندسی عمران بیشتر مردان جذب بازار کار میشوند چون معتقدند کاربلدتر هستند"
نسترن در رابطه با شرایط شغلی رشته خود معتقد است: "یا باید تو شرکتهای مهندسی مشاوره کار کنیم یا جذب شهرداری بشیم که اگه جذب کنن، چندان با خانم ها مشکل ندارن. البته، در کل به مردا بیشتر اعتماد دارن و میگن اونا زرنگترن. ما میتونیم هم ناظر سر ساختمون باشیم هم مهندس مشاور، اما سر ساختمان معمولاً با خانم ها مشکل دارن چون کارگرها، کارفرما و پیمانکار همه مردن و با مردان راحتتر ارتباط میگیرن. کلاً تو شغل هایی که درآمد پایینی داره، زودتر خانم ها رو جذب میکنن، اما تو شغلهایی مثل مهندسی عمران که پایه حقوق نسبتاً خوبی داره، بیشتر مردا رو میگیرن؛ چون فکر میکنن اونا کاربلدتر هستن، اما خانم ها رو جاهایی که مردا سرکار نمیرن جذب میکنن."
* "مهندسی خواندم چون اسمش دهان پُرکن بود"
رزا، 23 ساله و فارغالتحصیل رشته مهندسی الکترونیک یکی دیگر از دخترانی است که با او صحبت کردیم. او مهندسشدن و دهان پُرکنبودن اسم رشته مهندسی الکترونیک را انگیزهای برای تحصیل در این رشته میداند و میگوید: "میخواستم قابلیت خودمو نشون بدم که حتی از پس سختترین درسا برمیام. قبل از اینکه وارد این رشته بشم، فکر نمیکردم انقدر سخت باشه. از طرفی با علاقه کامل هم وارد این رشته نشدم و سال دوم به این نتیجه رسیدم که این رشته رو دوست ندارم. خوندن رشتههای فنی برای پسرا راحتتره چون خدایی مغزشون مهندسیه."
او که پس از فارغالتحصیلی به کار در شغل خبرنگاری روی آورده است، در خصوص بازار کار رشته مهندسی الکترونیک برای دختران، میگوید: "دخترا فقط میتونن تو قسمت نرمافزاری این رشته فعال باشن، اما قسمت سختافزاری و دکل و ... کار پسراست؛ چون محیطش خشنه و لطافت و لوسبازی برنمیداره. اصلاً تو این کارا ما دخترا رو قبول نمیکنن."
* وقتی دختران مهندس نفت کار دفتری انجام میدهند و منشی میشوند
شیرین، 26 ساله و دانشجوی دکترای رشته مهندسی نفت یکی دیگر از دختران مهندسی است که با او گفتگو میکنیم. او در مورد انگیزه انتخاب رشته تحصیلیاش میگوید: "مهندسی نفت رو به خاطر این تو گرایشهای زمینشناسی انتخاب کردم؛ چون فکر میکردم کارهای عملیش بیشتر از رشتههای دیگه است. مثلاً بودن سر چاه نفت یا کار کردن تو آزمایشگاه حفاری، ولی خب برای کارای عملی نیروی خانم نمیگیرن. البته سختم هستا. تو کارشناسی که چند بار بردنمون بیرون، ما دخترا نمیتونستیم پا به پای پسرای کلاس راه بریم. بعضی جاهاش واقعاً خطرناک بود. مثلاً بالا رفتن از کوه یا رد شدن از رودخونه. یه بار که برده بودنمون فشم، دخترا از رودخونه رد نشدن که، فقط چند نفرشون اومدن چون عرض رودخونه زیاد بود."
او در رابطه با بازار کار رشته خود میگوید: "توی معادن، شرکتهای نفتی و سازمان زمینشناسی میشه کار کرد. شاید هم بتونیم معلم یا استاد دانشگاه بشیم. ولی توی موارد اولم فکر میکنم اولویت با مرداست. شاید فکر میکنن یه دختر نمیتونه از پس این کارا بر بیاد و اگه یه روزی بره تو شرکتای نفتی یا مهندسی بهش کار دفتری میدن یا منشی میشه. تهش فقط تدریس میمونه برای دختر که اونم کلی رزومه میخوان از آدم. چند تا از دوستای من که تونستن برن تو شرکت کار کنن که مرتبط با رشتهمون بود، استادمون معرفیشون کرد. بقیه همه کاراشون غیره مرتبطه و همه پشیمونن که چرا این رشته رو خوندن."
* "مردها دوست ندارند سرپرست کارشان خانم باشد"
فرزانه 26 ساله، فارغالتحصیل مهندسی نرمافزار و کارشناس پیادهسازی و تولید نرمافزار یک بانک دولتی است. او در خصوص سختیهای کار برنامهنویسی برای زنان میگوید: "در شغل ما بین کسانی که مستر میشن یا برنامهنویس، خب من راستش تا حالا خانم ندیدم. همه یا تو سطح منن یا پایینترن؛ اگه هم بالاتر باشن، برای اینه که تمرکز خوبی دارن. یکی از ویژگیهای خانمها اینه که همزمان چند تا موضوع تو ذهنشون میاد، اما تو برنامهنویسی تمرکز داشتن خیلی مهمه. برای همین اگه مشکلی داشته باشی یا چیزی خوشحالت کرده باشه، ذهن خانمها سمتش سوییچ میشه و باعث میشه تمرکز لازم برای این کار رو نداشته باشیم. مردا خیلی راحتتر این تمرکز رو به دست مییارن. یه وقتایی به مشکل میخوری و یه پروژه رو باید تو فلان تاریخ تحویل بدی، اما تحویل داده نمیشه؛ چون به یه مشکلاتی میخوری که زمانش اصلاً مشخص نیست. وقتی ددلاین میرسه، مردا خیلی خوب میتونن این مسئله رو مدیریت کنن، اونا استرس نمیگیرن و خیلی پر قدرتتر رفتار میکنن اما خانمها دچار استرس میشن."
او میگوید: تو آمریکا الان مدیرای خیلی قسمتهای کار برنامهنویسی خانم هستن؛ توی ایران هم الان داره کمکم جا میافته، اما دست کم گرفتن خانمها هنوز خیلی وجود داره. من اوایل وقتی به مشکل میخوردم، فکر میکردم خودم نمیتونم، اما پسری که همسن خودم هم بود، میتونه این مشکل رو حل کنه. مردا هم اعتماد به نفس خوبی دارن هم میگن ما مردیم حالا که یه زن از ما کمک خواسته ما باید این مشکل رو حل کنیم. خیلی بده اگه من بنشینم پشت سیستم و نتونم حلش کنم. این ضعف تو وجود ما خانمها هست که باید سعی کنیم برطرفش کنیم. برای مردا خیلی خوشایند نیست که سرپرست کارشون یه خانم باشه و چالش بینشان خیلی به وجود میآید. مثل خیلی از کارای دیگه ما هم باید خیلی زور بزنیم که با مردا همپا بشیم و این کار خیلی سخت و زمانبره."
فرزانه درباره ترجیح شرکتها برای استخدام کارمند میگوید: کار پیدا کردن بستگی به شرکت داره. چون خانمها پول کمتری برای کارشون میگیرن یه وقتی هست سیاست شرکت اینه که پول کمتر بده چون سرعت کارش اهمیت زیادی نداره، اما اگه سرعت کارشون بالا باشه و نیروی متخصص بخوان، ترجیح میدن نیروی آقا استخدام کنن. کسی که برنامهنویس خوبیه ابعاد زندگیش کمه ؛چون واقعا از لحاظ روحی ارضا میشه وقتی خروجی کارش رو ببینه و برای همین فقط روی کارش تمرکز میکنه و سراغ مسایل دیگهای که وقتش رو میگیره نمیره. کسانی که تو این کارن معمولاً احساسی نیستن؛ چون این کار خیلی جدیت و منطق میخواد، اما چون خانمها احساسیترن به اندازه مردا موفق نمیشن. البته، تو چند سال اخیر خانمها خیلی تو این کار پیشرفت کردن."
سایت مهرخانه نوشت: آنچه مسلم است اینکه نقشی که زنان میتوانند در رشتههای فنی و مهندسی با توجه به روحیات زنانه داشته باشند، مشخص نیست و همین امر باعث شده که تعداد بسیاری از آنها یا وارد بازار کار نشوند یا برای ورود به بازار کار با موانع بسیاری مواجه باشند و عملاً بخشی از بودجه کشور که برای این افراد هزینه میشود، به هدر رود.
همین دغدغه موجب شد که در برخی از برهههای زمانی با سهمیهبندی جنسیتی رشتههای فنی مواجه شدیم، که البته این سهمیهبندی با توجه به دیدگاهی که قایل به دسترسی به فرصتهای برابر آموزشی است، با چالشهای بسیاری مواجه شد. از اینرو لازم است تا سیاستگذاران در کشور با توجه به ویژگیهای زنانه، به ارایه شرایط تحصیل و اشتغال زنان در رشتههای فنی و مهندسی مشکلات بپردازند و البته در این زمینه آگاهیبخشی به دختران و خانوادههای آنها درخصوص تحصیل و اشتغال در رشتههای فنی مثمرثمر است تا دختران از همان ابتدا با نگرشی درست، اقدام به تحصیل در این رشتهها کنند.
لینک کوتاه
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.