جدول مقایسه هزینه برق مصرفی و یارانه پله های مختلف

یکی از حامل‌های انرژی که به صورت یارانه‌ای در اختیار مردم قرار می‌گیرد برق است. در حال حاضر هزینه تولید، انتقال و توزیع برق (بدون در نظر گرفتن هزینه سوخت فسیلی برای تولید برق) حدود 100 تومان برای هر کیلووات ساعت و میانگین هزینه دریافتی از مردم حدود 50 تومان برای هرکیلووات ساعت است. تفاوت هزینه تولید و پرداختی از سوی مشترکین به صورت یارانه پنهان از طرف دولت پرداخت می‌گردد. اگر قیمت برق صادراتی به کشور عراق را در نظربگیریم(350 تومان) این اختلاف به 300 تومن برای هرکیلووات ساعت خواهد رسید. در شکل(1) تعرفه‌های برق سال 94 در مقایسه با قیمت برق صادراتی نشان داده شده است. اما آیا یارانه برق به صورت عادلانه بین مشترکین  پرمصرف وکم مصرف توزیع  می‌گردد؟


تعرفه‌های برق با توجه به میزان مصرف مشترکین در پله‌های مختلف دسته‌بندی شده اند و با توجه به افزایش میزان مصرف ماهیانه برق، تعرفه‌ها افزایش می‌یابد. تعرفه‌های فعلی برق دارای 2 اشکال عمده است:

1. تعرفه تمام پلکانهای برق یارانه‌ای است

اگرچه تعرفه‌های برق پلکانی هستند اما نکته قابل توجه این است که به تمام پلکانهای برق یارانه تعلق می‌گیرد و در نتیجه مصرف برق بیشتر با دریافت یارانه پنهان بیشتر همراه خواهند بود. همانطور که گفته شد در شرایط کنونی ارزش هر کیلووات ساعت برق صادراتی 350تومان است در حالیکه پله آخر تعرفه برق خانگی پس از افزایش قیمت در سال 94 به 293 تومان رسیده است که ااز ارزش صادراتی آن حدود 60 تومان ارزان‌تر است. در این شرایط مشترکین برق خانگی هر چه بیشتر مصرف کنند،‌ از یارانه آن بیشتر بهره‌مند می‌شوند! بر اساس محاسبات، پرمصرف ترین مشترکین خانگی ماهانه بیش از 130 هزار تومان از یارانه پنهان برق استفاده می‌کند که بسیار بیشتر از یارانه پنهان مشترکین کم‌مصرف است و این امر خلاف عدالت است. در شکل(2) و (3) یارانه پنهان پلکانهای مصرف برق نشان  داده شده  است.




2. اختلاف تعرفه پلکانهای موجود برق انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی ایجاد نمی‌کند.

برخی از کشورهای پیشرفته برای مدیریت مصرف برق از نظام  تعرفه‌گذاری پلکانی-افزایشی استفاده می‌کنند که مشترکین پرمصرف انگیزه بالاتری برای کاهش مصرف خود دارند. در نظام قیمت گذاری پلکانی-افزایشی، با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان الگوی مصرف مجاز تعریف می‌کند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.

در نتیجه لازم است برای رفع مشکلات نام برده شده وزارت نیرو با همکاری شورای اقتصاد برای رعایت عدالت، 2 اقدام را پیگیری کند:

1. تعرفه برق مصارف بالاتر از الگو به قیمت صادراتی و بالاتر ازآن محاسبه گردد تا مشترکین پرمصرف رفتار خود را اصلاح کنند

2. فاصله تعرفه پلکانهای مصرف برق برای مصارف بالاتراز الگو تفاوت چشمگیری با پله‌های پایین مصرف داشته باشد تا انگیزه بیشتری برای مشترکین پرمصرف به منظور کاهش مصرف خود ایجادکند