شناخت اتصالی‌ها و حفاظت ژنراتور
ژنراتورها مهم‌ترین و با ارزش‌ترین بخش یک نیروگاه می‌باشد. نقص داخلی ژنراتور علاوه بر زیانی که به خود ژنراتور وارد می‌کند. باعث قطع قسمت بزرگی از انرژی نیروگاه نیز می‌گردد. در صورتیکه زیانهای وارده بر ژنراتور در اثر نداشتن وسائل حفاظتی صحیح و قطع به موقع آن ازدیاد پیدا کرده وگسترش یابد، ترمیم و تعمیر محل معیوب ممکن است مدت‌ها طول کشیده و بهره برداری را برای مدت زیادی متوقف نماید.
سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: ژنراتورها مهم‌ترین و با ارزش‌ترین بخش یک نیروگاه می‌باشد. نقص داخلی ژنراتور علاوه بر زیانی که به خود ژنراتور وارد می‌کند. باعث قطع قسمت بزرگی از انرژی نیروگاه نیز می‌گردد. در صورتیکه زیانهای وارده بر ژنراتور در اثر نداشتن وسائل حفاظتی صحیح و قطع به موقع آن ازدیاد پیدا کرده وگسترش یابد، ترمیم و تعمیر محل معیوب ممکن است مدت‌ها طول کشیده و بهره برداری را برای مدت زیادی متوقف نماید. در نتیجه مجبوراً در تمام این مدت از ژنراتورهای دیگر بار بیشتری گرفته میشود تا کمبود برق شبکه جبران شود.
اضافه بار در ژنراتورها علاوه بر اینکه ممکن است سبب خسارت دیدن آن‌ها شود، باعث کم شدن طول عمر و دوام آن‌ها نیز می‌گردد. برای جلوگیری از اینگونه زیان‌ها لازم است خطاهای داخلی ژنراتور را قبل از ایجاد شناخت و برطرف کرد.
دستگاههای حفاظتی ژنراتورهای با دور کم (ژنراتورهای با توربین آبی) و با دور زیاد (توربوژنراتورها) متفاوت نیستند. تنها دستگاههای حفاظتی ژنراتورها در نوع اتصال ژنراتورها به شبکه اتصال واحد و اتصال به شین می‌باشد. شکل (۱) این اتصالات را نشان می‌دهد.
در اتصال واحد، هر ژنراتور دارای ترانسفوماتور مخصوص به خود می‌باشد. به طوریکه ژنراتور و ترانسفورماتور یک واحد الکتریکی را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین این واحد، با یک حفاظت واحد نیز مجهز میشود.
اتصال واحد اصولاً در موقعی که قدرت ژنراتورها زیاد است بکار برده می‌شوند. در اتصال شین، ژنراتورها دارای ترانسفورماتور مخصوص به خود نیستند بلکه انرژی ژنراتورها مستقیماً به شین منتقل میشود و سپس به کمک یک یا چند ترانسفورماتور، انرژی لازم از شین‌ها گرفته میشود.
خطاهائی که در ژنراتور اتفاق می‌افتد یا در اثر کمبود و نقصان ایزولاسیون و عایق بندی قسمتی از سیم پیچی‌های ژنراتور و کابل‌های رابط آن است و یا بستگی به عوامل خارجی دیگر دارد؛ لذا می‌توان حفاظت ژنراتور را به دو دسته تقسیم کرد:
دستگاههای حفاظتی ژنراتورهای با دور کم (ژنراتورهای با توربین آبی) و با دور زیاد (توربوژنراتورها) متفاوت نیستند. تنها دستگاههای حفاظتی ژنراتورها در نوع اتصال ژنراتورها به شبکه اتصال واحد و اتصال به شین می‌باشد. شکل (۱) این اتصالات را نشان می‌دهد.
در اتصال واحد، هر ژنراتور دارای ترانسفوماتور مخصوص به خود می‌باشد. به طوریکه ژنراتور و ترانسفورماتور یک واحد الکتریکی را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین این واحد، با یک حفاظت واحد نیز مجهز میشود.
اتصال واحد اصولاً در موقعی که قدرت ژنراتورها زیاد است بکار برده می‌شوند. در اتصال شین، ژنراتورها دارای ترانسفورماتور مخصوص به خود نیستند بلکه انرژی ژنراتورها مستقیماً به شین منتقل میشود و سپس به کمک یک یا چند ترانسفورماتور، انرژی لازم از شین‌ها گرفته میشود.
خطاهائی که در ژنراتور اتفاق می‌افتد یا در اثر کمبود و نقصان ایزولاسیون و عایق بندی قسمتی از سیم پیچی‌های ژنراتور و کابل‌های رابط آن است و یا بستگی به عوامل خارجی دیگر دارد؛ لذا می‌توان حفاظت ژنراتور را به دو دسته تقسیم کرد:
• حفاظت در مقابل خطاهای داخلی
• حفاظت در مقابل عوامل خارجی غیر مجاز
– حفاظت در مقابل خطاهای داخلی
خطاهائی که ممکن است در داخل ژنراتور اتفاق بیفتد خود به دو دسته منطقه‌ای
تقسیم می‌شوند که عبارتند از: خطاهای استاتور و خطاهای رتور.
خطاهائی که در سیم پیچی استاتور پیش می‌آید
این خطاها که در شکل (2) نشان داده شده است شامل موارد زیر است:
• اتصال دو فاز
• اتصال حلقه
اتصال زمین
• اتصال زمین دوبل مطابق شکل (d – 2)
– خطاهائی که در رتور پیش می‌آید
• اتصال به زمین
• اتصال حلقه یا اتصال زمین دوبل
• قطع تحریک
حفاظت در مقابل خطرات خارجی
عوامل خارجی که سبب خطا در داخل ژنراتور میشود نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند.
یکی عواملی که در شبکه برق پیش می‌آید و دیگری عواملی است که در قسمت گرداننده رتور ژنراتور پیش می‌آید و مستقیماً بر روی ژنراتور مؤثر است.
عواملی که در شبکه پیش می‌آید شامل موارد زیر است:
• اتصال کوتاه در شبکه (مخصوصاً در اتصال مستقیم به شین)
• بار نامتعادل
• ازدیاد ولتاژ در اثر برداشت غیر مترقبه و پیش بینی نشده قسمت بزرگی از بار ژنراتور عواملی و خطاهائی که در وسیله گرداننده ژنراتور پیش می‌آید نیز شامل موارد زیر است:
• خراب شدن توربین
• قطع بخار
باید دانست که در موقع بروز خطا، تنها قطع ژنراتور از شبکه برق کافی نیست بلکه باید انرژی که سبب اتصالی شده است نیز از میان برداشته شود.
دستگاههائی که باید در موقع قطع ژنراتور بکار افتند عبارتست: دستگاه برداشت تحریک و دستگاه خاموش کننده جرقه.
حفاظت قسمت مکانیکی ژنراتور مثل دستگاه تنظیم درجه حرارت یاتاقان‌ها و تنظیم هوای خنک کننده و غیر مربوط به حفاظت الکتریکی ژنراتور نمی‌باشد. گرچه اغلب عدم کار صحیح این دستگاههای نیز باعث قطع ژنراتور میشود.
حفاظت در مقابل خطاهای داخلی ژنراتور بوسیله دستگاههای حفاظتی زیر انجام میشود:
• رله دیفرانسیل برای تشخیص اتصال دو فاز مختلف در ژنراتور
• رله اتصال حلقه برای تشخیص اتصال حلقه در یک فاز ژنراتور
• رله اتصال زمین برای حفاظت ژنراتور در مقابل اتصال زمین سیم پیچی استاتور
• رله توان متقابل برای حفاظت کلی ژنراتورهای کوچک
• رله اتصال زمین برای حفاظت ژنراتور در مقابل اتصال زمین سیم پیچی استاتور
• رله توان متقابل برای حفاظت کلی ژنراتورهای کوچک
حفاظت در مقابل عوامل خارجی در ژنراتورها نیز بوسیله دستگاههای زیر انجام میشود:
• رله حرارتی برای حفاظت در مقابل بار زیاد
• رله جریان زیاد برای حفاظت در مقابل اتصال کوتاه
• رله ولتاژ زیاد برای حفاظت در مقابل ولتاژ زیاد غیر مجاز
• رله بار نامتعادل برای حفاظت در مقابل بار نامتعادل غیر مجاز
• رله برگشت توان برای جلوگیری از حالت موتوری شدن ژنراتور
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.