تعاریف و اصطلاحات مربوط به تجهیزات ارت موقت در خطوط توزیع و انتقال برق

سرویس آموزش و آزمون برق نیوز: محافظت فردی در ارتینگ موقت در توزیع هوایی و خطوط و تجهیزات انتقال، یکی از سه روش پذیرفته شده در صنعت برق می‌باشد که به کاربران تأیید صلاحیت شده اجازه می‌دهد تا با خطوط و تجهیزات بی‌برق کار کنند. دو روش دیگر، عایق‌بندی و ایزوله‌کردن می‌باشد. در این‌جا به تعریف هر سه می‌پردازیم.

 

عایق‌بندی: کارگران می‌توانند با استفاده از دستکش‌های لاستیکی عایق، ابزار عایق و یا شیوه‌ی کار با خطوط برق‌دار با دست، خود را نسبت به هرگونه اختلاف پتانسیل میان خطوط و تجهیزات و زمین عایق کنند. برخی شرکت‌ها به جای استفاده از اتصال به زمین، خطوط و تجهیزات خود را بی‌برق می‌کنند و از روش عایق‌بندی استفاده می‌کنند.

ایزوله کردن: کارگران می‌توانند در هنگام کار با خطوط و تجهیزات از شیوه‌ی ایزوله کردن استفاده کنند. روش کار به این شکل است که ابتدا خطوط و تجهیزات را بی‌برق می‌کنند، فاصله مناسبی از این‌ها می‌گیرند، تجهیزات اتصال به زمین موقت را بر روی این‌ها قرار می‌دهند، و در نهایت این تجهیزات ایمنی فردی موقت را از روی این‌ها بر می‌دارند و خطوط یا تجهیزات عایق می‌گردد و با آن‌ها کار خود را انجام می‌دهند. به منظور استفاده از شیوه‌ی ایزوله کردن، خطوط و تجهیزات باید:

*تحت مفاد روش‌های جابجایی و فاصله‌ی مناسب از خطوط، بی‌برق شوند

*احتمال تماس با هیچ منبع برق‌دار دیگری وجود نداشته باشد

*احتمال هیچ القای ولتاژ خطرناکی وجود نداشته باشد

باید خاطر نشان کرد که شاید شیوه‌ی ایزوله کردن در مواردی یک شیوه‌ی قابل قبول باشد، اما با این حال هنگام استفاده از این روش باید کاملا احتیاط کرد و تنها پس از بررسی موارد توسط مدیریت شرکت و گروه مهندسی و ایمنی باید این شیوه را انجام داد تا مطمئن شد که شیوه‌ی ایزوله کردن، گزینه‌ای مطمئن است.

ارتینگ جهت محافظت فردی: کارگران می‌توانند به منظور محدود کردن ولتاژ میان دو نقطه‌ی قابل دسترس به یک مقدار ایمن در محیط کار، از اتصال به زمین جهت محافظت فردی که اتصال به زمین هم‌ تانسیل نیز نامیده می‌شود استفاده کنند.



حال برخی از تعاریف مهم را در این مقاله بیان خواهیم کرد.

اتصال به زمین محصور (براکت): نوعی شیوه‌ی اتصال به زمین که در آن، تجهیزات ارتینگ موقت در هر دو طرف محیط کار نصب می‌شود.

پاکسازی (کلیرانس): تأییدیه‌ی اپراتور سیستم یا فرد مسئول که مشخص می‌کند برق بخشی از خط یا تجهیزات از تمامی منابع الکتریکی قطع شده است؛ برچسب کلیرانس در تمامی نقاط کلیرانس زده می‌شود؛ و مسئولیت از اپراتور سیستم یا فرد مسئول به صاحب کلیرانس انتقال می‌یابد.

کلاستر بار :یک ترمینال که به صورت موقت به سازه‌ای متصل می‌گردد تا از سازه محافظت کند و یک نقطه اتصال جهت تطبیق کابل‌های اتصال به زمین را ایجاد می‌کند. هم‌چنین از این کلاستر بار می‌توان برای ایجاد یک منطقه هم‌پتانسیل استفاده کرد. اگرچه در ايران از كلاستر بار بر روى پايه هاى برق استفاده نميشود و هادى هاى ارت موقت به طور مستقيم به ميله زمين وصل مى شوند.




بی‌برق: منقطع شده از تمامی منابع داخلی تأمین الکتریکی توسط کلیدهای ابتدایی، جامپرها، ضربه‌ها یا دیگر موارد. خط و تجهیزات بی‌برق را به روش‌های مختلفی چون القا از سوی مدارهای برق‌دار، ژنراتورهای قابل حمل و یا روشنایی می‌توان به لحاظ الکتریکی شارژ و برق‌دار کرد.

القای میدان الکتریکی (اتصال خازنی): فرایند ایجاد ولتاژ یا برق در یک شئ هادی ایزوله یا مدار الکتریکی به وسیله‌ی میدان‌های الکتریکی موقت.

القای میدان الکترومغناطیسی (اتصال الکترومغناطیسی): فرایندی که هم از میدان‌های مغناطیسی و هم میدان‌های الکتریکی برای تولید جریان گردشی میان دو مکان در یک خط که به زمین متصل هستند، به دلیل بودن در مجاورت یک خط برق‌دار و یا بودن در سطح آن استفاده می‌کند.

برق‌دار: اتصال الکتریکی به یک منبع اختلاف پتانسیل، و یا شارژ الکتریکی به طوری که نسبت به آن نقطه از زمین اختلاف پتانسیل داشته باشد.

منطقه هم‌پتانسیل (EZP): وضعیت حفظ نزدیک به پتانسیل الکتریکی یکسان میان دو یا چند وسیله، در مقایسه با ولتاژ اسمی فعلی.

تابش ولتاژ: ولتاژ عبوری از بدن کارگر در هنگام تماس با اشیائی در محیط کار، چه از طریق دست به دست و چه از دست به پا، که دارای پتانسیل یکسانی نیستند.

اتصال به زمین (منبع زمین): زمین، و یا بدنه‌ی هادی یک مقدار نسبتا زیاد که در زمین قرار دارد. زمین معمولا دارای صفر ولت جریان برای مدارهای الکتریکی هست – ولتاژی ندارد. تحت شرایط خطا، ولتاژ زمین ممکن است بالاتر از صفر باشد که نزدیک به اتصال تصادفی یا عمدی جریان الکتریکی است که به زمین متصل است.

متصل به زمین (گراندینگ): به معنای اتصال یک جریان الکتریکی یا تجهیزات الکتریکی به زمین (چه تصادفی و چه عمدی) می‌باشد.

حداقل فاصله عایق‌بندی هوایی (MAID): کوتاه‌ترین فاصله‌ی هوایی میان یک خط یا تجهیزات برق‌دار و بدن کارگر در پتانسیل متفاوت. این فاصله، الکترود شناور در شکاف یا هر فاکتور در حرکت غیرعمدی را شامل نمی‌شود.

حداقل فاصله نزدیک (MAD): حداقل فاصله عایق‌بندی هوایی یا (MAID) به علاوه‌ی فاکتور حرکت غیرعمدی.

ارتینگ فردی: مجموعه‌ای از کلاستر بار و جامپر زمینی، کلاستر بار تا زمین‌های خالی.

ارتینگ محافظت فردی: مجموعه‌ای از زمین‌های خالی و تجهیزات فردی ارتینگ که به روش بی‌برق کردن خطوط و تجهیزات به همراه تمامی اشیاء موجود در محیط کار – مانند سازه – می‌باشد که ولتاژ ورودی را به یک مقدار امن محدود می‌کند.

کارمند (کارگر) تأیید شده: یک فرد آگاه در زمینه ساخت و اجرای تولید برق قدرت، تجهیزات انتقال و توزیع، به همراه خطرات مربوطه. یک کارمند به منظور این‌که یک کارمند تأیید شده لحاظ شود، باید دوره‌های استاندارد OSHA (1910.269(a)(2)(ii)) را بگذراند.

تجهیزات محافظتی ارت موقت: مجموعه‌ای از کلمپ‌های زمینی، فرول‌ها، کلاستر بارها و کابل‌ها که مناسب انتقال جریان خطا می‌باشند و در استاندارد ASTM 855 نیز مشخص شده‌اند.



زمین‌های خالی: تجهیزات اتصال به زمین موقت به گونه‌ای نصب می‌شوند که زمین و قسمت هادی را به یکدیگر متصل کنند. از خود زمین‌های خالی برای محافظت کارگران استفاده نمی‌شود.

کمی قبل‌تر صنعت برق بر این باور بود که نصب "کوتاه " – که امروزه به زمین خالی مشهور است – میان محیط کار و منبع برق باعث محافظت از کارگر از هرگونه برق‌دار شدن ناگهانی دوباره‌ی خطوط و تجهیزات می‌شود. چنان‌چه خطوط یا تجهیزات در سمتی از محیط کار به صورت ناگهانی برق‌دار شود، زمین محصور نصب می‌شد. معتقد بودند که ولتاژ و جریان می‌تواند از خط برق موجود در محیط کار عبور کند اما پیش از آن‌که به محیط کار و کارگر برسد، از طریق همین اتصال کوتاه‌ها به زمین منتقل می‌شود. بنابراین کارگر هیچ ولتاژ یا جریان خطرناکی در محل کار خود نمی‌بیند. به نظر می‌رسد که تا پیش از استفاده از نظریه‌ای که نظریه‌ی اساسی الکتریکی نامیده می‌شود – و شاید بهتر است بگوییم حقیقت الکتریکی – بود که از یک فرض منطقی استفاده می‌شد. این نظریه‌ی الکتریکی دارای دو حقیقت ساده است:

1.جریان از کمترین مقاومت مسیر برای ارتینگ استفاده می‌کند.

2.جریان از کل مسیر برای ارتینگ استفاده می‌کند.

درست است که زمین‌های خالی دارای مقاومت بسیار کمی برای زمین شدن می‌باشند و جریان برق نیز می‌خواهد از این مسیر کم مقاومت برای زمین شدن استفاده می‌کند (شماره 1). اما جریان از تمامی مسیرها برای زمین شدن استفاده می‌کند. اگر کارگر دستش روی هادی باشد و در حال کار بر روی یک تیر چوبی یا سازه‌ای فلزی باشد، مسیری برای زمین شدن وجود دارد که از بدن کارگر به پایین سازه و از پایین سازه به زمین انتقال می‌یابد. ممکن است بیان شود که مقاومت این مسیر بسیار بالاست و جریان کمی در آن جریان خواهد داشت. بله مقاومت این مسیر بسیار بالا است اما این همان مسیری است که باید مد نظر قرار داد.

 

منبع: ایکهربا