لامپهای کممصرف چقدر مفید، چقدر مضر؟
این لامپ ها نیز همانند دیگر ساخته های دست بشر می توانند سلاحی بالقوه برای تهدید بشریت باشند.از این رو است که باید با خطرات بالقوه و مضرات آنها آشنا شویم تا بهتر بتوانیم به مقابله با آن ها بپردازیم.
مصرف زیاد انرژی درلامپهای رشتهای و نیز داغ شدن سریع آنها که خرابی زودرس و
سوختن لامپ را سبب میشد، باعث شد که لامپ هایی با کیفیت و بازده بالا تولید گردد.
لامپ های جدیدی ساخته شدند که مشکل لامپهای رشتهای را نداشتند. این لامپ ها با
توان خروجی بالا و نور زیاد، درصد بیشتری از انرژی الکتریکی را به نورانی تبدیل
میکنند.
لامپ فلورسنت نوعی لامپ تخلیه الکتریکی گازی است که با برق باعث تحریک بخار جیوه موجود در گاز آرگون و یا نئون میشود، که حاصل آن ایجاد پلاسمایی است که از خود پرتو فرابنفش ساطع میکند. سپس این پرتو توسط ماده فلورسنت به نور مرئی تبدیل میگردد.
تولید لامپ های فلورسنت را باید یکی از پیشرفت های مهم بشر در صنعت روشنایی دانست. چرا که این لامپ ها بودند که به یک باره صنعت روشنایی را متحول کردند و با طیف وسیع رنگ، هزینه پایین تولید و بازدهی بالای نوری خود توانستند جهان روشنایی را به یک باره تسخیر کنند. اما این لامپ ها نیز همانند دیگر ساخته های دست بشر می توانند سلاحی بالقوه برای تهدید بشریت باشند.از این رو است که باید با خطرات بالقوه و مضرات آنها آشنا شویم تا بهتر بتوانیم به مقابله با آن ها بپردازیم.
مزایا:
1- میزان مصرف انرژی لامپ های کم مصرف معمولاً یک پنجم لامپ های تنگستنی است (۳ تا ۴ برابر کمتر)؛
2- به طور معمول ۶ الی ١۵ برابر عمر طولانی تری نسبت به لامپ های تنگستنی (رشته ای) دارند (طول عمر لامپهای کممصرف بین ۶۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ ساعت است در حالی که طول عمر لامپهای رشته ای ۷۵۰ تا ۱۰۰۰ ساعت است.)؛
3- این لامپ ها در مقایسه با لامپ های رشته ای گرمای به مراتب کمتری تولید می کنند. این امر پرهزینه تر بودن لامپهای کم مصرف را جبران می نماید. چنانچه اگر کل لامپ های تنگستنی قدیمی در دنیا با لامپهای کم مصرف جایگزین گردند سالانه به میزان ۴٠۹ تراوات ساعت انرژی الکتریکی (٢/٣% مصرف جهانی برق) صرفه جویی خواهد شد؛
معایب:
1- تأخیر در روشن شدن هنگام زدن کلید، بر خلاف لامپهای معمولی ( البته در مدلهای جدید این تاخیر خیلی کم شده است)
2- ایجاد خطر برای سلامت انسان ها به دلیل انتشار اشعه ماوراء بنفش(UV) و نور آبی
3- لامپ های کم مصرف مانند همه لامپ های فلورسنتی حاوی جیوه می باشند (غالباً ٥ میلی گرم) که باعث پیچیده تر شدن مراحل نابودسازی و بازیافت آنها می شود. بنابراین نابودسازی غیر اصولی این لامپ ها و رها کردن یا شکستن آنها در طبیعت منجر به آلوده شدن خاک، آب و هوا خواهد شد.
4- انتشار گازهای گلخانه ای: نتیجه تحقیقی در کانادا نشان می دهد که اگر تمامی خانه های ایالت کبک بجای لامپ های تنگستنی از لامپ های کم مصرف استفاده نمایند،این امر منجر به افزایش انتشار تقریبا ٢٢٠ هزار تن گاز CO2 (معادل CO2 منتشر شده سالانه بیش از ۴٠ هزار خودرو) در این ایالت می شود.
5- ایجاد رنگ پریدگی در وسایلی که حساس به اشعه UV هستند (پارچه، فرش،...)؛
6- کاهش قدرت نوردهی با گذشت زمان؛
7- قابل استفاده نبودن در خارج از ساختمان؛
8- قابل استفاده نبودن در سرپیچ های دیمر دار؛
لامپ های کم مصرف چطور کار می کنند؟
همان طور که احتمالا می دانید ، لامپ های فلورسنت (مهتابی ها) و لامپ های فلورسنت فشرده (کم مصرف امروزی) بر پایه فناوری فلورسنس و تغییر طول موج نور ساخته شده اند و در واقع نور حاصل از آن ها ناشی از تخلیه الکتریکی بخار جیوه می باشد که به صورت پرتوهای مضر ماوراء بنفش تولید می شود.لذا دو عنصر مهم تشکیل دهنده این لامپ ها - که همان پرتوهای ماوراء بنفش و بخار جیوه می باشند - می توانند با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی خود برای انسان ضررهایی به همراه داشته باشند. باید بدانید که عنصر جیوه و به تبع آن بخار جیوه یکی از عناصر سرطان زا و سمی در طبیعت هستند که عدم رعایت احتیاط در برخورد با آن ها می تواند خطرات ناگواری را پیش رو داشته باشد.همینطور نور ماوراء بنفش حاصل از تخلیه الکتریکی این گاز می تواند تاثیراتی بر پیشرفت شکل گیری سرطان داشته باشد.لذا در ادامه به بررسی این دو عامل می پردازیم.
تابش پرتوهای فرابنفش توسط لامپهای کم مصرف:
برخی معتقدند که اشعه فرابنفش لامپ های کم مصرف می تواند برای سلامت انسانهایی که به طور مداوم از این لامپ ها در محل زندگی خود استفاده می کنند مضر باشد اما از سوی دیگر برخی از کارشناسان می گویند که میزان اشعه این لامپ ها خیلی ضعیف است و به تحقیقاتی استدلال می کنند که نشان می دهد میزان اشعه UV جذب شده توسط انسان در هنگام 8 ساعت کار مداوم در زیر نور لامپ کم مصرف معادل اشعه UV یک دقیقه کار در زیر نور خورشید است !!!
کارشناسان امور حفاظت در برابر اشعه کشور برای پاسخ دادن به ابهامات در خصوص مضرات پرتو های فرابنفش 50 نمونه لامپ کم مصرف نو تولید داخل، با شش مارک و مدل مختلف و دارای مهر استاندراد ایران را بررسی و پرتوهای فرابنفش تابش شده توسط آنها را اندازه گیری و با حدود پرتوگیری براساس استاندارد ملی ایران مقایسه کردند.
نتایج به دست آمده برای لامپهای کم مصرف با توان کمتر از 65 وات نشان می دهد که قرارگرفتن در معرض تابش یک لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 30 سانتیمتر نسبت به لامپ رشته ای محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست. همچنین قرارگرفتن در معرض تابش چهار لامپ کم مصرف، در فاصله بیشتر از 60 سانتیمتر نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست.
قرار گرفتن در معرض تابش n به توان 2 لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 30×n سانتیمتر نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست اما با این حال توصیه می شود که تعداد لامپها بگونه ای انتخاب شود که روشنایی محیط کافی باشد چرا که با روشن کردن لامپهای اضافی، پرتوگیری غیرضروری صورت می گیرد.
نتایج به دست آمده برای لامپهای کم مصرف با توان بیشتر از 65 و کمتر از 100 وات نیز نشان می دهد قرارگرفتن در معرض تابش یک لامپ کم مصرف، در فاصله بیشتر از 60 سانتیمتر نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست.
قرارگرفتن در معرض تابش چهار لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 120سانتیمتر نیز نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست.
همچنین قرارگرفتن در معرض تابش n به توان 2 لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 60×n نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست با این حال توصیه می شود که تعداد لامپها به گونه ای باشد که روشنایی محیط کافی باشد.
لامپ فلورسنت نوعی لامپ تخلیه الکتریکی گازی است که با برق باعث تحریک بخار جیوه موجود در گاز آرگون و یا نئون میشود، که حاصل آن ایجاد پلاسمایی است که از خود پرتو فرابنفش ساطع میکند. سپس این پرتو توسط ماده فلورسنت به نور مرئی تبدیل میگردد.
تولید لامپ های فلورسنت را باید یکی از پیشرفت های مهم بشر در صنعت روشنایی دانست. چرا که این لامپ ها بودند که به یک باره صنعت روشنایی را متحول کردند و با طیف وسیع رنگ، هزینه پایین تولید و بازدهی بالای نوری خود توانستند جهان روشنایی را به یک باره تسخیر کنند. اما این لامپ ها نیز همانند دیگر ساخته های دست بشر می توانند سلاحی بالقوه برای تهدید بشریت باشند.از این رو است که باید با خطرات بالقوه و مضرات آنها آشنا شویم تا بهتر بتوانیم به مقابله با آن ها بپردازیم.
مزایا:
1- میزان مصرف انرژی لامپ های کم مصرف معمولاً یک پنجم لامپ های تنگستنی است (۳ تا ۴ برابر کمتر)؛
2- به طور معمول ۶ الی ١۵ برابر عمر طولانی تری نسبت به لامپ های تنگستنی (رشته ای) دارند (طول عمر لامپهای کممصرف بین ۶۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ ساعت است در حالی که طول عمر لامپهای رشته ای ۷۵۰ تا ۱۰۰۰ ساعت است.)؛
3- این لامپ ها در مقایسه با لامپ های رشته ای گرمای به مراتب کمتری تولید می کنند. این امر پرهزینه تر بودن لامپهای کم مصرف را جبران می نماید. چنانچه اگر کل لامپ های تنگستنی قدیمی در دنیا با لامپهای کم مصرف جایگزین گردند سالانه به میزان ۴٠۹ تراوات ساعت انرژی الکتریکی (٢/٣% مصرف جهانی برق) صرفه جویی خواهد شد؛
معایب:
1- تأخیر در روشن شدن هنگام زدن کلید، بر خلاف لامپهای معمولی ( البته در مدلهای جدید این تاخیر خیلی کم شده است)
2- ایجاد خطر برای سلامت انسان ها به دلیل انتشار اشعه ماوراء بنفش(UV) و نور آبی
3- لامپ های کم مصرف مانند همه لامپ های فلورسنتی حاوی جیوه می باشند (غالباً ٥ میلی گرم) که باعث پیچیده تر شدن مراحل نابودسازی و بازیافت آنها می شود. بنابراین نابودسازی غیر اصولی این لامپ ها و رها کردن یا شکستن آنها در طبیعت منجر به آلوده شدن خاک، آب و هوا خواهد شد.
4- انتشار گازهای گلخانه ای: نتیجه تحقیقی در کانادا نشان می دهد که اگر تمامی خانه های ایالت کبک بجای لامپ های تنگستنی از لامپ های کم مصرف استفاده نمایند،این امر منجر به افزایش انتشار تقریبا ٢٢٠ هزار تن گاز CO2 (معادل CO2 منتشر شده سالانه بیش از ۴٠ هزار خودرو) در این ایالت می شود.
5- ایجاد رنگ پریدگی در وسایلی که حساس به اشعه UV هستند (پارچه، فرش،...)؛
6- کاهش قدرت نوردهی با گذشت زمان؛
7- قابل استفاده نبودن در خارج از ساختمان؛
8- قابل استفاده نبودن در سرپیچ های دیمر دار؛
لامپ های کم مصرف چطور کار می کنند؟
همان طور که احتمالا می دانید ، لامپ های فلورسنت (مهتابی ها) و لامپ های فلورسنت فشرده (کم مصرف امروزی) بر پایه فناوری فلورسنس و تغییر طول موج نور ساخته شده اند و در واقع نور حاصل از آن ها ناشی از تخلیه الکتریکی بخار جیوه می باشد که به صورت پرتوهای مضر ماوراء بنفش تولید می شود.لذا دو عنصر مهم تشکیل دهنده این لامپ ها - که همان پرتوهای ماوراء بنفش و بخار جیوه می باشند - می توانند با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی خود برای انسان ضررهایی به همراه داشته باشند. باید بدانید که عنصر جیوه و به تبع آن بخار جیوه یکی از عناصر سرطان زا و سمی در طبیعت هستند که عدم رعایت احتیاط در برخورد با آن ها می تواند خطرات ناگواری را پیش رو داشته باشد.همینطور نور ماوراء بنفش حاصل از تخلیه الکتریکی این گاز می تواند تاثیراتی بر پیشرفت شکل گیری سرطان داشته باشد.لذا در ادامه به بررسی این دو عامل می پردازیم.
تابش پرتوهای فرابنفش توسط لامپهای کم مصرف:
برخی معتقدند که اشعه فرابنفش لامپ های کم مصرف می تواند برای سلامت انسانهایی که به طور مداوم از این لامپ ها در محل زندگی خود استفاده می کنند مضر باشد اما از سوی دیگر برخی از کارشناسان می گویند که میزان اشعه این لامپ ها خیلی ضعیف است و به تحقیقاتی استدلال می کنند که نشان می دهد میزان اشعه UV جذب شده توسط انسان در هنگام 8 ساعت کار مداوم در زیر نور لامپ کم مصرف معادل اشعه UV یک دقیقه کار در زیر نور خورشید است !!!
کارشناسان امور حفاظت در برابر اشعه کشور برای پاسخ دادن به ابهامات در خصوص مضرات پرتو های فرابنفش 50 نمونه لامپ کم مصرف نو تولید داخل، با شش مارک و مدل مختلف و دارای مهر استاندراد ایران را بررسی و پرتوهای فرابنفش تابش شده توسط آنها را اندازه گیری و با حدود پرتوگیری براساس استاندارد ملی ایران مقایسه کردند.
نتایج به دست آمده برای لامپهای کم مصرف با توان کمتر از 65 وات نشان می دهد که قرارگرفتن در معرض تابش یک لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 30 سانتیمتر نسبت به لامپ رشته ای محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست. همچنین قرارگرفتن در معرض تابش چهار لامپ کم مصرف، در فاصله بیشتر از 60 سانتیمتر نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست.
قرار گرفتن در معرض تابش n به توان 2 لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 30×n سانتیمتر نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست اما با این حال توصیه می شود که تعداد لامپها بگونه ای انتخاب شود که روشنایی محیط کافی باشد چرا که با روشن کردن لامپهای اضافی، پرتوگیری غیرضروری صورت می گیرد.
نتایج به دست آمده برای لامپهای کم مصرف با توان بیشتر از 65 و کمتر از 100 وات نیز نشان می دهد قرارگرفتن در معرض تابش یک لامپ کم مصرف، در فاصله بیشتر از 60 سانتیمتر نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست.
قرارگرفتن در معرض تابش چهار لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 120سانتیمتر نیز نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست.
همچنین قرارگرفتن در معرض تابش n به توان 2 لامپ کم مصرف در فاصله بیشتر از 60×n نسبت به لامپ محدودیت زمانی ندارد و برای فرد خطرناک نیست با این حال توصیه می شود که تعداد لامپها به گونه ای باشد که روشنایی محیط کافی باشد.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.