بدهی وزارت نیرو معادل هزینه پویش الف ب/تداوم وضعیت کنونی صنعت برق فاجعه آور است

به گزارش برق نیوز، در روزگار گذشته، پیشه‌وری مدام از دستمزد کم صاحبکار خود گلایه می‌کرد و به جان زمین و زمان نق می‌زد. روزی از روز‌ها که فریاد الامان این پیشه ور پیر از آسمان هفتم نیز رد شده بود، شخصی به وی گفت، چرا صاحبکار خود را رها نمی‌کنی و به سراغ شخص دیگری که دستمزد بیشتری بدهد، نمی‌روی. پیشه ور با تامل در گفته‌های آن شخص گفت، آن موقع دیگر به چه چیزی غر بزنم!.

حکایت بیان شده تا حد زیادی مشابه داستان این روز‌های نظام تعرفه‌گذاری حامل‌های انرژی در کشور است. به طور کلی همه ذی‌نفعان تصمیم‌گیری در این حوزه از شیوه فعلی نظام تعرفه‌گذاری و اختلاف بین قیمت تمام شده و قیمت فروش گلایه‌مند هستند، اما از هیچ سمتی شاهد اصلاح در این حوزه نیستیم.

*بدهی وزارت نیرو معادل هزینه پویش هر هفته الف ب ایران

در همین ارتباط، رضا اردکانیان، وزیر نیرو با اشاره به میزان بدهی سنگین ایجاد شده به دلیل پرداخت مابه‌التفاوت قیمت تمام شده برق و آب و قیمت فروش برق گفت: بنا به گزارش سازمان حسابرسی، اکنون حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان بابت مابه‌التفاوت قیمت‌های تمام شده و قیمت تکلیفی از دولت طلبکاریم، بنابر این بدهکار معتبری هستیم.

برای درک بهتر از میزان بدهی دولت به دلیل جبران مابه‌التفاوت هزینه تمام شده و قیمت فروش حامل‌های انرژی بهتر است بدانید که با ۴۰ هزار میلیارد تومان سرمایه می‌توان، ۳۸ نیروگاه حرارتی ۱۲۰ مگاواتی جدید ساخت یا ۱۵۶ سد مخزنی به ظرفیت ۳۰۰ میلیون متر مکعب را به بهره‌برداری رساند.

نکته جالب آنکه وزارت نیرو در قالب پویش هر هفته الف ب ایران در سال ۹۹ نسبت به افتتاح پروژه‎هایی اقدام می‌کند که در مجموع بار مالی ۵۰ هزار میلیارد تومانی را به همراه دارد، در حالی که بدهی پرداختی توسط این نهاد دولتی معادل ۴۰ هزار میلیارد تومان است. به عبارت دیگر با اصلاح نظام تعرفه‌گذاری انرژی و کاهش بدهی دولت به حوزه تامین برق می‌توان شرایط را برای بهره‌برداری از ۲۰۰ پروژه دیگر را نیز فراهم کرد.

*توزیع ناعادلانه یارانه انرژی با شیوه تعرفه گذاری حامل‌های انرژی

 دلیل اصلی نامناسب بودن نظام تعرفه گذاری انرژی بیشتر از آن که مسئله بدهی دولتی باشد، توزیع ناعادلانه یارانه پرداختی انرژی بین دهک‌های متفاوت درآمدی است.

در شرایط کنونی دولت حامل‌های انرژی نظیر برق را با قیمتی نازل‌تر از قیمت تمام شده به دست مصرف کننده می‌رساند. برای مثال هزینه تمام شده هر کیلووات برق با احتساب هزینه انرژی معادل ۳۵۰ تومان است، در حالی که وزارت نیرو به طور میانگین تنها ۶۰ تومان بابت فروش همین واحد برق دریافت می‌کند.

در همین رابطه هر مشترکی که میزان بیشتری برق مصرف کند، از یارانه دولتی بیشتر برخوردار می‌شود. در همین راستا، مهدی هاشم، زاده کارشناس حوزه تعرفه‌گذاری با اشاره به اینکه ۵۱ درصد از برق کشور به دست ۳ دهک اول درآمدی مصرف می‌شود، گفت: «به طور کلی بخش عمده‌ای از پرمصرف‌ها جزء ثروتمندان جامعه هستند که یارانه انرژی آن‌ها از محل منابع متعلق به سایر مردم تامین می‌شود. به عبارت دیگر مردم بزرگترین قربانی نظام فعلی تعرفه گذاری هستند.»

*فاجعه در صنعت برق با تداوم وضعیت کنونی

این کارشناس حوزه انرژی با اشاره به بدهی وزارت نیرو از محل تامین یارانه انرژی گفت: «بسیاری از فعالان بخش خصوصی در حوزه برق به علت بدهی‌های وزارت نیرو در آستانه تعطیلی قرار دارند و با این نظام تعرفه گذاری فعلی شاهد بروز فاجعه در صنعت برق هستیم.»

نکته قابل توجه در بررسی نظام تعرفه گذاری مسئله بی‌تفاوتی نهاد‌های تصمیم‌گیر به تغییر در این حوزه است. در همین رابطه با وجود اینکه دولت طرح‌های امید برای حزوه آب، برق و گاز را ارائه داده، اما این طرح‌ها نیز به طور کامل منجر به تغییر نظام تعرفه گذاری نمی‌شود.

*وزارت نیرو علاقه‌ای به اصلاح نظام تعرفه گذاری انرژی ندارد

برای مثال در شرایطی که برق کم‌مصرف‌ها در طرح برق امید از تخفیف ۱۰۰ درصدی بهره‌مند می‌شود، اما پرمصرف‌ها تنها با افزایش قیمت ۱۰ درصد مواجه شده‌اند و همچنان هزینه واقعی انرژی را پرداخت نمی‌کنند. در همین ارتباط، حمید بهزادی، کارشناس انرژی در بیان این نکته که چرا وزارت نیرو تلاش جدی برای تغییر نظام تعرفه‌گذاری نمی‌کند، گفت: «بودجه‌ای که وزارت نیرو برای تامین مابه‌التفاوت هزینه تمام شده و هزینه فروش حامل‌های انرژی از محل هدفمندی یارانه‌های می‌گیرد، اصلی‌ترین دلیل بی عملی این نهاد است، چرا که بدون هیچ شفافیتی در حوزه منابع مصرف نسبت به هزینه کرد اقدام می‌کند.»

با وجود تلاش نکردن دولت به منظور تغییر جدی در نظام تعرفه گذاری کشور بسیاری از دولت‌های دنیا با استفاده از راهکار‌های موثری نظیر نظام تعرفه‌گذاری پلکانی (IBT) نسبت به عادلانه گردن یارانه انرژی پرداختی اقدام کردند. در این شیوه تعرفه گذاری، هزینه پلکان الگوی مصرف بسیار ناچیز محاسبه شده، اما پلکان خوش مصرف و پر مصرف باید هزینه تمام شده تولید برق با احتساب ارزش افزوده تولید برق را پرداخت کنند.

این شیوه تعرفه گذاری سبب شده است تا علاوه بر عادلانه شدن توزیع یارانه انرژی، انگیزه صرفه‌جویی در بین مردم ایجاد شده و مصرف نعمت‌های خدادادی نظیر برق و آب همراه با اسراف صورت نگیرد.