آیا مصرف بی‌رویه برق در تابستان با خواهش و تمنا کاهش می‌یابد؟

برق نیوز- سجاد حسین نیا: در روزهای اخیر و با اوج گرفتن دمای هوا در مناطق مختلف کشور شاهد افزایش مصرف برق هستیم و این امر واکنش مسوولان وزارت نیرو را برانگیخته است.

مدیر عامل شرکت توانیر اعلام کرده است که «مصرف برق در ۸ تیرماه سال جاری در تهران نسبت به ۸ تیرماه سال گذشته ۲۰ درصد رشد داشته است»، «در حال حاضر مصرف انرژی در کشور به ازای هر نفر ۲۵ هزار و ۴۰۰ کیلووات ساعت است که نسبت به کشورهای پیشرفته ۳ برابر بالاتر است» و «اگر الگوی مصرف برق و مدیریت تقاضا به خوبی انجام شود یک سوم نیروگاه‌های ساخته شده در کشور اضافه است».

وزارت نیرو نیز چندی پیش با انتشار اطلاعیه‌ای مردم را به صرفه‌جویی و مصرف بهینه برق فراخوانده بود. در عین حال مصرف بی‌رویه برق در روزهای اخیر همچنان ادامه دارد و این امر باعث بروز خاموشی‌هایی در برخی مناطق نیز شده است.
 
بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای پیشرفته برای کاهش شدت مصرف در کشور نه با خواهش و درخواست بلکه با تنظیم تعرفه‌های مناسب، مردم را به مصرف درست راهنمایی می‌کنند. به عبارت دیگر، علامت قیمت‌ها است که می‌تواند صرفه‌جویی و رعایت الگوی مصرف را به همراه داشته باشد.

اما نکته کلیدی این جاست که با توجه به تورم عمومی کشور، افزایش قیمت‌ها به چه صورت اعمال شود تا به عموم مردم فشاری وارد نشود و تورم افزایش نداشته باشد.
 
مهم‌ترین سازوکاری که در کشورهای مختلف دنیا برای تشویق مردم به صرفه‌جویی استفاده می‌شود، نظام تعرفه‌گذاری «پلکانی افزایشی» است که در ادبیات تعرفه‌گذاری انرژی به Increasing Block Tariffs یا به صورت مخفف IBT مشهور است. بر مبنای روش IBT میزان مشخصی از مصرف به عنوان الگو تعریف می‎‌شود، هزینه مصرف مازاد بر الگو افزایش چشمگیری پیدا می‌کند و مصرف کمتر از کانون افزایش قیمت خارج می‌شود.

در این حالت با افزایش تعرفه مازاد بر الگو به قیمت آزاد برق، مصرف بیشتر یارانه بیشتری به همراه ندارد و مشترکینی که به صورت بی‌رویه برق مصرف می‌کنند، مشمول اضافه هزینه می‌شوند تا یارانه مشترکین کم‌مصرف تامین شود.

این نظام تعرفه‌گذاری در کشورهای توسعه‌یافته از جمله امریکا، ژاپن و کره جنوبی با هدف توسعه فناوری‌های کم‌مصرف و در کشورهای در حال توسعه از جمله چین، هند،‌ مالزی،‌ هنگ کنگ و تایوان با هدف کاهش شدت مصرف انرژی و تشویق به صرفه‌جویی به اجرا در آمده است.


 
اگرچه در حال حاضر تعرفه برق خانگی به صورت پلکانی است اما فاصله پله‌های مصرف به نحوی نیست که صرفه‌جویی را تشویق کند و مشترکین پرمصرف را از مصرف بی‌رویه بازدارد.

در نتیجه ضروری است هزینه مصرف بی‌رویه بسیار بیشتر از مصرف متعارف تعیین شود تا به جای درخواست و خواهشی که بی‌پاسخ می‌ماند، تعرفه‌های مناسب باعث کاهش شدت مصرف انرژی و اولویت پیدا کردن صرفه‌جویی در کشور شود تا دیگر برق مشترکین کم‌مصرف به علت مصرف بی‌رویه برخی دیگر قطع نشود.