مشخص بودن حجم و بازه زمانی در صادرات یا واردات پارت به پارت برق
به گزارش برق نیوز، با آغاز گرمای کم سابقه در کشور تأمین پایدار برق مهمترین مسئله کشور میشود؛ به گواه آمارهایی که شرکت توانیر اعلام کرده مصرف برق در این ایام به رکوردهای بی سابقه ۷۲ هزار مگاوات هم رسید که این میزان از مصرف برق در ۱۱ سال اخیر بی سابقه بود و این میزان مصرف یعنی چند گام تا قطع کنترل شده برق بیشتر فاصله نمانده است. این موضوع موجب شد تا گفتگویی با مقام عالی وزارت نیرو انجام شود. در ادامه متن کامل مصاحبه با علی اکبر محرابیان آمده است.
با توجه به اینکه اکنون فصل گرما را سپری میکنیم و مسئله مدیریت مصرف برق مسئله جدی است برنامه وزارت نیرو برای حل مشکل ناترازی برق چیست؟
محرابیان: یکی از مهمترین اقدامات وزارت نیرو پس از شروع به کار دولت سیزدهم ایجاد برنامه جامع برای توسعه، جوان سازی و هوشمند سازی صنعت برق بود که هم اکنون این برنامه تهیه و تصویب شده است. البته این موضوع در برنامه ۲۰ ساله توسعه کشور گنجانده شده بود که برای رسیدن به اهداف آن دو برنامه ۵ ساله و یک برنامه یک ساله را باید اجرایی میکردیم که در اتمام آن باید به صورت کمی اعلام میشد که در چه نقطهای قرار داشتیم و به چه نقطهای خواهیم رسید.
در این برنامه چند محور مهم وجود دارد که شامل؛ توسعه صنعت نیروگاهی و تنوع بخشی به سبد نیروگاهی است. ببینید از طریق توسعه صنعت نیروگاهی میتوانیم سال به سال ناترازی و تنگناهای تأمین برق را کاهش دهیم و در تنوع بخشی به سبد نیروگاهی میتوانیم بار تولید برق را از نیروگاههای حرارتی کم کرده و نیروگاههای جدید با توجه به شرایط اقلیمی احداث کنیم که این نیروگاهها را نیز توسعه دهیم. مهمترین اقدامی که وزارت نیرو در این راستا انجام داده است توجه ویژه به نیروگاههای تجدید پذیراست که شامل نیروگاههای خورشیدی، بادی برق آبی میشود.
همچنین در طول این دوره نیروگاههای متعدد برق آبی را در دستور کار قرار دادیم تا بتوانیم از انرژی آبی برای تأمین برق به نحو مطلوب استفاده کنیم. البته در کنار توسعه نیروگاهها، فعالیت دیگری نیز در حال اجراست. در برنامه هفتم توسعه جداولی تهیه شده که ظرفیت نیروگاههای کشور را از ۹۱ هزار مگاوات عبور دهد و به ۱۲۴ هزار مگاوات برساند. در برنامههای یک ساله نیز رسیدن به این هدف گام به گام دیده شده است به عنوان مثال در برنامه سال ۱۴۰۲ مشخص است چه مقدار برق نیروگاهی باید وارد مدار شود.
بر اساس این برنامه که فرمودید سال گذشته چه مقدار برق جدید وارد مدار شد؟
محرابیان: برنامه وزارت نیرو در سال گذشته ورود ۷ هزار مگاوات برق جدید به شبکه برق سراسری بود که خوشبختانه این گام طی و ۷ هزار ۴۹ مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار شد؛ که از این میزان ۲۶۸ مگاوات برق مربوط به نیروگاههای تجدید پذیر و ۶ هزار و ۷۸۱ مگاوات برق مربوط به نیروگاههای حرارتی بوده است. برای سال ۱۴۰۲ هم برنامهای در دستور کار داریم که بتوانیم ناترازی برق را کاهش دهیم.
موضوع مهمی که مایلیم به آن اشاره کنید موضوع مصرف برق است؛ وزارت نیرو برای تأمین برق یک وظیفه دارد، اما حل مشکل ناترازی فقط مربوط به بخش تولید نیست و مصرف کنندگان هم در این موضع سهم قابل توجهی دارند برنامه وزارت نیرو در بخش مصرف چیست؟
محرابیان: در کنار توسعه نیروگاهی، موضوع مدیریت مصرف از برنامههای شاخص دولت سیزدهم است که با مدیریت مصرف و به کارگیری ابزارهایی نظیر هوشمند سازی کنتورهای برق و برنامههایی از این دست مدیریت مصرف را در پیش گرفتهایم. لازم به توضیح است اکنون با توجه به اینکه ناترازی قابل توجهی در تأمین برق داریم، اما بکارگیری این ابزارها این ناترازی مانند سالهای گذشته به چشم نیامده است. تاکید میکنم نمیگوییم ناترازی اثر ندارد، اما سعی کردیم اثرات آن را با مدیریت مصرف کاهش دهیم.
به عنوان مثال با تنظیم ساعات ادارات اوج مصرف برق در بخش اداری و خانگی همزمانی نداشت و با این تغییرات زمانی توانستیم مصرف برق را مدیریت کنیم. در گذشته اوج مصرف برق در بخش خانگی و اداری همزمان و از ساعت ۱۳ تا ۱۶ بود، اما با تغییر ساعات ادارات ساعات اوج مصرف ادارات و بخش خانگی تغییر کرد.
همچنین در بخش صنایع با برنامه ریزی دقیق انجام شده واحدهای کوچک و متوسط شناسایی شدند و به آنها اعلام شد از ساعت ۱۳ به بعد یک روز در هفته تعطیل هستند و روز جمعه میتوانند به جای آن میزان ساعت تعطیلی مشغول به کار شوند تا خللی در تولیدات صنایع رخ ندهد. این اقدامات به این دلیل انجام شد تا برق تولیدی بین تمام واحدها توزیع شود.
همچنین در خواست ما از ۳۰۰ واحد بزرگ صنعتی این بود که مصرف خود را در ساعتهای اوج مصرف در بخش خانگی کاهش داده و در ساعاتی که پیک بخش خانگی نیست مصرف خود را افزایش دهند.
اگر به مصرف انرژی در سالهای گذشته نگاه کنید کمترین مصرف برق در روز جمعه بوده است، اما امسال پیک مصرف برق در بخش فولاد خوزستان در روز جمعه است؛ دقیقاً روزی که پیک مصرف در سایر بخشها کاهش پیدا میکند.
در اینجا لازم است اعلام کنم با حد اکثر توان در بخش نیروگاهی برق تولید و راهی شبکه توزیع میشود.
در تأمین برق آیا از بخش خصوصی هم استفاده میکنید استقبال شما چگونه است؟ ورود این بخش چه مقدار میتواند از ناترازی برق بکاهد.
محرابیان: محور توسعه نیروگاهها بخش خصوصی است و دولت کمترین سرمایه گذاری و حضور را در این بخش دارد، حضور دولت در توسعه نیروگاهها در حد ضرورتها است و زمانی که بخش خصوصی تمایلی به مشارکت ندارد دولت وارد توسعه نیروگاهی میشود.
به عنوان مثال در بخش تأمین برق صنایع طبق توافقی که با صنایع شد که البته این موضوع به قانون نیز تبدیل شده است توسعه نیروگاهها توسط صنایع و بخش خصوصی انجام میشود یعنی دولت هیچ دخالتی در این موضوع ندارد و سرمایه گذار به صورت ۱۰۰ در صد بخش خصوصی است. ضمن آنکه حضور ما در در نیروگاههای تجدیدپذیر صفر است و هیچ نیروگاه دولتی تجدید پذیر وجود ندارد.
حتی نیروگاههایی که زیر نظر وزارت نیرو در حال توسعه هستند نیز باید توسعه خود را توسط بخش خصوصی انجام دهند. وزارت نیرو قطعاً مقرراتی را وضع میکند که در ادامه توسعه نیروگاهی حضور بخش خصوصی پر رنگتر و با انگیزه بیشتری باشد. به عنوان مثال نزدیک به ۲۰ سال است که بخش خصوصی فعال در کشور تقاضای صادرات برق دارد که هیچ گاه اجابت نشده است، اما به زودی دستور العملی از سوی وزارت نیرو صادر میشود که بر اساس آن بخش خصوصی میتواند برای صادرات برق در بخش تجدید پذیر اقدام کند.
به عبارتی نیروگاههایی که تولید برق تجدید پذیر دارند یا از بستر موجود که در اختیار وزارت نیرو و دولت است استفاده کرده و صادرات برق داشته باشند و یا حتی الگوهای اختصاصی صادراتی ایجاد کنند میتوانند بدون هیچ محدودیتی برق خود را صادر کرده و ۴ ماه برق تولیدی خود را به صورت رقابتی در داخل بفروشند.
لازم به ذکر است ایجاد تابلوی برق سبز در بورس انرژی نیز خبر خوب برای نیروگاههای تجدید پذیر در ماههای اخیر بود که فضای رقابتی ایجاد کرد و تولیدکنندگان برق تجدید پذیر میتوانند برق خود را به صورت نقد به مصرف کننده بفروشند که خوشبختانه استقبال بسیار مناسبی نیز از آن صورت گرفته است.
در این دستور العمل صادراتی پیش بینی شده که ۸ ماه در سال صادرات برق وجود داشته باشد و ۴ ماه برق را از طریق تابلوی سبز به خریداران داخلی میفروشند. چنین امری باعث میشود که ناترازی برق در ۴ ماه کاهش پیدا کند و هم در ۸ ماه دیگر سال برق را با نرخهای خوب به فروش برسانند.
نرخ رقابتی چقدر با نرخ معمول متفاوت است؟
محرابیان: نرخ رقابتی در بورس تعیین میشود و بر اساس عرضه و تقاضا است و در زمان به تعادل رسیدن عرضه و تقاضا تعیین میشود به عنوان مثال در نیروگاههای تجدید پذیر قانون دانش بنیانها در صنعت برق وجود دارد که بر اساس این قانون پیش بینی شده از سال ۱۴۰۲ یک درصد برق صنایع از محل برق تجدید پذیر تأمین شود.
در این قانون آمده است دو روش برای تأمین برق صنایع وجود دارد یکی احداث نیروگاههای تجدید پذیر توسط صنایع و تأمین یک درصدی برق مورد نیاز کشور توسط آنها که هر سال یک درصد به آن افزوده میشود تا به ۵ درصد برسد.
این کار به این دلیل است تا بخش صنعت برق بیشتری را از محل نیروگاههای تجدید پذیر تأمین کند.
مسئولان قبلی وزارت نیرو معتقد بودند صادرات برق بصرفهتر از صادرات گاز است نظر شما چیست؟
محرابیان: بازار گاز و برق متفاوت از یکدیگر است و به عوامل متعددی مانند بازار مقصد و معاملهای که انجام میشود بستگی دارد. ممکن است یک بازار به گاز نیاز داشته باشد و بازار دیگر به برق، تقاضا تعیین کننده قیمت است. اگر تقاضا کم باشد نرخ پایین میآید که اقتصادی نیست به همین دلیل نمیتوان یک حکم واحد داد. به عنوان مثال، فرش در تمامی بازارها سود آور است؟ طبیعتاً خیر در یک بازار بسیار سودآور است و در بازار دیگر ممکن است فروش معمولی داشته باشد و حتی در بازاری هم صرفه اقتصادی نداشته باشد انرژی هم به همین منوال است.
سیاستی که در حوزه برق وجود دارد این است که تبادلات برق را حداکثری کنیم این کار چه مزیتی دارد؟
محرابیان: این کار موجب توسعه شبکه برق خواهد شد و این شبکه به کل کشورهای منطقه متصل میشود که از یک سو باعث پایداری شبکه خواهد شد و از دیگر سو برق کشور به شدت اقتصادی میشود. زیرا مواقعی که برق مشتری داخلی دارد آن را با نرخ بهتری میفروشیم زمانیکه برق مازاد داریم آن را با قیمت مناسب صادر خواهیم کرد.
به این اعداد توجه کنید برقی که امسال در زمان پیک مصرف کردیم ۷۲ هزار و ۵۰۰ مگاوات بوده است که این مقدار در زمستان نزدیک به ۳۰ تا ۳۵ هزار مگاوات است بنابراین برای تابستان باید ۷۲ هزار و ۵۰۰ مگاوات تولید داشته باشیم و در زمستان نزدیک به ۳۰ هزار مگاوات و اگر این میزان برق تولید شود نیروگاه باید خاموش شود که از نظر اقتصادی به صرفه نیست. زیرا نیروگاهی ساخته شده و باید ۸ ماه تعطیل باشد. اما در صورتی که به کشورهای همسایه اتصال پیدا کنیم هر زمان برق مازادی وجود داشته باشد امکان صادرات آن نیز وجود دارد. نکته جالب توجه آنکه همه کشورها رژیم مصرف یکسانی با کشور ما ندارند.
زمانی که ما در پیک تابستان بیشترین میزان مصرف را داریم کشوری نظیر روسیه مازاد تولید دارد. زیرا پیک مصرف آن کشور در زمستان است. به عبارتی با اتصال شبکه برق ما به روسیه تابستان به راحتی برق مازاد آنها را با قیمت ارزان خریداری میکنیم و زمستان که برق مازاد داریم و کشور روسیه نیاز بیشتری به برق دارد، برق مازاد ما را دریافت میکند.
تعرفه صادراتی و وارداتی به چه شکل است؟
محرابیان: نرخ ترانزیت زمانی که برق را از نقطهای به نقطه دیگری منتقل میکند، سرمایه گذاری برای زیر ساختهای آن باید انجام شده باشد، اما نرخهایی برای عبور این جریان وجود دارد که آنها، نرخهایی نیست که صادرات را تحت تأثیر قرار داده و توجیه ناپذیر کند. نوع تعامل دو کشور، فاصله دو کشور و مواردی از این دست موجب تغییر نرخ خواهد شد.
به تازگی قراردادهای بلند مدت صادرات برق منعقد شده است؟
محرابیان: برق مانند گاز نیاز به سرمایه گذاریهای کلان و بهره بری طولانی مدت ندارد به همین دلیل قراردادهای که اکنون در حوزه برق وجود دارد، قرار دادهای ۵ ساله و پارت به پارت است. پارت به پارت به این معنا است که حجم صادرات و یا واردات برق مشخص است و بازه زمانی مشخص یک ماهه یا سه ماهه دارد.
برخی از کشورهای منطقه برق را از طریق بورس خرید و فروش میکنند و نرخ برق در ماهها و روزهای مختلف و در ساعتهای مختلف متفاوت است. در مدتی از شبانه روز که اوج مصرف است قیمت برق ممکن است به ۱۸ سنت برسد و در ساعاتی که اوج مصرف نیست ممکن است قیمت به ۱ سنت برسد. به همین دلیل قراردادهای پارت به پارت و با قیمتهای متفاوت منعقد میشود و بخش خصوصی به راحتی میتواند به این بخش ورود پیدا کند.
با اغلب کشورهای همسایه ارتباط الکتریکی داریم. کشورهایی نظیر ارمنستان، ترکیه، عراق، افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان و روسیه همچنین با کشور قطر در مرحله مطالعات اجرای پروژه قرار داریم. برای مدت کوتاهی با روسیه سنکرون داشتیم و اکنون در حال مذاکره هستیم که این ارتباط از دو مسیر برقرار شود. همچنین باید در نظر داشت که روسیه برای ما بازار مهمی است، زیرا پیک مصرفهای متفاوتی با یکدیگر داریم.
با توجه به فرسودگی زیرساختهای آب و برق آیا برنامهای برای به روز کردن زیر ساختها برای افزایش توان تولید وجود دارد؟
محرابیان: نمیتوانیم بگوییم که شبکه ما فرسوده شده است، زیرا شبکه برق هر کشوری مانند بدن یک انسان است که روزانه میلیونها سلول میمیرند و به جای آن سلول جدید تولید میشود. به همین دلیل باید اجزای پیر را به سرعت نو سازی کنیم. متأسفانه در سالهای اخیر سرمایه گذاری در این بخش کاهش پیدا کرده است و بخشهایی که فرسوده شدند، نوسازی نشدند.
توجه به نوسازی شبکه یکی از مباحث حائز اهمیت است، زیرا اگر شبکهای پیر و فرتوت باشد میزان تلفات آن به همان تناسب افزایش پیدا میکند که این تلفات منجر به فاصله گرفتن صنعت از اقتصاد رقابتی میشود. برای همین باید به توسعه زیر ساختها توجه ویژهای شود. در برنامه هفتم توسعه احکامی برای نوسازی و توسعه شبکه نیز پیش بینی شده است که این موضوع نشان از اولویت نوسازی است.
کارشناسان معتقدند انرژی در ایران ارزان قیمت است به همین دلیل در سالهای اخیر شاهد استفاده برخی از اتباع کشورهای دیگر از برق ایران برای استفادههای غیر مجاز بودیم مانند استفاده در ماینرها. سوال اینجا است آیا شما برای اصلاح قیمت برق برنامهای ندارید؟ مبنای محاسبه تعرفه برق مشترکان پر مصرف چگونه است؟
محرابیان: قیمت آب و برق ایران در مقایسه با جای جای دنیا قابل مقایسه نیست و این ارزانی انرژی لطمه قابل توجهی به مصرف کننده هم وارد کرده است. زیرا مردم دوست دارند از آب مناسب و برق پایدار بهره ببرند. اما چه زمان امکان پذیر است، زمانی که این صنعت اقتصادی شود و سرمایه گذار به آن توجه کند. اگر به این موضوع توجه نشود نیروگاهها و شبکهها فرسوده میشوند و تلفات افزایش پیدا میکند.
مصارف زیر الگو، یارانهای و قیمتها ممکن است رشدهای جزئی داشته باشند، ولی مصارف بالاتر از الگو با قیمتهای غیر یارانهای محاسبه میشود به این نکته نیز باید توجه شود باز این قیمتها تماماً غیر یارانهای نیست و بخشی از یارانه برایشان اعمال میشود.
تعرفههای غیر یارانه به معنای تعرفه صادراتی است یا افزایش قیمت پلکانی؟ اعمال ارقامی با قیمت برق صادراتی بازدارندگی بیشتری ندارند؟
محرابیان: خیر. تعرفههای غیر یارانهای به معنای تعرفه صادراتی نیست و بر اساس قیمت تمام شده تولید محاسبه میشود، اگر بر مبنای تعرفه صادراتی باشد قبوض آب و برق نجومی میشود.
استدلال ما این است از کسی که در حد الگو مصرف میکند حمایت میکنیم. اما مشترکانی که بالاتر از الگو مصرف میکنند، حقوق دیگران را ضایع میکنند، اگر کسی میخواهد بالای الگوی مصرف استفاده کند باید هزینه آن را هم بپردازد که منطقاً پذیرفته شده و عادلانه است.
مصرف کنندگان باید به این موضوع توجه داشته باشند که مصرف در آب و برق شراکتی است اگر فردی پر مصرف است از حق دیگران استفاده میکند که کم مصرف هستند؛ که اگر بخواهیم به آن احترام بگذاریم الگویی تعریف میکنیم که مردم مصارف خود را بر اساس این الگو مدیریت کنند.
اما اگر فردی خواست مصارف چندین برابری داشته باشد از جیب تمامی مشترکان برداشت میکند و امری عادلانه نیست. زیرا مشترکان هم از این موضوع گلایهمند هستند که چرا ۱ تا ۲ درصد مصرف کنندگان مصرف چندین برابری دارند. امیدواریم قوانین به گونهای شود که حتماً مصارف در حد الگو یارانهای باشد و مصارف بالاتر از الگو به صورت رقابتی محاسبه شوند.
برای سالهای آینده چنین برنامهای در دستور کار ندارید؟
محرابیان: چنین موضوعی تا کنون مطرح نشده، اما اگر مطرح شود قوانین آن باید وضع شود و اجرای آن در چارچوب این قوانین باشد.
هوشمند سازی کنتورهای آب و برق به کجا رسید؟ آماری از تعداد کنتورهای هوشمند خانگی وجود دارد؟
محرابیان: در راستای هوشمند سازی کنتورهای برق اقدامی که در دو سال اخیر صورت گرفت شناسایی مشترکان پرمصرف و نصب کنتورهای هوشمند بود که شامل مصرف کنندههای بخش صنعتی و کشاورزی میشد که موفقیتهای خوبی هم حاصل شد.
البته نصب کنتورهای هوشمند را برای مشترکان پر مصرف خانگی هم آغاز کردیم. نصب کنتور هوشمند بر اساس اولویت مصارف بیشتر در دستور کار قرار دارد، به نحوی که در سال جاری حداکثر تلاشمان این است که بیش از ۵۰ درصد انرژی برق از طریق کنتور هوشمند قرائت و کنترل شود. در صورتی که این کنترل قبلاً در دستور کار قرار نداشت.
هم اکنون کنتور هوشمند وجود دارد که میزان مصرف برق و آب را قرائت و رؤیت میکند، اما امکان اعمال سیاست اصلاح مصرف ندارد. اگر ابزار کنترلی بر روی کنتورهای هوشمند نصب شود از این طریق میتوان اعمال سیاست کرد به عنوان مثال گفته میشود مصرف کننده خانگی در حد الگو مصرف داشته است یا خیر اگر مصرفش زیاد است چه روشهایی برای مدیریت آن باید اعمال کرد.
اتفاقی که اکنون در حال انجام است این است که ۵۰ درصد انرژی را امسال بتوانیم با کنتورهای هوشمند رؤیت پذیر کرده و با ابزار و کلیدهای هوشمند کنترل پذیر کنیم.
هوشمند سازی کنتورها از کدام شهرها آغاز شده است؟
محرابیان: هوشمند سازی کنتورها در بخشهای صنعتی و کشاورزی به صورت سراسری در حال اجراست و در بخش خانگی مختص شهرهای خاصی نیست. به طوری که برای نصب کنتورهای هوشمند برنامهای بین شرکتهای توزیع اعلام شده است که هر کسی در مناطق خود از مصرف کنندههای پر مصرف شروع کنند. اکنون توسعه کنتورهای هوشمند در سراسر کشور با اولویت مشترکان پر مصرف در حال انجام است. در بخشهای کشاورزی و صنعت که فراگیری ۱۰۰ درصد و در بخش خانگی مشترکان پرمصرف است.
نصب کنتورهای هوشمند برای شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان سهم بیشتری دارند و در سایر شهرها متناسب با مشترکان پر مصرف است. زیرا نمیتوان ادعا کرد که مشترکان پر مصرف تنها در تهران هستند، در روستا برخی از مشترکان مصارف بسیار بالایی دارند، بنابراین مصرف برای ما مهم است و نه محل سکونت.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.