خاموشی اجباری نیروگاه شازند اراک

به گزارش "برق نيوز"  تداوم استفاده از سوخت مازوت توسط نیروگاه طی روزهای پایانی مهرماه و اوایل آبان‌ماه سال جاری، استاندار مرکزی را بر آن داشت تا حکم پلمب شیر فلکه مازوت این واحد صنعتی را صادر کند؛ دستوری صادر شد تا به همگان بگوید نماینده عالی دولت در استان بر سر تعهدات زیست محیطی‌اش با کسی تعارف ندارد!
 
اگرچه وقتی مدیرکل محیط زیست استان مرکزی برای اجرای مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوا به دادستانی رفت و در آنجا متوجه شد که این مصوبه بدون طرح شکایت محیط زیست از نیروگاه شازند قابلیت اجرا ندارد، اما باز مسئولان استانی کوتاه نیامدند و با پیگیری مجدانه خویش باعث شدند تا در تاریخ 20 آبان‌ماه با خروج واحد مازوت‌سوز نیروگاه شازند از مدار تولید، بویلرهایی که در حدود 22 روز با خروج آلودگی ناشی از سوخت مازوت در آلوده کردن هوای اراک خوب تاخته بودند، کمی آرام شود و به همگان ثابت شود که اگر بخواهد کاری انجام شود ممکن و شدنی است، البته به شرط دلسوزی و اتحاد و همبستگی. به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی نیروگاه شازند با استفاده از سوخت مازوت در طول 22 روز میزان دی‌اکسید گوگرد موجود در هوای اراک به 965 واحد رسیده بود و این در حالیست که استاندارد وجود این آلاینده در هوا رقمی معادل 800 واحد است.
 
قصه استفاده از سوخت مازوت توسط نیروگاه و سایه سنگین این آلودگی از 28 مهرماه جاری آغاز شد، قصه تلخی که اگرچه در روزهای اول کسی حاضر نبود خیلی زیر بارش برود، اما آمارها و گزارشات زیست محیطی حکایت از روند رو به رشد استفاده از مازوت در این واحد صنعتی داشت تا آنکه بالاخره با طرح موضوع در کارگروه کاهش آلودگی هوای اراک صدای دادخواهی مردم کلان‌شهر اراک شنیده شد و استاندار با ایستادگی در برابر مدیران نیروگاه شازند دستور پلمب شیرفلکه ورود سوخت مازوت به نیروگاه را صادر کرد.
 
اجرای این مصوبه چند روزی به طول کشید تا آنکه پدیده وارونگی هوا هر روز در کلان‌شهر اراک بیشتر از گذشته میهمان ناخوانده اراکی‌ها گردید تا آنجا که حتی صدای معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری را در سفر یک روزه‌اش به اراک بلند کرد، شاید همین اعتراض بود که جدیت مدیران استانی را برای اجرای مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوای اراک در خصوص نیروگاه دو چندان کرد و صبح روز بعد از این سفر واحد مازوت‌سوز نیروگاه شازند از مدار خارج شد.
 
با توجه به اینکه وجود حجم بالای گازهای دی اکسید کربن فشرده در هوای اراک تهدیدی جدی برای سلامت ساکنان منطقه است، توجه ویژه مسئولان وزارتخانه‌های نفت و نیرو در راستای استمرار و تأمین سوخت گاز این نیروگاه ضروریست.
 
*آلودگی مازوت، سوغات سیاه ننه‌سرما برای اراکی‌ها
 
سال‌هاست که آغاز 6 ماهه دوم سال در مرکز چهارمین قطب صنعتی کشور همواره با حواشی همراه است؛ از جنس مازوت و دردسرهایی که این سوخت آلاینده برای مردم شهر اراک ایجاد می‌کند، سوغات سیاهی که هر ساله ننه‌سرما با آمدنش برای اهالی اراک می‌آورد.
 
نیروگاه شازند که این روزها به عنوان یکی از نیروگاه‌های بزرگ کشور بار عظیمی از تأمین برق کشور را به دوش می‌کشد، چند سالی است در میان دعوای دو وزارت نفت و نیرو در تأمین سوخت گاز مورد نیازش به لحاظ شرایط خاص حاکم بر کلان‌شهر آلوده اراک بلاتکلیف مانده است؛ واحد صنعتی که از یک سو باید برق مورد نیاز کشور را تأمین کند و از سوی دیگر به واسطه عدم جانمایی دقیقش که میراث کارشناسان زمان تاسیس آن هست، فعالیتش در فصل سرما دردسری برای مردم شهر اراک شده است؛ مردمی که این روزها تنها سهمشان از صنعت و آوازه صنعتی بودن شهرشان دود است و گازهای سمی، آلاینده‌هایی که حالا امروز به برکت وجودشان در هر خانه این را شهر را که بزنی مردمش با بیماری مهلک سرطان رفیق که نه، بلکه هم‌خانه شده‌اند!
 
*رشد اقتصادی کشور با تبدیل نیروگاه‌های فسیلی به نیروگاه‌های پاک
 
کارشناس ارشد مهندسی انرژی‌های تجدید پذیر در این رابطه به خبرنگار ما گفت: امروزه سوخت‌های فسیلی به عنوان اصلی‌ترین منابع تولید انرژی به شمار می‌روند که بخش قابل توجهی از میزان انرژی مورد نیاز بشر را تأمین می‌کند، با افزایش نیروگاه‌های فسیلی، آلودگی‌های حاصل از آنها نیز افزایش می‌یابد.
 
مهریار توحید‌نژاد اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به اینکه بیش از 90 درصد برق مورد نیاز کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی با سوخت فسیلی تأمین می‌گردد، سرمایه‌گذاری جهت نیروگاه‌های تجدیدپذیر با این ظرفیت منطقی به نظر نمی‌رسد.
 
وی ادامه داد: لذا تبدیل این واحدها به نیروگاه‌های دوست دار محیط با هدف حذف آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای و بهره از سود حاصل از تولید محصول گازکربنیک و دیگر محصولات جانبی و دریافت کمک‌های بلاعوض CDM با اجرای این‌گونه پروژه‌ها حاصل می‌گردد.
 
کارشناس ارشد مهندسی انرژی‌های تجدید پذیر تصریح کرد: هزینه اجرای پروژه‌های نیروگاه‌های تجدید پذیر معمولاً بیش از چند برابر نیروگاه‌های هم‌ظرفیت با سوخت فسیلی است، لذا تبدیل نیروگاه‌های فسیلی به نیروگاه‌های پاک هزینه‌های اجرایی بسیار کمتری نسبت به احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر خواهد داشت، یکی از مهم‌ترین نکات در طراحی واحد جانبی تولید دی‌اکسید کربن و اسید سولفوریک بحث سوخت است. اهمیت این نکته زمانی روشن‌تر می‌شود که ملاک تعیین قیمت سوخت، قیمت‌های جهانی باشد.
 
توحید‌نژاد گفت: از این حیث که در فرآیند پیشنهادی، مواد خام اولیه (سوخت و گوگرد) مورد نیاز نیست و تنها مقداری MFA و هیدورژل و پرمنگنات پتاسیم که در سیستم به طور مستمر بازیافت می‌گردد، جهت فرآیندهای مربوطه مورد نیاز است و مواد اولیه مورد نیاز همان دود و آلاینده‌های نیروگاه است، می‌توان به صرفه بودن تولید محصول مطلوب از این فرایندها را توجیه نمود.
 
وی بیان کرد: استحصال گازکربنیک خالص از دودکش نیروگاه‌ها جهت کاربردهای مختلف چون کارخانه‌های نوشابه سازی، یخ خشک، کپسول‌های گازکربنیک مورد استفاده در فرایند جوشکاری و آتش‌نشانی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 
کارشناس ارشد مهندسی انرژی‌های تجدیدپذیر ادامه داد: با انباشت مقادیر بیشتر این گازها می‌توان عملیات تزریق به چاه‌های نفت را به جای تزریق گاز، مد نظر قرار داد.
 
وی خاطرنشان کرد: همچنین به دلیل الزام استفاده از مازوت خصوصا در فصول سرد سال به دلیل افزایش تقاضای مصرف گاز طبیعی در این بازه زمانی و وجود مقادیری گوگرد در این فرآورده، در صورت احداث واحد پیشنهادی تولید اسید سولفوریک در کنار واحد استحصال گازکربنیک، علاوه بر کاهش آلاینده‌های حاصله، میزان قابل توجهی نیز در هزینه‌های اجتماعی صرفه جویی می‌شود و منافع شایان ذکری نیز از فروش این محصول کاربردی عاید می‌گردد.
 
توحید‌نژاد افزود: هرچند می‌توان در زمان‌های دیگر نیز از سوخت مازوت بهره جست، در این روش امکان تولید بخار و در نتیجه امکان ذخیره کردن بیشتر انرژی فراهم شده است. همچنین فرآیند سیستم پیش گرمایش غیرمستقیم، منجر به عملکرد بهتر در زمان راه‌اندازی واحد شده و اسید تولیدی از ابتدا دارای کیفیت مناسب بوده و بی‌رنگ و شفاف است.
 
وی اظهار داشت: به دلیل لزوم اجرای طرح‌های مشابه خصوصا با محوریت توسعه مکانیسم پاک، به دست آوردن فناوری تبدیل نیروگاه‌های فسیلی به نیروگاه‌های پاک می‌تواند موجب رشد اقتصادی شایانی برای دارندگان این تکنولوژی به شمار آید. در حال حاضر فناوری استحصال گازکربنیک عمدتا در اختیار کشورهایی مانند آمریکا، ژاپن، آلمان و چین است.
 
*با تعطیلی واحد مازوت‌سوز، بویلرهای نیروگاه آرام گرفت
 
استاندار مرکزی نیز در این باره به خبرنگار فارس گفت: هوای آلوده اراک دیگر تحمل مازوت را ندارد و اجازه نمی‌دهیم به هر قیمتی نیروگاه به فعالیت‌هایش همراه با آلودگی ادامه دهد.
 
وی با تاکید بر ضرورت توقف سوخت مازوت در نیروگاه افزود: با توجه به رایزنی‌های صورت گرفته طی سال گذشته با مسئولین وزارتخانه‌های نفت و توانیر و تاکید بر ضرورت تأمین گاز مورد نیاز این نیروگاه در طول سال، توقف استفاده از سوخت مازوت این واحد صنعتی در دستور کار قرار گرفت.
 
نماینده عالی دولت در استان مرکزی تاکید کرد: اگر گاز مصرفی نیروگاه به صورت 100 درصد تأمین نگردد و نیروگاه تعطیل شود، بهتر از این است که هر روز سنگینی آلایندگی‌هایش را نصیب مردم کلان‌شهر اراک کند.
 
استاندار مرکزی با اظهار تاسف از کاهش سهمیه گاز نیروگاه و استفاده این واحد صنعتی از مازوت طی 22 روز ادامه داد: این مشکل یک بار برای همیشه طی سال گذشته با برگزاری جلسات کارشناسی متعدد حل شده و هر سال نباید ضرورت تأمین گاز نیروگاه را به مسئولان کشوری و استانی متذکر شویم بلکه این مهم باید به عنوان یک مصوبه برای همیشه در ذهن مسئولان باقی بماند.
 
*آلایندگی نیروگاه با بستن شیرفلکه مازوت حل نمی‌شود
 
یکی از مدرسان دانشگاه‌های استان مرکزی که آلودگی هوای اراک برایش بهانه‌ای برای ادامه تحصیلات خود در رشته مهندسی انرژی بود در این رابطه گفت: نیروگاه شازند یکی از نیروگاه‌های کشور است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر بادهایی که به سمت کلان‌شهر اراک می‌وزند، توانسته سهمیه 100 درصد تأمین گاز مورد نیاز خود را از وزارت خانه‌های ذی‌ربط اخذ کند؛ مصوبه‌ای که گاه متأسفانه در سایه ارزش قیمت گاز در حوزه صادرات به دست فراموشی سپرده می‌شود.
 
ابوالفظل آقاسی بیان کرد: هرگاه سهمیه گاز نیروگاه به بهانه‌های مختلف قطع می‌گردد مسئولان می‌کوشند با طرح موضوع کمبود منابع گازی سرپوشی بر این بگذارند و این در حالیست که حتی اگر با افتتاح میادین گازی پارس‌جنوبی نیز، ضمانتی وجود ندارد که صادرات گاز بر حفظ محیط زیست اولویت نداشته باشد.
 
وی ادامه داد: وقتی کشور در حوزه منابع گازی فرصت صادرات بیشتری دارد، ترجیح می‌دهد به جای گاز از مازوت در نیروگاه‌ها استفاده کند.
 
*وضعیت نیروگاه‌های مشابه شازند در کشور
 
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: نیروگاه نکا در شمال کشور نیروگاهی است که همچون نیروگاه شازند باید به خاطر حفظ محیط زیست در تمام طول سال از سوخت گاز استفاده کند، نیروگاهی که در سایه حساسیت و جدیت مدیران منطقه هرگز روی مازوت کار نمی‌کند، این در حالیست که اراک با وجود قرار گرفتن در مسیر شاهراه عبور لوله‌های گاز نمی‌تواند گاز مورد نیاز نیروگاه شازند را در طول یک سال تمام تأمین کند! در حالی که اکثرا توجه به چالش‌های زیست محیطی، محور توسعه اکثر کشورهاست متأسفانه این مسئله در کشور ما جایگاهی ندارد.
 
*مصرف مازوت به تاسیسات نیروگاه لطمه‌ وارد می‌کند
 
وی اظهار داشت: طراحی نیروگاه شازند بر اساس گاز است و استفاده از مازوت خسارات زیادی بر این مجموعه صنعتی وارد می‌کند. این در حالیست که همواره مدیران می‌کوشند با تبلیغات هدفمند به مردم این‌گونه القا کنند که سهمیه گاز مصرفی در نیروگاه لطف بزرگی است که در حق آنها می‌شود؛ از سوی دیگر گاز سوخت ارزان‌تری برای نیروگاه بوده و حتی خود مدیران نیروگاه نیز علاقه چندانی به استفاده از این سوخت به مراتب گران‌تر از گاز در کشور ندارند.
 
آقاسی گفت: حل مشکل آلودگی هوای اراک و رفع آلایندگی نیروگاه نیازمند باور توانمندی پژوهشگران جوان و بومی استان است، آنها که آلودگی شهرشان دغدغه عمرشان بوده و تعیین‌کننده سرنوشت علمی و کاری‌شان، کسانی که بدون هیچ‌گونه چشم‌داشتی حاضرند در سایه حمایت مسئولان استانی و اجرای طرح‌های تحقیقاتی بجای حل مقطعی مشکلات و با دوری از شعارزدگی یک بار برای همیشه مشکلات آلایندگی نیروگاه و به طبع آن آلودگی هوای اراک را حل کنند. نه بستن شیر فلکه ورودی مازوت حلال این مشکل است و نه تعطیلی نیروگاه، چراکه در هر دو صورت بحران‌های جدیدی فرا روی مسئولان قرار خواهد گرفت.
 
وی بیان داشت: خوشبختانه مقالات علمی و پژوهش‌های بسیاری توسط فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی انرژی در رابطه با کنترل آلایندگی‌های نیروگاه شازند تهیه شده است؛ طرح‌هایی که اگر در سایه حمایت مسئولان اجرایی شود، می‌تواند نیروگاه‌های آلاینده را به نیروگاه‌های دوستدار محیط زیست تبدیل و درآمدهای بسیاری را از محل همین آلایندگی‌ها سرریز استان کنند، تحقیقاتی که متأسفانه خریداران بسیاری در خارج از کشور دارد اما متأسفانه در ایران کسی تره هم برای آنها خرد نمی‌کند!
 
آقاسی تاکید کرد: جوانان بومی و علاقه‌مند اراکی قادرند با کنترل آلایندگی‌های خروجی از نیروگاه ضمن افزایش بهره بیشتر از سوخت و انرژی بیش از 5 درصد، تولید آب در حدود 2 برابر وزن سوخت مصرفی، تولید محصولات جانبی از قبیل اسید سولفوریک، اسید کلریدریک، هزینه پایین اجرایی حتی کمتر از تعبیه سیستم fgd، بهره‌گیری از دریافت مبالغ بلاعوض و مزایای توسعه مکانیزم پاک cdm زمینه کاهش چشمگیر هزینه‌های اجتماعی را فراهم می‌کند.
 
این مدرس دانشگاه بیان کرد: از دیگر اقداماتی که می‌توان در این حوزه انجام داد انتقال آب گرم تولیدی نیروگاه به شهرها از طریق لوله‌کشی است، اقدامی که ضمن کاهش مصرف انرژی در خانه‌ها برای تولید آب گرم مصرفی با عبور از مسیر جاده حد فاصل نیروگاه تا مرکز شهر در فصل زمستان زمینه آب شدن برف‌ها را در زمستان فراهم کرده و مانع از تخریب آسفالت‌ها جاده به دلیل یخ‌زدگی می‌شود.