جای خالی زغال‌سنگ در تولید برق ایران/ تولید ۴۰ درصد از برق دنیا با زغال‌سنگ

 زغال‌سنگ سوخت بسیار ارزانی است که حدود 40 درصد از برق دنیا بوسبله سوزاندن آن تولید می شود، اما این سوخت هیچ سهمی از تولید برق را در کشور ما ندارد. در عوض، سوخت غالب مورد استفاده در نیروگاه های کشور گاز طبیعی است که با توجه به قیمت بالاتری که دارد، می تواند یک کالای صادراتی استرتژیک باشد.

با نگاهی اجمالی به سبد سوخت کشورهای دنیا اولین چیزی که جلب توجه می‌کند، سهم 40 درصدی استفاده از زغال‌سنگ برای تهیه برق است[1] که بیشترین درصد را بین دیگر روش‌های تولید برق به خود اختصاص داده است. زغال‌سنگ سوخت بسیار ارزانی است که به دلیل ارزان بودن، به صورت وسیع برای تولید برق در نیروگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

کشورهای توسعه‌یافته از جمله امریکا، آلمان و انگلیس بخش زیادی از برق خود را در نیروگاه‌های زغال‌سنگ‌سوز تولید می‌کنند که دلیل آن، مزیت اقتصادی استفاده از این سوخت فسیلی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت زغال‌سنگ در مقایسه با سایر سوخت‌های فسیلی پایین‌تر است؛ حتی گاز طبیعی که به عنوان حامل ارزان قیمت انرژی شناخته می‌شود، گران‌تر از زغال‌سنگ است و در ارزش حرارتی یکسان، زغال‌سنگ حدود یک سوم قیمت گاز طبیعی را دارد[2].

اما نکته جالب توجه آن که در کشور ما ایران درصد استفاده از زغال‌سنگ برای تهیه سوخت تقریبا صفر درصد است! سوال مهمی که در ذهن ها ایجاد می شود این است که چرا در کشور از زغال‌سنگ برای تولید برق استفاده نمی شود و بخشی از این انرژی با فرآورده های با ارزشی به ویژه گازوییل تولید می گردد؛ اقدامی که کمتر سابقه ای از آن در سطح دنیا دیده می شود.

طبق آخرین آمار ترازنامه انرژی وزارت نیرو، میزان ذخایر قطعی زغال‌سنگ حرارتی در کشور (ذخایر ثبت شده و در حال استخراج) 255 میلیون تن است. با توجه به اینکه ارزش حرارتی زغال‌سنگ های قابل استفاده در نیروگاه ها حداقل 7000 کیلو کالری بر هر کیلوگرم است، یک نیروگاه 1000 مگاواتی زغال‌سنگ با ضریب بهره برداری 70% و بازده 35% سالانه به 2٫1 میلیون تن زغال‌سنگ نیاز دارد. بر این مبنا، ذخایر قطعی زغال‌سنگ کشور می تواند سوخت مورد نیاز 3000 مگاوات نیروگاه زغال‌سنگی را طی 40 سال تامین کند و این ظرفیت می تواند به سبد تولید برق کشور اضافه شود.

همچنین با توجه به این که در حال حاضر هیچ نیروگاهی در کشور نیست که محصول معادن زغال‌سنگی کشور را استفاده کند، بسیاری از معادن زغال‌سنگ حرارتی کشور یا تلاشی جهت اکتشافشان صورت نگرفته است و یا پس از شناسایی رها شده اند. این قضیه به این معنا است که ظرفیت زغال‌سنگ موجود در کشور می تواند بسیار فراتر از ذخایر قطعی آن باشد. بر اساس آمار وزارت نیرو در ترازنامه انرژی سال 91 ، 14000 میلیون تن ذخایر زغال‌سنگ کک شو و حرارتی در کشور برآورد می شود که حداقل نیمی از این ذخایر سهم زغال حرارتی است[2]. بر این اساس حداقل 28 برابر ظرفیت ثبت شده فعلی در کشور معادن زغال‌سنگ وجود دارد. در این صورت می توان 81000 مگاوات نیروگاه زغال‌سنگی احداث کرد، چیزی فراتر از کل ظرفیت فعلی تولید برق کشور!

مراجع

1. The world bank-world development indicators

2. آمار تفصیلی صنعت برق ایران در سال 1392، شرکت مادرتخصصی توانیر، وزارت نیرو، ایران، 1392 و ترازنامه انرژی کشور سال 1391، معاونت امور برق و انرژی، وزارت نیرو، سال 1392

* عضو مرکز مطالعات راهبردی انرژی دانشگاه تهران

منبع: عیارآنلاین