برق نیوز بررسی می کند:
یارانه برق دولت به پله های هفت گانه مصرف برق مشترکین خانگی چقدر است؟
وزارت نیرو در سال های اخیر، مشترکان برق خانگی را به هفت پله تقسیم کرده که سه پله اول در محدوده الگو مصرف میکنند و چهار پله باقیمانده بیش از الگو مصرف دارند. برهمین اساس، صرفا 13 درصد از کل مشترکان خانگی برق بیش از الگو یعنی بیش از 300 کیلووات ساعت در ماه، برق مصرف میکنند که این میزان کمتر از پنج درصد مصرف برق کل کشور است.

سرویس اقتصادی برق نیوز:مطالعات نشان میدهد صرفا 13 درصد از کل مشترکان خانگی برق، بیش از الگو مصرف میکنند که پرمصرف محسوب میشوند و یارانه برق این مشترکان به مراتب بیشتر از یارانه نقدی آنهاست!
آمارهای وزارت نیرو نشان می دهد که سرانه مصرف ماهانه مشترکان خانگی که تا قبل از اجرای هدفمندی یارانه ها 245 کیلو وات ساعت بود، با اجرای فاز اول این قانون تا حدودی کاهش یافت و در سال گذشته به 212 کیلووات ساعت رسیده است.
وزارت نیرو در سال های اخیر، مشترکان برق خانگی را به هفت پله تقسیم کرده که سه پله اول در محدوده الگو مصرف میکنند و چهار پله باقیمانده بیش از الگو مصرف دارند. برهمین اساس، صرفا 13 درصد از کل مشترکان خانگی برق بیش از الگو یعنی بیش از 300 کیلووات ساعت در ماه، برق مصرف میکنند که این میزان کمتر از پنج درصد مصرف برق کل کشور است.

همانطور که در جدول بالاآمده است، میزان تعرفه هر پله برق به ازای هر کیلووات ساعت به صورت پلکانی افزایش می یابد.
روش محاسبه هزینه برق به این صورت است که مصرف تا 100 کیلووات با تعرفه پله اول، مازاد مصرف از 100 تا 200 کیلو وات با تعرفه پله دوم و به همین ترتیب در پلکانهای بالاتر محاسبه میگردد. اگرهزینه تولید برق در کشور را براساس قیمت آزاد سوخت های مایع گازوییل ومازوت درفوب خلیج فارس و قیمت صادرات گاز را 600 تومان به ازای هر کیلو وات ساعت درنظربگیریم، مشخص می شود که میزان یارانه پرداختی دولت به مشترکین برق در هر پلکان چقدر است.
با وجود اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها در سال جاری، همچنان تمامی پلکان های برق، یارانه ای است و در این حالت تمامی مشترکین از این یارانه بهره مند می شوند. در این میان مشترکین پرمصرف بسیار بیشتر از مشترکین کم مصرف از یارانه برق بهره مند می شوند؛ حتی یارانه پرداختی دولت به مشترکین برق در پله های چهارم به بعد (پرمصرف ها) از متوسط میزان یارانه نقدی پرداختی به هر خانواده، بیشتر است؛ زیرا یک خانواده چهار نفره ماهانه 182 هزار تومان یارانه نقدی می گیرد.
اگر یک مشترک پرمصرف در پله آخر 600 کیلووات ساعت برق مصرف کند، به میزان 282 هزار و 500 تومان از یارانه برق استفاده کرده است و این میزان به مراتب بیشتر از یارانه نقدی یک خانواده چهار نفره است.
بنابراین اگر دولت اقدام به حذف یا کاهش یارانه مصارف بی رویه برق نماید،جلوی یارانه بیشتر مشترکین پرمصرف که عموما پردرآمد هم هستند، گرفته می شود. به علاوه با این کارمردم به صرفه جویی در مصرف برق تشویق می شوند که اصلاح الگوی مصرف برق رانیز در پی خواهد داشت.
با درنظرگرفتن اینکه 70 درصد مردم چه مقدار مصرف می کنند و افزایش کم نرخ مصرف زیر این الگو و افزایش زیاد نرخ مصرف بیش از این الگو، هم در جهت تشویق مردم به مصرف کمتر گام برداشتیم و هم هزینه بیشتر از کسانی که بیش از الگو مصرف می کنند و به عبارتی مصرف بی رویه دارند گرفته می شود.
با تغییر رفتار مردم در سال بعد، می توان میزان کمتری را به عنوان الگو اعلام کرد و هزینه را برای مازاد بر آن افزایش داد. مثلا در خصوص برق با محاسبه درصد مشترکین هر پله مصرفی، 87 درصد از مشترکان در مناطق عادی مثل تهران که نه گرمسیر است و نه سردسیر، کمتر از 300 کیلووات ساعت در ماه برق مصرف می کنند. می توان مصرف 300 کیلوات ساعت برق را برای هر مشترک در مناطق عادی به عنوان الگو در نظر گرفت و قیمت پله های زیر این مقدار را کمی افزایش داد و در عین حال قیمت پله های بالای آن را شدید افزایش داد تا اینکه در پله بالای 600 کیلوات ساعت قیمت برق حتی چند بیشتر از قیمت تمام شده آن باشد. در این صورت، کسانی که از وسایل برقی بسیار پرمصرف استفاده می کنند و در زندگی روزمره خود از وسایل لوکس هستند هزینه واقعی مصرف خود را پرداخت کنند.
عدم توجه به اصلاح الگوی مصرف در تعرفه گذاری های جدید برق

منابع: ایسنا، تسنیم و گزارش های قبلی برق نیوز
آمارهای وزارت نیرو نشان می دهد که سرانه مصرف ماهانه مشترکان خانگی که تا قبل از اجرای هدفمندی یارانه ها 245 کیلو وات ساعت بود، با اجرای فاز اول این قانون تا حدودی کاهش یافت و در سال گذشته به 212 کیلووات ساعت رسیده است.
وزارت نیرو در سال های اخیر، مشترکان برق خانگی را به هفت پله تقسیم کرده که سه پله اول در محدوده الگو مصرف میکنند و چهار پله باقیمانده بیش از الگو مصرف دارند. برهمین اساس، صرفا 13 درصد از کل مشترکان خانگی برق بیش از الگو یعنی بیش از 300 کیلووات ساعت در ماه، برق مصرف میکنند که این میزان کمتر از پنج درصد مصرف برق کل کشور است.
همانطور که در جدول بالاآمده است، میزان تعرفه هر پله برق به ازای هر کیلووات ساعت به صورت پلکانی افزایش می یابد.
روش محاسبه هزینه برق به این صورت است که مصرف تا 100 کیلووات با تعرفه پله اول، مازاد مصرف از 100 تا 200 کیلو وات با تعرفه پله دوم و به همین ترتیب در پلکانهای بالاتر محاسبه میگردد. اگرهزینه تولید برق در کشور را براساس قیمت آزاد سوخت های مایع گازوییل ومازوت درفوب خلیج فارس و قیمت صادرات گاز را 600 تومان به ازای هر کیلو وات ساعت درنظربگیریم، مشخص می شود که میزان یارانه پرداختی دولت به مشترکین برق در هر پلکان چقدر است.
با وجود اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها در سال جاری، همچنان تمامی پلکان های برق، یارانه ای است و در این حالت تمامی مشترکین از این یارانه بهره مند می شوند. در این میان مشترکین پرمصرف بسیار بیشتر از مشترکین کم مصرف از یارانه برق بهره مند می شوند؛ حتی یارانه پرداختی دولت به مشترکین برق در پله های چهارم به بعد (پرمصرف ها) از متوسط میزان یارانه نقدی پرداختی به هر خانواده، بیشتر است؛ زیرا یک خانواده چهار نفره ماهانه 182 هزار تومان یارانه نقدی می گیرد.
اگر یک مشترک پرمصرف در پله آخر 600 کیلووات ساعت برق مصرف کند، به میزان 282 هزار و 500 تومان از یارانه برق استفاده کرده است و این میزان به مراتب بیشتر از یارانه نقدی یک خانواده چهار نفره است.
بنابراین اگر دولت اقدام به حذف یا کاهش یارانه مصارف بی رویه برق نماید،جلوی یارانه بیشتر مشترکین پرمصرف که عموما پردرآمد هم هستند، گرفته می شود. به علاوه با این کارمردم به صرفه جویی در مصرف برق تشویق می شوند که اصلاح الگوی مصرف برق رانیز در پی خواهد داشت.
با درنظرگرفتن اینکه 70 درصد مردم چه مقدار مصرف می کنند و افزایش کم نرخ مصرف زیر این الگو و افزایش زیاد نرخ مصرف بیش از این الگو، هم در جهت تشویق مردم به مصرف کمتر گام برداشتیم و هم هزینه بیشتر از کسانی که بیش از الگو مصرف می کنند و به عبارتی مصرف بی رویه دارند گرفته می شود.
با تغییر رفتار مردم در سال بعد، می توان میزان کمتری را به عنوان الگو اعلام کرد و هزینه را برای مازاد بر آن افزایش داد. مثلا در خصوص برق با محاسبه درصد مشترکین هر پله مصرفی، 87 درصد از مشترکان در مناطق عادی مثل تهران که نه گرمسیر است و نه سردسیر، کمتر از 300 کیلووات ساعت در ماه برق مصرف می کنند. می توان مصرف 300 کیلوات ساعت برق را برای هر مشترک در مناطق عادی به عنوان الگو در نظر گرفت و قیمت پله های زیر این مقدار را کمی افزایش داد و در عین حال قیمت پله های بالای آن را شدید افزایش داد تا اینکه در پله بالای 600 کیلوات ساعت قیمت برق حتی چند بیشتر از قیمت تمام شده آن باشد. در این صورت، کسانی که از وسایل برقی بسیار پرمصرف استفاده می کنند و در زندگی روزمره خود از وسایل لوکس هستند هزینه واقعی مصرف خود را پرداخت کنند.
عدم توجه به اصلاح الگوی مصرف در تعرفه گذاری های جدید برق
یکی
از ریشههای بدهی وزارت نیرو، تثبیت تعرفههای برق و آب مشترکین وزارت
نیرو از سال ۹۰ و اجرا نشدن گام دوم هدفمندی یارانهها بود. ثابت ماندن
تعرفهها در کنار تورم عمومی کشور، سبب شد تا هزینههای این وزارتخانه در
سالهای گذشته پوشش داده نشود. وزارت نیرو که مجوز افزایش ۲۴ درصدی برق را
کسب کرده بود، تعرفه بخش صنعتی و کشاورزی را کمتر از ۲۴ درصد و بخش خانگی
را بیش از ۲۴ درصد افزایش داد تا بهطور متوسط، رشد درآمدی ۲۴ درصد را محقق
نماید. این وزارتخانه با این اقدام از بخش تولیدی کشور حمایت و زمینه
صرفهجویی و اصلاح الگوی مصرف را در بخش خانگی فراهم کرد.
نحوه تعرفه گذاری این وزارتخانه در ارائه تعرفههای پیشنهادی نیز روشی پیشرو به شمار میرفت که بر مبنای آن افزایش هزینه برای مشترکین پرمصرف بیش از مشترکین کممصرف در نظر گرفتهشده بود،. اما متأسفانه بنا بر نظر مستقیم رییس محترم جمهور، درصد افزایش هزینه برق بهصورت یکسان بین پلههای مختلف مصرف اعمال شد و مشترکین پرمصرف و کممصرف به یک نحو با افزایش هزینه روبرو شدند.
نحوه تعرفه گذاری این وزارتخانه در ارائه تعرفههای پیشنهادی نیز روشی پیشرو به شمار میرفت که بر مبنای آن افزایش هزینه برای مشترکین پرمصرف بیش از مشترکین کممصرف در نظر گرفتهشده بود،. اما متأسفانه بنا بر نظر مستقیم رییس محترم جمهور، درصد افزایش هزینه برق بهصورت یکسان بین پلههای مختلف مصرف اعمال شد و مشترکین پرمصرف و کممصرف به یک نحو با افزایش هزینه روبرو شدند.

درصد رشد قیمت برق برای پلههای مختلف مصرفی
درنتیجه
اگرچه با اجرای گام دوم هدفمند کردن یارانهها مشکل اقتصاد برق و آب در
مجموع تا حدودی رفع میشود، اما با افزایش یکسان تعرفهها، مشترکین پرمصرف
که بهطور عمده از دهکهای بالای درآمدی هستند، تغییر هزینه کمتری را نسبت
به دهکهای کمدرآمد (یا همان کممصرف) در سبد مصرفی خانوار مشاهده میکنند
و به مصرف بیرویه خود ادامه میدهند و نمیتوان صرفهجویی و اصلاح الگوی
مصرف را انتظار داشت. سیل گسترش استفاده از کولرهای گازی در شهرهایی مثل
تهران مؤید بی اثر بودن شیوه ی فعلی تعرفه گذاری برق است.
کارشناسان بر این عقیدهاند که با افزایش تعرفهها به صورت یکسان برای تمامی مصرفکنندگان، نهتنها عدالت اجرا نمیشود بلکه اصلاح الگوی مصرف نیز دور از انتظار خواهد بود. مطالعات موسسۀ CSE انگلستان پیرامون شیوۀ تعرفه گذاری پلکانی افزایشی (IBT) نشان میدهد برای کاهش مصرف انرژی راهحلهای هوشمندانه و پیشرفتهای وجود دارد.
مدل IBT چیست؟
در نظام تعرفهگذاری پلکانی افزایشی یا همان مدل IBT -Increasing Block Tariff با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان «الگوی مصرف مجاز» تعریف میشود؛ هزینه مصرف کمتر از الگو ارزانتر تعیین میشود و با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش مییابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.
آثار مثبت اجرای مدل IBT بر کاهش مصرف برق و گاز
نتایج تجربی گسترده و مطالعات صورت گرفته توسط «مرکز انرژی پایدار (CSE)» در انگلستان نشان میدهد بهرهگیری از مدل تعرفهگذاری پلکانی افزایشی (IBT) میتواند تاثیر قابل توجهی بر کاهش مصرف انرژی داشته باشد بهطوریکه این شیوۀ تنظیم قیمت را به عنوان تعرفۀ کاهشدهندۀ تقاضای انرژی یا Demand-Reduction Tariff نامگذاری کردهاند. شیوۀ قیمتگذاری بهکار رفته توسط این موسسه در شکلهای زیر آمده است.

شکل 1- تعرفه گذاری پلکانی به هدف کاهش مصرفبرق (خطچین نشاندهندۀ قیمت تمام شده است)
خصوصیت اصلی شیوۀ قیمتگذاری بهکاررفته این است که با عبور میزان مصرف گاز و برق از مقدار الگو و به ویژه در پلکان آخر، تعرفه به شکل ناگهانی و قابل توجهی افزایش پیدا میکند تا هم عموم مشترکین برای اصلاح الگوی مصرف انرژی خود انگیزه پیدا کنند و هم یارانۀ خانوارهای کممصرف از محل جریمۀ خانوارهای پرمصرف تامین شود. مرکز انرژی پایدار انگلستان اعلام کرده است که استفاده از این شیوۀ تعرفهگذاری میتواند 7.4% مصرف برق و 7.9% مصرف گاز بخش خانگی را کاهش دهد.
نکتۀ قابل توجه در مورد مدل به کاررفته توسط موسسۀ مذکور این است که تمامی مشترکین قیمت تمامشدۀ انرژی را میپردازند؛ اما مشترکین پرمصرف، علاوه بر اینکه هزینۀ انرژی را کامل میپردازند، جریمۀ پرمصرف بودن خود را هم به شرکت توزیع برق و گاز پرداخت میکنند؛ چرا که مصرف بیش از حد انرژی و تولید آلایندهها، هزینههای اجتماعی از قبیل آلودگی هوا و افزایش انواع بیماریها را به دنبال دارد که معمولاً در قیمت تمامشدۀ انرژی محاسبه نمیشود و باید این هزینهها از محل جریمۀ مشترکین پرمصرف تامین شود. البته مدلهای پیشرفتۀ دیگری نیز توسط این موسسه پیشنهاد شده است که در آن پلکانهای پایین از یارانه بهرهمند میشوند تا خانوارهای کمدرآمد نیز از انرژی کافی برخوردار باشند و عدالت و رفاه اجتماعی عمومی نیز تضمین شود.
کارشناسان بر این عقیدهاند که با افزایش تعرفهها به صورت یکسان برای تمامی مصرفکنندگان، نهتنها عدالت اجرا نمیشود بلکه اصلاح الگوی مصرف نیز دور از انتظار خواهد بود. مطالعات موسسۀ CSE انگلستان پیرامون شیوۀ تعرفه گذاری پلکانی افزایشی (IBT) نشان میدهد برای کاهش مصرف انرژی راهحلهای هوشمندانه و پیشرفتهای وجود دارد.
مدل IBT چیست؟
در نظام تعرفهگذاری پلکانی افزایشی یا همان مدل IBT -Increasing Block Tariff با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان «الگوی مصرف مجاز» تعریف میشود؛ هزینه مصرف کمتر از الگو ارزانتر تعیین میشود و با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش مییابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.
آثار مثبت اجرای مدل IBT بر کاهش مصرف برق و گاز
نتایج تجربی گسترده و مطالعات صورت گرفته توسط «مرکز انرژی پایدار (CSE)» در انگلستان نشان میدهد بهرهگیری از مدل تعرفهگذاری پلکانی افزایشی (IBT) میتواند تاثیر قابل توجهی بر کاهش مصرف انرژی داشته باشد بهطوریکه این شیوۀ تنظیم قیمت را به عنوان تعرفۀ کاهشدهندۀ تقاضای انرژی یا Demand-Reduction Tariff نامگذاری کردهاند. شیوۀ قیمتگذاری بهکار رفته توسط این موسسه در شکلهای زیر آمده است.
خصوصیت اصلی شیوۀ قیمتگذاری بهکاررفته این است که با عبور میزان مصرف گاز و برق از مقدار الگو و به ویژه در پلکان آخر، تعرفه به شکل ناگهانی و قابل توجهی افزایش پیدا میکند تا هم عموم مشترکین برای اصلاح الگوی مصرف انرژی خود انگیزه پیدا کنند و هم یارانۀ خانوارهای کممصرف از محل جریمۀ خانوارهای پرمصرف تامین شود. مرکز انرژی پایدار انگلستان اعلام کرده است که استفاده از این شیوۀ تعرفهگذاری میتواند 7.4% مصرف برق و 7.9% مصرف گاز بخش خانگی را کاهش دهد.
نکتۀ قابل توجه در مورد مدل به کاررفته توسط موسسۀ مذکور این است که تمامی مشترکین قیمت تمامشدۀ انرژی را میپردازند؛ اما مشترکین پرمصرف، علاوه بر اینکه هزینۀ انرژی را کامل میپردازند، جریمۀ پرمصرف بودن خود را هم به شرکت توزیع برق و گاز پرداخت میکنند؛ چرا که مصرف بیش از حد انرژی و تولید آلایندهها، هزینههای اجتماعی از قبیل آلودگی هوا و افزایش انواع بیماریها را به دنبال دارد که معمولاً در قیمت تمامشدۀ انرژی محاسبه نمیشود و باید این هزینهها از محل جریمۀ مشترکین پرمصرف تامین شود. البته مدلهای پیشرفتۀ دیگری نیز توسط این موسسه پیشنهاد شده است که در آن پلکانهای پایین از یارانه بهرهمند میشوند تا خانوارهای کمدرآمد نیز از انرژی کافی برخوردار باشند و عدالت و رفاه اجتماعی عمومی نیز تضمین شود.
منابع: ایسنا، تسنیم و گزارش های قبلی برق نیوز
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «برق نیوز» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.