کندی سرعت بهبود شدت انرژی جهانی با وجود تدابیر بهره وری

به گزارش برق نیوز، در حال حاضر بهره وری انرژی با توجه به نقش مهم آن در افزایش امنیت انرژی و قیمت مناسب، توجه جهانی را در میان سیاست گذاران و همچنین در تسریع انتقال انرژی پاک به خود جلب کرده است. این در حالی است که میزان بهبود شدن انرژی در سال ۲۰۲۳ که معیر اصلی بهره وری انرژی در اقتصاد جهان تلقی می‌شود به ۱.۳ درصد یعنی کمتر از روند‌های بلند مدت با میانگین ۲ درصد سقوط کرده است. البته این امر تا حدی معطوف به افزایش ۱.۷ درصد تقاضای انرژی در سال ۲۰۲۳ است که در سال قبل از آن تنها ۱.۳ درصد بوده است.

در واقع، پیشرفت کندتر امسال در شدت انرژی جهانی، دستاورد‌های استثنایی در برخی کشور‌ها و مناطق را پنهان کرده است به خصوص در جا‌هایی که اقدامات سیاسی، افزایش سرمایه گذاری‌ها و تغییرات رفتار مصرف کننده منجر به بهبود‌هایی بسیار بالاتر از میانگین نرخ جهانی شده است. در سال جاری اتحادیه اروپا و ایالات متحده به دلیل بروز بحران تامین انرژی و بسیاری دیگر از کشور‌ها از جمله کره جنوبی، ترکیه و بریتانیا، پیشرفت‌های قابل توجهی را در بهره وری انرژی بین ۴ تا ۱۴ درصد ثبت کرده اند. در سال ۲۰۲۳، شتاب جهانی برای دو برابر شدن نرخ پیشرفت بهره وری به ۴ درصد افزایش یافت که می‌تواند قبوض برق را در کشور‌های پیشرفته تا یک سوم کاهش دهد و همچنین موجب کاهش ۵۰ درصدی گاز CO۲ شود. در ژوئن ۲۰۲۳، ۴۶ دولت شرکت کننده در هشتمین کنفرانس جهانی سالانه آژانس بین المللی انرژی در مورد بهره وری انرژی، «بیانیه ورسای» را با هدف زیر تأیید کردند:

دهه حیاتی برای بهره وری انرژی، موافقت با تقویت اقدامات بهره وری انرژی در راستای دو برابر شدن سرعت بهبود شدت انرژی جهانی هر سال از این دهه تا سال ۲۰۳۰ خط مشی‌ها به سرمایه گذاری و استقرار تبدیل می‌شوند

بحران انرژی بدون ابهام به انتقال انرژی سرعت بخشیده است، اتخاذ تدابیر درخصوص بهره وری انرژی یکی از اصلی‌ترین طرح‌های دولت هاست. بحران انرژی در اوایل سال ۲۰۲۲، شدت بیشتری گرفته است، به طوری که کشور‌هایی که ۷۰ درصد تقاضای جهانی انرژی را به خود اختصاص داده اند، بسته‌هایی درخصوص بهره وری معرفی کرده یا به طور قابل توجهی آن‌ها را تقویت نموده اند. سرمایه گذاری سالانه درخصوص بهره وری انرژی از سال ۲۰۲۰ تا ۴۵ درصد افزایش یافته است، بخصوص با رشد در زمینه خودرو‌های الکتریکی و پمپ‌های حرارتی. تقریباً از هر پنج خودرویی که امروزه فروخته می‌شود، یک خودروی الکتریکی است و رشد فروش جهانی پمپ حرارتی اکنون در بسیاری از بازار‌ها از بخاری‌های گازی پیشی گرفته است.

با بررسی صورت گرفته توسط آژانس بین المللی انرژی، از سال ۲۰۲۰ تقریباً ۷۰۰ میلیارد دلار برای حمایت از سرمایه گذاری در زمینه بهره وری انرژی هزینه شده است که ۷۰ درصد آن فقط در پنج کشور: ایالات متحده، ایتالیا، آلمان، نروژ و فرانسه می‌باشد. قانون کاهش تورم سال ۲۰۲۲ در ایالات متحده شامل ۸۶ میلیارد دلار برای اقدامات بهره وری انرژی است، در حالی که اتحادیه اروپا دستورالعمل بهره وری انرژی خود را برای محدود کردن تقاضای انرژی تقویت کرده است. قانون کاهش تورم سال ۲۰۲۲ در ایالات متحده اختصاص ۸۶ میلیارد دلار برای اقدامات درخصوص بهره وری انرژی است، در حالی که اتحادیه اروپا دستورالعمل بهره وری انرژی خود را برای محدود کردن تقاضای انرژی تقویت نموده است.

با این حال، تأثیر سیاست‌ها، مقررات و برنامه‌های صرفه‌جویی انرژی جدید دولت ها، همراه با سطح بی‌سابقه‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها برای افزایش فناوری‌های کارآمدتر، همیشه نتایج فوری نخواهد داشت و تاثیر آن، طی سال‌ها محقق می‌شود. به علاوه امسال اقدامات گسترده بهبود شدت انرژی در برخی کشور‌ها به خوبی برخی کشور‌هایی که پیشرفت مناسبی نداشتند دیده نشد.

پس از بهبود ۸ درصدی شدت انرژی در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲، در سال ۲۰۲۳ بهبود ۵ درصدی در حال پیش بینی می‌شود و ابالات متحده نیز احتمالا به عدد ۴ درصد بهبود شدت انرژی در سال ۲۰۲۳ درست یابد. در سال ۲۰۲۳، رشد اقتصادی چین پس از همه گیری کرونا و بالا رفتن دوباره تقاضای انرژی حدود ۵ درصدی چین پیش بینی شده است و بنا بر این برآورد‌های اولیه برای سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که انتظار نمی‌رود سطح کلی شدت انرژی در چین در سال جاری تغییر کند چرا که برای افزایش تولید ناخالص داخلی در چین ۴۰ درصد بیشتر از ایالات متحده و بیش از دو برابر اتحادیه اروپا انرژی مصرف می‌شود. در حقیقت تغییر در موازنه فعالیت‌های اقتصادی، همراه با کند شدن بهبود شدت انرژی کشور در کنار آن بهبود برخی نسبی در برخی مناطق دیگر، عاملی برای توضیح کاهش سرعت پیشرفت شدت انرژی جهانی در سال ۲۰۲۳ است.

استقرار فناوری‌های کارآمد تقاضای انرژی را محدود می‌کند و تقاضا برای سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد.

در نیمه اول سال ۲۰۲۳، فروش پمپ حرارتی ۷۵ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، در مجموع آلمان، هلند و سوئد افزایش یافت. یک وسیله نقلیه الکتریکی یا پمپ حرارتی نه تنها مصرف انرژی را به برقی که به طور فزاینده‌ای از منابع انرژی پاک نشات می‌گیرد، تغییر می‌دهد، بلکه انرژی نهایی بسیار کمتری را نسبت به یک ماشین معمولی یا دیگ بخار برای انجام همان کار مصرف می‌کند. اکنون مصرف کنندگان هنگام بازسازی خانه یا خرید وسیله نقلیه جدید، انتخاب‌های بهتری دارند. این انتخاب‌ها شروع به ایجاد فرصت‌هایی برای سطوح جدیدی از بهره وری انرژی شده اند. به عنوان مثال، فروش جهانی خودرو‌های بنزینی و دیزلی، خودرو‌های دو و سه چرخ و کامیون‌ها به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به اوج خود رسید. این بدان معناست که انتظار می‌رود تقاضای جهانی بنزین که عمدتاً توسط خودرو‌های سواری استفاده می‌شود به اوج خود برسد و در سال ۲۰۲۳ در حدود ۲۷ میلیون بشکه در روز تثبیت شود. در سطح کشوری، ۹۳ کشور از ۱۴۶ کشور که ۶۰ درصد از کل مصرف بنزین را تشکیل می‌دهند، در حال حاضر اوج تقاضا، ثبات یا کاهش را تجربه کرده اند. انتظار می‌رود این الگو در کل حمل‌ونقل جاده‌ای، که شامل وسایل نقلیه با سوخت دیزلی مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌ها می‌شود، در سال سال ۲۰۲۵ به اوج خود یعنی در حدود ۴۵ میلیون بشکه در روز برسد.

با نگاهی به کشور‌های عمده نیازمند گرمایشی در سراسر جهان، تقاضای گاز مسکونی در ۳۴ کشور از مجموع ۷۸ کشور که نیمی از کل تقاضا را تشکیل می‌دهند، به اوج خود رسیده، یا در حال کاهش است. در اروپا، تقاضای گاز مسکونی و تجاری در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۵ درصد در مقایسه با سال قبل از آن کاهش یافت، که تحت فشار شدید ناشی از افزایش قیمت‌ها در پی حمله روسیه به اوکراین بود. در حالی که ۴۰ درصد از این کاهش را می‌توان به زمستان نسبتاً معتدل سال گذشته نسبت داد، که بیش از نیمی از آن از طریق اقدامات مختلف صرفه جویی در گاز بوده است.

این تغییر به سمت برق رسانی حمل و نقل و گرمایش همزمان با انرژی‌های تجدیدپذیر در حال افزایش سریع سهم تولید برق است. این نشان می‌دهد که نقش بهره وری انرژی از توجه به مصرف نهایی به پوشش دادن کل زنجیره، انعطاف پذیری تقاضا و استفاده بهینه از منابع تجدیدپذیر متغیر گسترش پیدا کرده است. در واقع در شبکه‌های برقی که درصد بیشتری از نیروگاه‌های متغیر انرژی‌های تجدیدپذیر دارند شواهد نشان می‌دهد که قبوض برق تا یک سوم قابلیت کاهش دارد.

جهان شاهد گرمای بی سابقه است که نیاز به سرمایش را افزایش و نیاز به گرمایش را کاهش داده است.

در سال ۲۰۲۳ جهان گرم‌ترین سال را در تاریخ خود تجربه کرد که تهدیدی برای ایجاد یک چرخه مخرب برای مصرف بیشتر برق و انتشار کربن بیشتر بود. امواج گرما همچنین می‌تواند نابرابری‌های بهداشتی را بدتر کند، بهره وری را کاهش دهد، هزینه‌های برق را افزایش دهد، خدمات ضروری را مختل نماید و مهاجرت را تحریک کند. گرمای شدید سیستم‌های برق را تحت فشار قرار می‌دهد و نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی در زیرساخت‌های شبکه و تولید برق دارد، در حالی که هزینه‌های خنک‌کننده بالایی را به مصرف‌کنندگان تحمیل می‌کند، به‌ویژه برای آسیب‌پذیرترین افراد. داده‌ها نشان می‌دهد که گرمای شدید باعث افزایش تقاضا برای تهویه مطبوع می‌شود، به عنوان مثال، با میانگین دمای روزانه ۳۰ درجه سانتی گراد که تقاضای هفتگی را تا ۱۶ درصد در چین افزایش می‌دهد. در طول موج گرمای جهانی از ماه می‌تا سپتامبر ۲۰۲۳، مردم بیش از هر زمان دیگری به دنبال کولر گازی آنلاین بودند، با محبوبیت نسبی عبارت جستجو در گوگل در سراسر جهان بیش از ۳۰ درصد در مقایسه با میانگین تاریخی سطح جستجو در آن ماه‌ها افزایش داشته است.

دما‌های بالاتر نیز تأثیرات متفاوتی بر تقاضای برق به صورت منطقه‌ای دارند. به عنوان مثال، تجزیه و تحلیل آژانس بین المللی انرژی نشان می‌دهد که هر ۱ درجه سانتیگراد افزایش در میانگین دمای روزانه بالای ۲۴ درجه سانتیگراد باعث افزایش حدود ۴ درصدی تقاضای برق در تگزاس می‌شود، در حالی که در هند، که مالکیت تهویه مطبوع کمتر است، همان افزایش دما باعث افزایش افزایش ۲ درصدی تقاضای برق می‌شود.

بین ماه‌های می‌و سپتامبر سال ۲۰۲۳، شبکه‌های برق در بسیاری از بزرگترین کشور‌های جهان، از جمله چین، ایالات متحده، هند، برزیل، کانادا، تایلند، مالزی و کلمبیا به سطوح بی سابقه‌ای از تقاضا رسیدند که در مجموع بیش از ۶۰ درصد از کل تقاضای جهانی برق.

در برخی از مناطق، مانند خاورمیانه و بخش‌هایی از ایالات متحده، خنک‌سازی فضا می‌تواند بیش از ۷۰ درصد از اوج تقاضای مسکونی را در روز‌های گرم نشان دهد.

افزایش دوبرابری بهره وری می‌تواند قبض‌های انرژی را تا یک سوم کاهش داده و تا سال ۲۰۳۰ موجب کاهش حدود ۵۰ درصدی انتشار CO۲ شود.

از آنجایی که شتاب حول هدف جهانی برای دو برابر کردن پیشرفت بهره وری از سطح ۲ درصد به ۴ درصد هر سال تا سال ۲۰۳۰ در نظر گرفته شده است، تلاش‌های بین المللی، از جمله تلاش‌های اجلاس جهانی تغییر اقلیم (COP۲۸)، نقش مهمی در شکل دادن به بهره وری انرژی و مسیر‌های تقاضا داشته است. در حالی که دوبرابر کردن سرعت بهبود شدت انرژی جهانی یک هدف چالش برانگیز است، اما این سطح بی‌سابقه‌ای نیست. در ده سال گذشته، ۹۰ درصد از کشور‌ها حداقل یک بار و نیمی از کشور‌ها حداقل سه بار به سطح ۴ درصد دست یافته اند. با این حال، تنها چهار کشور گروه ۲۰ - چین، فرانسه، بریتانیا و اندونزی - این کار را در یک دوره ۵ ساله مستمر در دهه گذشته انجام داده اند، اگرچه چندین کشور دیگر نیز به نزدیکی این سطح رسیده اند. در بیشتر کشورها، دولت‌ها می‌توانند با استفاده از بهترین شیوه در سیاست‌های موجود و تسریع در استقرار فناوری‌های موجود، پیشرفت سریعی در جهت دو برابر شدن بهره وری انرژی داشته باشند. به عنوان مثال، استاندارد‌های روشنایی در اتحادیه اروپا، هند، ژاپن، آفریقای جنوبی و بریتانیا در حال حاضر در سطح تعیین شده در سناریوی NZE (سناریوی بلندپروزانه "صفر شدن انتشار آلایندگی" تا سال ۲۰۵) یا بیشتر از آن است. به طور مشابه، تمام موتور‌های الکتریکی صنعتی که در محدوده اتحادیه اروپا، ژاپن، سوئیس، ترکیه و بریتانیا فروخته می‌شوند، باید از کلاس بازدهی که در سناریوی NZE دیده می‌شود، تبعیت کنند. موارد مشابهی را می‌توان در مورد مقررات ساختمانی یافت و بهبود استاندارد‌های خودرو تا سال ۲۰۳۰ اجرایی خواهد شد.

در مقایسه با سناریو‌های افزایش سالانه ۲ درصدی شدت انرژی، سناریو ۴ درصد منجر به کاهش انتشار ۷ گیگاتن دی اکسید کربن و کاهش ۲۰ درصدی مجموع انتشار خواهد شد و قبض انرژی مصرفی کنندگان را تا یک سوم در کشور‌های پیشرفته کاهش خواهد داد. به علاوه موجب افزوده شدن ۴.۵ میلیون شغل در زمینه بهره‌وری انرژی در بخش‌های تولید، نوسازی ساختمان، ساخت و ساز، صنعت و حمل و نقل خواهد شد.

این مزایا فقط نشان می‌دهد که اکنون زمان توقف در اقدام در زمینه بهینه‌سازی انرژی نیست، بلکه زمان بهره‌برداری بیشتر از پتانسیل بهره‌وری برای حل بحران‌های متعدد درخصوص انرژی، آب و هوا و هزینه‌های زندگی است.